Ingliz yozuvchisi. Frantsiyadagi Britaniya elchixonasida xizmat qilgan. Geydelberg universitetida, keyin Londondagi tibbiyot institutida tahsil ko‘rgan. Moyemning shu yillarda kechirgan hayoti materiallari asosida yozilgan «Lambetlik Liza» (1897) romani mashhur. Shundan keyin Moem vrachlik ixtisosidan voz kechib, yozuvchilik bilan shug‘ullangan. U asosan Frantsiyaning janubiy tomonlarida yashab, 60 yillik adabiy faoliyati davomida ko‘plab roman, hikoya, pesa, adabiy-tanqidiy etyud va memuar asarlar yozgan.Moem 1-jahon urushi yillarida Britaniya razvedkasining xodimi sifatida bir qancha mamlakatlar, shu jumladan, Rossiyada ham bo‘lgan va «Eshenden yoki Britaniya agenti» (1928) hikoyalar to‘plamida shu haqda naql qiladi.Moyem 1-pesasi — «Ledi Frederik» (1907) ning katta muvaffaqiyat qozonganidan rag‘batlanib, «Noma’lumlik» (1920), «Sadoqatli xizmati uchun» (1932) va «Sheppi» (1933) pesalarini yozgan. M. pesalarida 20-asrning 1-yarmidagi ingliz jamiyati hayoti manzaralari aks etgan.«Oy va choychaqa» (1919), «Shirin kulcha va pivo» (1930), «Teatr» (1937) va boshqa asarlar muallifi.Moemning «Insoniy ehtiroslar zalvori» (1915) avtobiografiy romani, ayniqsa, mashhur bo‘lib, unda roman qahramoni — yosh yigit va u bilan to‘qnashgan kishilar talqinidagi nozik psixologizm hayot manzaralarining keng tasviri bilan tutashgan holda asarga o‘zgacha badiiy latofat bag‘ishlagan. «Notanish odam Parijda» romani o‘zbek tiliga tarjima qilingan (2002).
Sharq mamlakatlari bo‘ylab qilgan sayohatlarim asnosida bir gal Birmada ham bo‘lgandim. O‘shanda men Mandalay tomonga suzib ketayotgan ulkan kemaga chiqib, kema kechqurun qaysidir bir mo‘jazgina qishloq yaqinida tunni o‘tkazish uchun langar tashlaganida, beixtiyor, ana shu qishloqchada biror fursat qolishni istab davomi…
Uning naqadar e’tiborli va nufuzli shaxs ekanligi hammadan ham ko‘ra o‘ziga yaxshi ayon edi. Binobarin, u kimsan – Angliyaga qarashli qudratli firmaning butun Xitoydagi eng yirik shoxobchasida birinchi rahbar edi. Qolaversa, bu kabi obro‘ va mansab pillapoyalariga faqat va faqat davomi…
Charli Bartl o‘z turmush tarzida gohida ro‘y berib turadigan og‘ir vaziyatlardan ham yengilgina, ularni yuragiga yaqin olmasdan chiqib keta olardi. Zero, Parijning musaffo osmoni lojuvard tusga kirib, sarin shabadalarning ifori yangi musallas hidini eslatadigan kunlarda Charlining Ryu Bred ko‘chasidagi boloxonali davomi…
I Bu kitob – tarjimai hol ham, yodnoma ham emas. Hayotda nimaiki boshimdan o‘tgan esa, yozgan asarlarimda foydalanganman. Bir paytlar allaqaybir kechinmalarim turtki berib, ulardan badiiy asar yaratish uchun voqealar, ishtirokchilar o‘ylab topardim, ko‘pincha o‘zimga yaqin yoki jilla qursa tanish davomi…
Bolaligimda meni La Fanten masallarini yod olishga majbur etishar, uning ma’no-mag‘zini obdan uqtirishardi. Masallardan biri ninachi va chumoli haqida bo‘lib, undagi “Mehnat qilsang, yetasan murodga, Yalqov bo‘lsang, qolasan uyatga”, degan xulosa go‘dak aqllar uchun koni foyda edi. Bu ajoyib masalda davomi…
ETMISh YoShIMDA Kecha mening yoshim yetmishga to‘ldi. Garchi bunda biror-bir mantiq ko‘rinmasa-da, hayotimizning har bir yangi o‘n yilligiga qadamni-hammamiz ham, tabiiy ravishda, umrimizning o‘ta muhim voqeasi, deb hisoblaymiz. O‘ttiz yoshga to‘lganimda akam menga:”Sen endi yosh bola emassan, erkaklar qatoriga qo‘shilding. davomi…
Kema kapitani qo‘lini shimining cho‘ntagiga tiqdi va semizligiyu shalvarining cho‘ntagi old tomondaligi sababli bir amallab kumush soatini chiqardi. U avval soatga, keyin botayotgan quyoshga qaradi. Shtur- valdagi kanak unga ko‘z qirini tashladi, lekin hech nima demadi. Kapitan o‘zlari yaqinlashib borayotgan davomi…
Vaqt allamahal bo‘lib qolgan, ertaga tongda qirg‘oq ko‘zga tashlanishi kerak edi. Doktor Makfeyl trubkasini yondirib, panjaraga suyangancha ko‘kdan Janubiy Xoch yulduzlar turkumini qidira boshladi. Janggohda o‘tgan ikki yil va juda uzoq bitgan yaradan so‘ng u hech bo‘lmasa yil-o‘n ikki oy davomi…
Asarning to‘liq variantini saqlab oling.
Siz chumoli bilan chigirtka haqidagi hikoyani eshitganmisiz? Men bolaligimda maktabda shuni o‘rganishga majbur bo‘lganman. Bu oddiygina hikoya bo‘lib, yosh o‘quvchilarga ibrat bo‘lishi kerak edi. Hikoya mehnatsevarlik g‘oyasini targ‘ib qilardi. Unga ko‘ra kimki mehnatkash bo‘lsa, muvaffaqiyatga erishishi mumkin-u, kimki mehnat qilmasa, davomi…