“Қаердадир бир хатоликка йўл қўйганман. Шунинг ҳисобидан омадим юришмаётган бўлса керак, – деб хаёл сурарди у. – Балки менга шундай туюлаётгандир. Аслида мен бекамикўст инсонман. Бундан ташқари, ўзимга разм солсам, ҳамма аъзоларим жойида. Соч, қош, кўз, бурун, оғиз, тиш, бўйин, давоми…

Анча олис замонлар эди. Босқинлару тала-тала авж олган. Ҳар томон нотинч. Оламда нима воқеа содир бўлаётганидан бехабар эл ҳар турли миш-мишларга интиқ турарди. Таҳликали ҳаёт эди. Жом, Айритом ва ўн бир даҳа қишлоқларида яхши оти бор бўз йигитлар ва бақувват давоми…

“Ҳаммасига ўзим айбдорман,”деб ўйлади Ўроқ овчи. “Униси бўлмаса, бошқаси бор эди-ку?! Нега унга учдим. Қадди-қоматигами, ҳусн жамолигами ёки бошқа жойигами… Қиз зотига қирғин келмаганди-ку! Нега энди Нуқрага дуч келдим…” Қизи тушмагур ҳам ноз қилиб ўтирмади, бирданига рози бўла қолди. Аммасининг давоми…

Бу одам йўғон гавдали, сочларига оқ оралаган, ёши олтмишлар атрофида эди. Қаттиқ ҳам, паст ҳам гапирмайди. Кулиши ҳам, хафа бўлиши ҳам тез ва осон. Кишининг юзига разм солиб, кайфиятига қараб гап очади. Анча сергак ва қўрқоқ одам. Қулмат асли қозоқ давоми…

Полвоннинг мақтовга тоби йўқ. Хушомадани эшитса, худдики, сариёғ оловда эригандек ёйилиб кетади. Бироқ ҳамду санони анча олисдан, аниқроғи унинг тўртта ёки бўлмаса бешта шеърини мисол келтириб, сўнг астагина маромига етаказиб мақташ керак бўлади. Мақтайверсангиз, у ўтирган курсисида қитиқлаётган чўчқа боласидек давоми…

Ҳар бир оилада ўзлари амал қиладиган тартиб,йўл-йўриқлар бор. Бу одатни ким ўрнатган экан? Лекин кўпда бу нарсалар улар учун худди ота-боболари васият қилгандай гап. Масалан, қишлоқдаги Узоқ чўпоннинг уйида ўроқни оғилхонадан, майда –чуйда асбобларни томдан олиш ёки супургисини излаш учун давоми…

-Онам доялик қиларди. Отам ҳам дўхтир эди. Қишлоқдагилар оиламизни ҳурмат билан тилга олишарди. Айниқса, онамни кўпроқ алқайдилар, – деди Абдулла. Эҳтиёткорона гап ташлайман: -Отангизнинг ҳам ўрни ёмон бўлмагандир. Ҳар ҳолда эр киши… рўзғорнинг бошида барибир у киши турадилар… -Тўғри, отам давоми…

Сафарга чиқишга унчалик ҳам кўзим учиб тургани йўқ эди. Аслида анча вақтдан бери олис сафарга чиқмаган эдим. Манзил ва у ерда ўтадиган кунларнинг муддати ҳам кўп эди. Дастлаб Бухорода бўлдик. У ерни обдон томоша қилдик. Умрим бино бўлиб бу ерларни давоми…

Унинг мактабидан кайфияти кўтарилиб келди. Димоғи чоғ. Ким қанча оналарнинг орасида қизининг номини тутиб мақташларидан ҳузур қилиб ўтирди. “Дилрабо яхши қиз. Ҳамма дарслардан ўзлаштириши тузук.Талантини янада ривожлантириш керак. Шеър ёзади. Бундай истеъдодларни асраб-авайлаш зарур.” Синф раҳбарининг бу гаплари қулоғидан кетмасди.Санам давоми…

Уни қишлоғида исми билан кам чақиришади. У ўзидан тинчиган одам. Элга кам аралашади. Умри бино бўлиб, ҳали биров билан ёзилиб гурунг ҳам қилмаган. Давраларда елкасини қисиб, ҳеч ким мендан гина қилмасин дегандай биров унинг ҳамиятига тексаям жим ўтираверади. Устанинг феълини давоми…