Kavabata Yasunari (1899.11.6, Osaka sh. — 1972.16.4, Dzusi) — yapon yozuvchisi. Yapon san’at akademiyasi a’zosi (1953). 20-yillarda yangi sensualistlarning modernistik guruhiga yaqinlashgan. Birinchi asari — «Idzunlik o‘yinchi» (1926)da bolalik xotiralari lirik hikoya qilingan. Kavabataning o‘ziga xos badiiy uslubi shoirona his-tuyg‘ulardan iborat «Qorli o‘lka» (1937) qissasida namoyon bo‘lgan. San’at darajasiga ko‘tarilgan qadimiy urf-odatlar — choy bilan bog‘liq udum «Ming qanotli turna» (1951) qissasining asosiy mavzuini tashkil etadi. «Tog‘lar nolasi» (1953), «Eski poytaxt» (1961) romanlari ichki lirizm bilan sug‘orilgan, «Uyqudagi nozaninlar» (1961) qissasi yolg‘iz qolgan keksa inson hayoti haqida. Kavabata bir qator esselar («Go‘zallikning yaratilishi va mavjudligi» va b.) muallifi. «Uyqudagi nozaninlar» qissasi o‘zbek tiliga tarjima qilingan (2001 yil, tarjimon Uchqun Nazarov). Nobel mukofoti laureati (1968).
Men universitetning g‘isht devori yoqalab borib, maktab binosining qarshisidan chiqib qoldim. Maktab hovlisi ensiz taxta panjara bilan o‘ralgandi. Gullari to‘kilib bitgan sakuraning qoramtir shoxlari ostidagi qurib-qovjiragan o‘t-o‘lan orasidan chirillagan ovoz eshitilardi. Men qadamimni sekinlashtirib, nafas chiqarmay quloq sola boshladim. So‘ngra davomi…
Uni boshdan-oyoq alanga qamrab olgan edi. U jon achchig‘ida dod solar, irg‘ishlar va jazava ichida qo‘llarini siltardi. Xuddi alanga qanotlarini kuydirgan parvonadek… Dastlab juda qattiq portlash ovozi eshitildi, zum o‘tmay tajribaxonadan yo‘lakka bamisli gurillab yonayotgan ulkan mash’ala otilib chiqdi… Xonalaridan davomi…
Nobel ma’ruzalari orasida Yasunari Kavabataning nutqi boshqalarnikidan tamomila ajralib turadi, shuning uchun bu nutqni jahon tafakkur ahli juda qadrlaydi. Undan yapon milliy tafakkuri, madaniyati va ma’naviyatining butunligi, yaxlitligi qaydan ekanligini bilib olsa bo‘ladi. Bu butunlik badiiy tafakkurdagi uzviylik, davomiylik va davomi…
Kuxara o‘ttiz olti yoshida to‘satdan uylanadigan bo‘lib qoldi. Kuxara uylanish desa ko‘ngli sust ketadigan bo‘ydoqlardan emasdi, shuning uchun oila qurishga ahd qilgach, el qatori kelinnikiga sovchi yubordi. Shu jihatdan olganda-ku uning uylanishi gap-so‘z qilib o‘tirishga arzimasdi. Biroq oshna-og‘ayni, tanish-bilishlari bundan davomi…
1-tarjima OYNADAGI OY Bir kuni Kyokoning miyasiga ikkinchi qavatda to‘shakka mixlanib yotgan eriga qo‘loynada tomorqani ko‘rsatish fikri kelib qoldi. Shu bilan bemor hayoti o‘zgarib qoladiganday edi. Lekin o‘rtada boshqa gaplar bo‘lib ketdi. Qanaqa oyna edi o‘zi u? Bu oyna Kyoko davomi…
QAChONDAN BERI u bambuk sadosi bilan shaftoli gulini o‘z vujudida his qila boshladi? Endilikda bambuk sadosini eshitibgina qolmay, u bu tovushni ko‘ryapti ham, shaftoli gulidan bahra olibgina qolmay, balki latif gul yuragining qat-qatlarida qulf urmoqda.Bambuk sadosini tinglayotganingda nima uchundir, ba’zan davomi…
Kuzning shamolli tunida anor daraxti barglari to‘kilib chiqdi. Barglar daraxt tanasi atrofida toza yer qoldirib doira yasagan edi. Deraza tavaqalarini ochgan Kimiko anorning yalang‘och shoxlariga ajablanib boqdi. Barglar aylana bo‘lib to‘kilgani, shamol ularni har tarafga sochib yubormagani ham unga g‘alati davomi…
— Bechorani ko‘rishga qanchalik intiq bo‘layotganingizni ko‘z oldimga keltirayapman, — deb gap boshladi qaynonasi uni marhuma xotini yotgan xonaga shosha-pisha boshlar ekan. — Mana, qarang, o‘lim uni qanday ko‘yga soldi, — deya mayitning yuziga yopilgan oq yopinchiqni ochishga tutindi. Biroq davomi…
O‘tgan kuni kechasi xol haqida g‘alati tush ko‘ribman. Siz qaysi xolni nazarda tutayotganimni sezgan bo‘lsangiz kerak. Ha, xuddi o‘sha, sizdan doimo ta’na-yu dashnomlar eshitadigan xolim boru, o‘shani aytayapman. U mening o‘ng yelkamda, aniqrog‘i, gardanimda edi.– Kattaligini qara, mayizdak keladi-ya! Hadeb davomi…
Ko‘l olisdan xira mavjlanib ko‘zga tashlanar edi. U oy yog‘dusiga cho‘mgan ko‘hna bog‘dagi hovuzga jimirlab quyilayotgan suvning rangini esga solardi. Ko‘lning qarama-qarshi qirg‘og‘ida daraxtlar yonardi. Yong‘in ko‘zga urguday shitob bilan yoyilib borardi. Chamasi, o‘rmonga o‘t tushganga o‘xshaydi. Qirg‘oq bo‘ylab tutun davomi…