Yoz oxirlab, avgust oyoq uzatdi. Kuz shamollari esa boshladi. Tong havosi salqin tortdi…Kamina mehnat ta’tiliga chiqdim. Avvaldan o‘ylab qo‘ygan rejani amalga oshirishga fursat yetdi. Xorazmga ketaman!…Vokzal menda hamisha ayricha tavsurot uyg‘otadi. Gavjum zalning tirband o‘rindiqlaridagi yo‘lovchilarni kutish daqiqalariga tutashgan ko‘rinmas davomi…
Yanvarning oxirlarida birdan havo aynib, kun sovib ketdi. Bu yil qish bo‘lmaydi-yov, deb bemalol yurgan odamlar shoshib qolishdi. Ikki kun gupillatib qor yog‘di. Kuni bilan hovlini to‘ldirib, qiy-chuv qilib o‘ynaydigan bolalar ham uy-uylariga kirib ketishdi. Kattalar ish yuzasidangina ko‘chaga otlanishgan, davomi…
Shom qorong‘usi quyilib kelayotgan bir paytda Nur qo‘rboshi xarsangtoshlar panasidan bosh ko‘tarib, keng yalanglikdagi qishlog‘i tomon ma’yus-mahzun termildi.Yo rab, huvillab yotgan manov xarobazor nahot uning ota maskani?! Qani, qir bag‘rida yoyilib yuruvchi suruv-suruv qo‘y-qo‘zilar? Qani, butun qishloqni qiy-chuvga ko‘mib yuboradigan davomi…
Birinchi hikoya: “QISMAT DARAXTI” Uyimizning orqa tomonidagi bedazorda issiqda o‘t-o‘lanlar orasiga tushib qolgan asalarilar bo‘g‘iq g‘o‘ng‘illar edi. Bedazorning nihoyasidan zilol suvli ariq oqib o‘tgan edi. O‘rtog‘im ikkalamiz onam yopgan nonlardan birini olib qochib, ariqqa oqizayotgan edik. Shundoqqina yonimizdagi tomorqa devori davomi…
* * * Bu endi azaldan ko‘pchilikka ma’lum haqiqat: pul, boylik odamning belini baquvvat, tilini uzun qiladi. Axir beliga oltin tugib olgan mardikorning bir pudlik ketmonda tuproqni uch gaz yuqoriga otib ishlayverganiyu, belidagi oltinidan ayrilgach, tuproqni bir gaz yuqoriga ham davomi…
Bostirma ostida katta, qora it oldingi oyog‘iga jag‘ini qo‘ygancha yotibdi. Uning dumi va quloqlari kesik. Tumshug‘ining uchi tovuqlar titaverib mayinlashib ketgan tuproqqa botgan. Ko‘zlari yarim yumiq, go‘yo kattaroq ochishga majoli yo‘q.It ko‘rinishdan horg‘in, beparvo bo‘lsa-da, tiyrak qaraydi. Uning butun diqqati davomi…
Hech kimning yetti uxlab tushiga kirmagan, aslida, ko‘zni sal kattaroq ochib qarasa, har qanday odam ko‘ra oladigan oddiy, ayni paytda g‘aroyib voqea sodir bo‘lgan shaharning bodu havosi, meva-chevasi va boshqa mayda-chuydasi haqida mehmon irimiga bo‘lsada bir og‘iz so‘z aytmagandi. U davomi…
Men birinchi sinfga qatnardim. Akam yettida o‘qirdi. Otam xo‘jalik mudiri edi. Uyimizga tez-tez mehmon kelib turardi. Har safar har xil kishilar: oriq, semiz, novcha, pakana, mo‘ylovli, mo‘ylovsiz… Ularning ko‘pini tanimasam-da, o‘zimda yo‘q sevinib ketardim. Chunki mehmon kelsa, akam ikkimiz, albatta, davomi…
Eski darvozaning g‘ijirlashi ayvondagi so‘rida kitob o‘qib yotgan yigitning diqqatini bo‘ldi. Yo‘lakda kalta xonatlas ko‘ylakli, timqora sochlari yelkasiga yoyilgan, ko‘hlikkina qiz turar edi. U mehmon hurmati uchun o‘rnidan qo‘zg‘algan yigitning xushqomat jussasiga bir zum tikilib qoldi.— Salom!— Vaalaykum assalom. — davomi…
Hojar ona ayvon chekkasidagi taxta so‘rida muk tushgancha guruch tozalamoqda edi. Ichkari uydan chikqan o‘g‘li patila soch, ingichka mo‘ylovli Hosilmat:— Yana oshmi, momoshka! Qo‘ying, nima qilasiz… qizlar kuladi, — dedi javrab.— Tug‘ilgan kuningni eshitib, Asal dugonam bilan Mehrining tomog‘i tushadi, davomi…