Asad Asil 1941 yilning 14 iyulida Toshkent viloyati, Bo‘stonliq tumanidagi Xondayliq qishlog‘ida tavallud topgan. 1966 yil Toshkent Davlat pedagogika institutining pedagogika fakultetini, 1972 yil Toshkent Davlat universitetining filologiya fakultetini tamomlagan.Bo‘stonliq, Qibray tumani gazetalari tahririyatlarida, keyinchalik “Sharq yulduzi” va “Guliston” jurnallari tahririyatlarida faoliyat olib borgan. O‘zbekiston yozuvchilari va jurnalistlari uyushmalari a’zosi.“Lochin” (1982), “Mehr” (1984), “Quvonch” (1987) hikoyalar to‘plamlari, “Tog‘liklar” qissa va hikoyalar to‘plami (1992), “Chirog‘im, men – Sidqiyman, Xandaqliqiyman!..” tarixiy, badiiy, publitsistik romani (2008), “Alqor, nega ko‘zing to‘la yosh” voqeiy hikoyalar, esse va publitsistikalar (2011) to‘plamlari muallifi.Yozuvchi o‘z ijodining o‘ttiz yildan ziyod vaqtini tarixda o‘chmas iz qoldirgan fidoyi ma’rifatparvar adib bo‘lmish Sidqiy Xandaqliqiyning hayoti va ijodini o‘rganishga bag‘ishlagan. Sidqiy Xandaqliqiyning tanlangan asarlari to‘plovchilaridan biri.
Kunlardan bir kun Mulla Zohid ota ichkari hovlisida ohista odimlar ekan, lablari beixtiyor shivirlardi: – Aylantirgan uch jonsan, Bir-biringga mehmonsan… Hozir qarshisida hech kim yo‘q. Azbaroyi chuqur o‘yga tolganidan shu so‘zlarni beixtiyor takrorlayapti. Aslida uch o‘g‘il baqamti turganlarida yoki ularning davomi…
Arslon chol bir kam saksonga borganida kampiri bandalikni bajo keltirdi. Kutilmagan bu kulfat, bemavrid judolik o‘n yigitga o‘rnini bermay yurgan qariyani dovdiratib qo‘ydi. Otaning nazarida go‘yo o‘zi qatnashib yurgan davralardan birdan fayz ketdi, bu olam huvillab bo‘shab qoldi. U uydan davomi…
Yilning so‘nggi oyi edi. Kutilmaganda noma’lum bir kasallik qattiq xuruj qilib qoldi. Do‘xtirlarning aytishicha, bu dard allergiyaning bir turi emish. “Tez yordam” g‘irra borib olib keldiyu tashladi-ketdi. Bir kishilik palataga joylashtirishdi. Xotinim ham qattiq shamollagan, bechora xayhotday hovlida yolg‘iz o‘zi davomi…
Qunduz tog‘ani sakson bilan to‘qson orasida desangiz, hech kim ishonmaydi. Juda daroz ekanligiga qaramay suyagi yengil bu odam bir joyda o‘tirolmaydi, soyu qirlar, hatto tog‘u toshlargayam chiqib tushaveradi. Chillaning ayni jazirama pallasida tuproqli ko‘chalarni popillatib yalangoyoq kezgani kezgan. “Aziz jonni davomi…
Laylakqor erinibgina yog‘ar, Ortiqali ikkimiz katta-katta odim tashlab, bir maromda ketib borardik. Baland bo‘yli, chayir va ko‘rkam gavdali bu yigitning ota-bobosi mergan o‘tgan, o‘zi ham tabiatning tanti o‘g‘li edi. Miltiq ko‘tarib dalagami yo toqqa chiqsa, uning ovi o‘ngidan kelmagan kun davomi…
Yil juda og‘ir kelgan edi. Qish yarimlamasdan yem-xashak tugadi. Chorvadorlar qamish, ajriq ildizi, yantoq qidirishib, har kuni izg‘ib yurishardi. Shermat aka ham shularning biri edi. U o‘shanda tentiray-tentiray, tunga qolib ketdi. Endi qo‘raga tezroq qaytish kerak: ochqab yurgan yirtqichlar qo‘ylarni davomi…
Taqdirimdan nolimayman. Diyorimiz markazida chiqadigan, jamiki ijodkorlar orzusidagi mo‘tabar dargohlarda mas’ul vazifalarda mehnat qildim. Baxtimizga elektr poyezdi bor ekan, azonda jo‘nayman, kechga tomon yana ikkinchi vagonda qaytaman. Diltortar odamlar uyushib, davra tashkil etgan ekanlar, shularga qo‘shilib olganman. Fayzulla aka davraboshi. davomi…
O‘rmon mergan ko‘zi ilindimi-yo‘qmi, tong bo‘zara boshlaganini ko‘ra solib o‘rnidan turib ketdi. O‘g‘ilchasining harorati baland, tuni bilan ingrab chiqqan edi. Uyquga qonmagan ovchining boshi sirqirab og‘riydi, ko‘ngli g‘ash. Buning ustiga, kech kuz havosi emasmi, qibladan izg‘irin aralash sovuq tuman yopirilib davomi…
Mashhur merganlar haqida antiqa rivoyatlar eshitganmiz, ko‘plarining uy-joylarida bo‘lib, tongotar suhbatlarini olganmiz. O‘zimiz ham yoshlikda ovchilikning ko‘chasidan o‘tgan edik-da…Qadimda ko‘pchilik o‘z podasini o‘zi boqardi. O‘n-o‘n bir yoshga to‘lgan paytlarim. Qo‘y-echkilarimni qori erib ketgan kungay qiyaliklarda aylantirib kelaman. Bir kun obdan davomi…
Dadajonim-ey, siz bu ahvolda turib, men qanday qilib?… Yo‘q! Men to‘yni to‘xtataman!!.Shashqator yoshlari gulyuzlarini jaladay yuvib borayotgan, qalin sochlari to‘zg‘ib ketgan Oygul ahvoli nochor otasi ko‘ksiga bosh qo‘ygancha faryod urib yig‘lardi. Shu damlargacha boshi yostiqqa tegmagan, hech narsadan tap tortmaydigan davomi…