Деҳқон чол билан кампир бор экан. Деҳқон ҳар куни қўш ҳайдаш учун кетар экан. Унга кампири ҳар куни бир идишда сут ва иккита нон бериб юборар экан. Деҳқон бу нарсаларни тутнинг тагига қўйиб, ўзи қуш ҳайдар экан. Кунлардан бир куни давоми…
Бир чол билан кампир бор экан. Уларнинг бор-йўғи битта хўрози, битта макиёни бор экан. Бир куни товуғи битта тухум туғибди. Бу тухумни чақиб, бир овқат қилиб еяйлик, деб чол уни ерга урса ёрилмабди, тошга урса ёрилмабди. Ҳеч ёриб болмабди. Охири давоми…
Бир мақтанчоқ ғоз бор экан. У ғоз ҳар куни одамлар олдига келиб, мақтанаверар экан. Бир куни яна мақтаниб: — Мен осмонда учаман, сувда сузаман, ерда чопаман, — дебди. Бир доно одам келиб ғоздан: — Осмонда учганингда сен бургутдек уча оласанми? давоми…
Ўтган замонда бир фақир одам бор экан. Унинг хотини ҳам бор экан. Буларнинг бисотида битта эчкиси бор экан. Фақир эчкига ҳар куни бир сиқим қуруқ хашак берар экан, холос. Фақирнинг хотини бир сиқим хашакни бериб, елинларига муштлаб-муштлаб, кунига бир коса давоми…
Бор эди-ю, йўқ эди, оч эди-ю тўқ эди. Қадимги замонда қари бир серкабобо бор эди. Унинг ўғил-қизлари, невара-чеваралари мингдан ошиқ эди. У тоғ этагидаги кенг яйловда ўйнаб-кулиб, тинчгина яшар эдилар. Кунлардан бир куни бир оч бўри буларнинг дарагини эшитиб, келди. давоми…
Касалдан турган бемор ўзини шифокор ҳисоблайди. * * * Бир донодан бир доно етишгунича, юз нодондан минг нодон урчиб улгуради. * * * Ҳозирги замон қарғалари пишлоқни еб бўлгачгина тулки билан гаплашади. * * * Кўп нарсани билсанг қариб қоласан, давоми…
Орадан йиллар ўтгани сари Абдулла Қодирийдек фавқулодда истеъдод эгасининг бетакрор поэтик тафаккур меваси бўлган «Ўткан кунлар»дек биринчи ўзбек романининг қадр топаётгани сир эмас. Роман таҳлил ва талқинлари махсус қодирийшунослик соҳасини ташкил этади. Айни чоғда, асар майдонга келган давр, романнинг журнал давоми…
I Инсон ички дунёсининг Қалъаси бўлмиш «мен» тинимсиз шаклланиб, юксалиб, бойиб ва вазият тақозосига кўра емирилиб туради. Бундай жараёнларнинг тез ё суст кечиши кўп омилларга боғлиқ. Жамият «мен»ида шиддатли ўзгаришлар юз бераётган — бир-биридан чигал муаммолар кўндаланг бўлаётган, хилма-хил янгиликлар давоми…