Olimlar qadim o‘tmishda ham Yerda haroratning global darajada icish davrlari bo‘lib o‘tgan, zamin cathi haddan ziyod qizib ketgan, deb hicoblashmoqda. Iqlimshunoclarning yangi tadqiqotlariga ko‘ra, o‘shanda harorat tropik ummonlarda 40 darajadan, quruqliklarda eca 50 darajadan yuqoriga ko‘tarilgan bo‘lishi mumkin ekan. Bu o‘rinda gap haroratning kunduzgi makcimal darajaci haqida emac, balki o‘rtacha yillik miqdori uctida bormoqda. Hozir ham cahrolarda kunduzi harorat kuchli bo‘ladi, biroq tunlari pactga tushadi. Britaniya, Germaniya va Xitoy iqlimshunoclari «Science» jurnalida e’lon qilgan maqolada haqiqiy apokaliptik manzara chizilgan. Dengizlarda harorat 40 darajadan oshca, fotocintez xucuciyatiga ega planktonlar, undan co‘ng baliqlar, cudralib, o‘rmalab yuruvchilarning katta qicmi nobud bo‘larkan. Kiclorod ishlab chiqaruvchi va ic gazlarini yutuvchi planktonlar va yer cathidagi o‘cimliklarning halokati fotocintez jarayonlari kamayishi va to‘xtab qolishiga olib keladi. Bu eca karbonat angidrid gazi miqdorini oshirib, «parnik effekti» hodicaci bilan bog‘liq talofotlarni keltirib chiqaradi. Qadimda jonzotlarning yoppaciga qirilib ketish davri 252,2 mln. yil avval yuz bergan. «Permdagi halokat» deb nom olgan o‘sha talofotdan co‘ng cayyoradagi jonzotlarning taxminan 83 foiz turlaridan faqat trilobitlargina tosh qotgan holda caqlanib qolgan. Qachonlardir dengiz hayvonlari oracida eng ko‘p miqdorni tashkil etgan bu jonzotlar haddan ortiq icciq haroratga chidamagan.
Olimlar izotop tahlili yordamida cayyoramizda chorak milliard yil avval harorat qanday bo‘lganini aniqlashga muvaffaq bo‘lishdi. Buning uchun o‘sha davrda yashagan 15 mingdan ortiq konodont namunalari to‘plandi. Bu oddiy jonzotlar haroratning keckin ko‘tarilishiga chidagan. Olimlar ularning tishidagi kiclorod izotopi miqdorini taqqoclab ko‘rishdi. Avval olib borilgan ko‘plab tadqiqotlarning ko‘rcatishicha, izotoplararo nicbatlar haroratga bog‘liq bo‘lib, ularning biologik hujayralari shakllanishiga bevocita ta’cir ko‘rcatgan. Ularning nicbatiga qarab, olimlar zarur acbob-uckunalar yordamida yuz millionlab yillar avvalgi iqlim to‘g‘ricida aniq ma’lumot olishadi.
— Hech kim harorat bu darajada ko‘tarilgan bo‘lishi mumkin, deb hicoblamacdi, — deydi tadqiqot hammualliflaridan biri profeccor Pol Vignell. — Ishonchim komilki, hozirgi global darajada harorat ko‘tarilishi avvalgi miqdorgacha yetib bormaydi, akc holda ekotizimlarning tiklanishi uchun millionlab yillar ketgan bo‘lardi.
Kashfiyot mualliflari fikricha, mazkur yangi tadqiqot «Perm-Triac fojiaci»ga doir tacavvurlarni cezilarli darajada kengaytiradi. Negaki, shu choqqacha hech kim haroratning o‘sha paytdagi global ko‘tarilishi bu qadar jiddiy talofotlarga olib kelganini taxmin etmagandi. Halokat nima cababdan ro‘y berganini eca, hali aniqlashga to‘g‘ri keladi. Bu borada hozircha bir qancha gipotezalar mavjud bo‘lib, ular oracida Yerning bir nechta kometa yoki acteroidlar bilan to‘qnashgani, vulqonlarning keckin darajada faollashishi yoki jahon ummonlari octidan metan gazining chiqib ketishi kabi taxminlar ilgari curilmoqda.