Тирик организм борки, ўлиб қолмаслиги учун нафас олади. Нафас олиш жараёни — бу кислород олиш учун ҳаво ютиш ва қолдиқ ҳавони чиқариб юборишдир. Биз нафас чиқараётган ҳавода кислород йўқ, унда карбонат ангидрид гази ва сув буғи бор. Биз ютадиган кислород давоми…
Одамларнинг онгида «ҳашарот» сўзи қандай таассурот қолдирган? Одатда, чивин, пашша, куя, қўнғиз каби зарарли ҳашаротлар кўз олдимизда гавдаланади. Ёки у чумоли, асалари, ари, шунингдек, гўзал капалакни хаёлимизда жонлантиради. Мабодо сиз улардан ҳашаротларнинг бошқа турларини айт, десангиз яна битта ё иккитасининг давоми…
Омар ғаройиб денгиз жониворларидан бири. У қисқичбақасимонлар оиласига мансуб бўлиб, дарё қисқичбақаси, креветка ва лангустларга авлоддошдир. Омарларнинг уч тури мавжуд. Лабрадордан то Шимолий Каролинагача бўлган Атлантика океани соҳиллари ўзида энг катта Шимолий Америка омарларини ифода этади. Ўлчами бўйича ундан кейин давоми…
Кулгили савол, дейишингиз мумкин. Иккига кирган бола ҳам скрипкачи скрипка чалаётган одам эканини билади. Бу, албатта, тўғри. Бироқ скрипка тугул ўйинчоқ гармонни чала олмайдиган скрипкачилар бўлар экан: улар жимитдай краблардир. Нар скрипкачилар феруза-қизғиш ранг, урғочилари анчайин оддий: оч жигарранг бўлади. давоми…
Қиличдум жуда қизиқ махлуқ. У инглизча «шоҳ краби» дейилгани ва краб ва ўргимчакларга қариндош бўлгани билан умуман краб эмас. Унинг илмий номи — Limulus Polyphemus — кўзларининг чиройлилигига ишорадир. Қиличдумнинг кўзи тўртта. Иккитаси четга чиқиб туради, қолган иккитаси эса бошининг давоми…
Қисқичбақасимонларда умуртқа бўлмайди, шунинг учун ҳам уларнинг танаси зирҳ ва ҳаракатланувчи бирикма зирҳли лаппаклар билан қопланган. Айрим қисқичбақасимонлар, масалан, дафниялар жуда майда бўлади: бошқалари — креветкалар, лангустлар, краблар йирикроқ бўлади. Қисқичбақасимонларнинг аксарияти сувда: ё денгизда ё тоза кўлларда яшайди. Баъзи давоми…
Устрицаларга амакивачча бўлган саккизоёқларнинг. Уларнинг қони ғайриоддий — кўк! Кислородга тўйинган пайти тим кўк, венасида эса оқ. Бу ҳайвонлар қонининг ранги таркибидаги металларга боғлиқ. Умуртқалиларнинг ҳаммаси, шунингдек, ёмғир чувалчанги, зулук ва уй пашшаларининг қони қизилдир. Кўпгина денгиз чувалчангларининг қонида темирнинг давоми…
Канарейка боққан одам борки, «каракатица суякларини» билади. Улар, албатта, каракатицаники бўлади. Бу суяклар канарейка ва бошқа хонадон қушларига тумшуқларини ўткир қилиш учун берилади. Шу ҳисобга олинмаса, биз каракатица ҳақида ҳеч нарса билмаймиз. Каракатица — балиқ эмас, моллюска. Улар моллюскаларнинг «бошоёқли» давоми…
Бу шайтон ва фаришта мутлақо эртаклар қаҳрамони эмас. Табиатда ҳақиқатан ҳам учрагани учун эмас. Гап шундаки, уларнинг табиати эртаклардагига сира ўхшамайди: фаришта — баджаҳл, шайтон эса беозор ва ҳимоясиз. Бу ғаройиб икки моллюска — денгиз фариштаси ва денгиз шайтони шимолий давоми…
Сиз ерда жуда секин ҳаракатланаётган шиллиққуртни кўрган ва ия, унинг бирорта ҳам оёғи кўринмайди, қай тариқа юраркин, дея ўйга ботган бўлсангиз керак. Гап шундаки, шиллиққурт танасининг пастки қисми фақат «оёқдан» иборат! Бу оёқлар ясси ва силлиқ бўлиб, унинг мушаклари шиллиққуртга давоми…