Коинотда шундай юлдузлар борки ва улар биздан шу қадар олисда жойлашганки, уларгача бўлган масофани аниқлашнинг ҳам, уларни санаб саноғига етишнинг ҳам имкони йўқ. Энг яқин юлдуз Ердан қанчалик узоқда жойлашган? Ердан Қуёшгача бўлган масофа 150 000 000 километрдир. Ёруғлик секундига давоми…
Бирор марта осмондан энг ёрқин юлдузни топишга уриниб кўрганмисиз? Осмондаги юлдузлар кўзингизга сон-саноқсиздай кўринган бўлса ажаб эмас. Лекин телескопсиз 6000 га яқин юлдузни кўриш мумкин, улардан 1500 таси Жанубий ярим шар устида бўлиб, Шимолий ярим шардан кўринмайди. Бундан 2000 йил давоми…
Экваторнинг жанубидаги осмонда хочга ўхшаш шаклга эга бўлган тўртта юлдуз кўзга ташланади. У Жанубий Хоч деб аталади. Томонларни кўрсатувчи бу юлдуз сайёҳларга кечалари йўл топиб олишда ёрдам беради. Таъкидлаб ўтганимиздай, Жанубий Хоч фақат Жанубий ярим шарда кўринадиган буржлар қаторига киради. давоми…
Нима учун аждодларимиз ўша юлдузлар туркумини айнан Бузоқ, Бургут, Қовға ёки Орион деб аташган? Буржларнинг турли халқлар тилларидаги номларини ўзаро таққослайдиган бўлсак, саволга жавоб топиш янада мураккаблашади. Қизиғи шундаки, айнан битта юлдузлар туркумини қадимги эллинлар ва Шимолий Америка ҳиндулари мутлақо давоми…
Юлдузларни кузатаётганда, улар таниш ҳарфлар, учбурчаклар, квадратлар ҳосил қилишига эътибор берган бўлсангиз керак. Одамлар қадим замонлардан бери дунёнинг турли бурчакларида шундай юлдузлар туркумини турли номлар билан атаб келишган. «Бурж» араб тилидан таржима қилганда «юлдузлар туркуми» деган маънони англатади. Буржларнинг номлари давоми…
Бу саволга ҳеч ким аниқ жавоб бера олмаса керак. Ердаги энг кучли телескоплар билан ҳам юлдузларнинг барчасини кўриш мумкин эмас. Барчамизнинг уйимиз бўлмиш Ер (юлдуз ҳам эмас!), бор-йўғи, кичик бир сайёра бўлиб, у ўртача катталикдаги юлдуз — Қуёш атрофида айланади. давоми…
Юлдузлар на кечаси, на кундузи ҳеч қаерга ғойиб бўлмайди. Қуёш нури юлдузларникидан бир неча баробар кучли бўлгани учун ҳам на Ой ва на юлдузларни биз кундузи кўра олмаймиз. Қуёшнинг бизга яқинлиги юлдузларни кундузи илғашимизга имкон бермайди. Осмонни Қуёш ботаётганда кузатиш давоми…
Осмонга боққанимизда, биз юлдузларни бир-биридан унчалик фарқлай олмаймиз. Фақат айримлари каттароқ ва бошқаларига нисбатан ёрқинроқ кўринади, холос. Аслида эса улар бир-биридан кескин фарқ қилади, улар ўртасидаги тафовут ниҳоятда каттадир. Агар юлдузларни спектрларига кўра гуруҳларга ажратадиган бўлсак, кўкдан тортиб қизилгача бўлган давоми…
Юлдузлар, нурини ўзида акс эттирадиган ва шу туфайлигина ёруғ бўлиб кўринадиган сайёралар ва уларнинг йўлдошларидан фарқли ўлароқ, ўзидан нур тарқатадиган катта газ шарларидир. Масалан, Ой шуъласи Қуёш нурининг аксидан бошқа нарса эмас. Яна бир фарқ шундаки, бизга юлдузлар милтиллаётганга ўхшаб давоми…
Аввало, юлдузларнинг ўзи нима? Юлдуз чўғ бўлиб қизиган газлардан иборат катта шардир. Юлдузлар таркибида катта миқдордаги водород бор ва у асосий энергия манбаидир. Юлдузлар таркибида, шунингдек, гелий, азот, кислород, темир, никель ва рух каби бошқа кимёвий элементлар ҳам бор. Юлдузларнинг давоми…