Jimitday hasharotlarning yuragi va o‘pkasi, asabi va miyasi borligiga ishonish qiyin. Aslida hammasi shunday. Boshidagi katta asab markazi hasharotlarning miyasidir. U sezgi qabul qiladi va mushaklarini harakatga keltirish uchun signal beradi. Bu ko‘z ochib yumguncha ro‘y beradi, chunki hasharotlarning barcha davomi…
Biz o‘zimizdan kichkina bo‘lgan tirik mavjudotga qarasak, ba’zi birlarimiz o‘zimizda bo‘lgan a’zolar va organizm funktsiyalari ularda yo‘q, degan xayolga boradi. Hasharotdek mayda vujudning qanday qilib yuragi bo‘lishi mumkin? Jimitday tanada qonni bir zayl aylantirib turadigan qon yurish sistemasi qanday qilib davomi…
Tirik organizm borki, o‘lib qolmasligi uchun nafas oladi. Nafas olish jarayoni — bu kislorod olish uchun havo yutish va qoldiq havoni chiqarib yuborishdir. Biz nafas chiqarayotgan havoda kislorod yo‘q, unda karbonat angidrid gazi va suv bug‘i bor. Biz yutadigan kislorod davomi…
Odamlarning ongida «hasharot» so‘zi qanday taassurot qoldirgan? Odatda, chivin, pashsha, kuya, qo‘ng‘iz kabi zararli hasharotlar ko‘z oldimizda gavdalanadi. Yoki u chumoli, asalari, ari, shuningdek, go‘zal kapalakni xayolimizda jonlantiradi. Mabodo siz ulardan hasharotlarning boshqa turlarini ayt, desangiz yana bitta yo ikkitasining davomi…
Omar g‘aroyib dengiz jonivorlaridan biri. U qisqichbaqasimonlar oilasiga mansub bo‘lib, daryo qisqichbaqasi, krevetka va langustlarga avloddoshdir. Omarlarning uch turi mavjud. Labradordan to Shimoliy Karolinagacha bo‘lgan Atlantika okeani sohillari o‘zida eng katta Shimoliy Amerika omarlarini ifoda etadi. O‘lchami bo‘yicha undan keyin davomi…
Kulgili savol, deyishingiz mumkin. Ikkiga kirgan bola ham skripkachi skripka chalayotgan odam ekanini biladi. Bu, albatta, to‘g‘ri. Biroq skripka tugul o‘yinchoq garmonni chala olmaydigan skripkachilar bo‘lar ekan: ular jimitday krablardir. Nar skripkachilar feruza-qizg‘ish rang, urg‘ochilari anchayin oddiy: och jigarrang bo‘ladi. davomi…
Qilichdum juda qiziq maxluq. U inglizcha «shoh krabi» deyilgani va krab va o‘rgimchaklarga qarindosh bo‘lgani bilan umuman krab emas. Uning ilmiy nomi — Limulus Polyphemus — ko‘zlarining chiroyliligiga ishoradir. Qilichdumning ko‘zi to‘rtta. Ikkitasi chetga chiqib turadi, qolgan ikkitasi esa boshining davomi…
Qisqichbaqasimonlarda umurtqa bo‘lmaydi, shuning uchun ham ularning tanasi zirh va harakatlanuvchi birikma zirhli lappaklar bilan qoplangan. Ayrim qisqichbaqasimonlar, masalan, dafniyalar juda mayda bo‘ladi: boshqalari — krevetkalar, langustlar, krablar yirikroq bo‘ladi. Qisqichbaqasimonlarning aksariyati suvda: yo dengizda yo toza ko‘llarda yashaydi. Ba’zi davomi…
Ustritsalarga amakivachcha bo‘lgan sakkizoyoqlarning. Ularning qoni g‘ayrioddiy — ko‘k! Kislorodga to‘yingan payti tim ko‘k, venasida esa oq. Bu hayvonlar qonining rangi tarkibidagi metallarga bog‘liq. Umurtqalilarning hammasi, shuningdek, yomg‘ir chuvalchangi, zuluk va uy pashshalarining qoni qizildir. Ko‘pgina dengiz chuvalchanglarining qonida temirning davomi…
Kanareyka boqqan odam borki, «karakatitsa suyaklarini» biladi. Ular, albatta, karakatitsaniki bo‘ladi. Bu suyaklar kanareyka va boshqa xonadon qushlariga tumshuqlarini o‘tkir qilish uchun beriladi. Shu hisobga olinmasa, biz karakatitsa haqida hech narsa bilmaymiz. Karakatitsa — baliq emas, mollyuska. Ular mollyuskalarning «boshoyoqli» davomi…