10 asr o‘rtalarida nasroniylik katolitsizm va pravoslaviyaga asta-sekin ajrala boshladi. 1054 yildan keyin, papa Lev 9 Vizantiya imperiyasi cherkovini la’natlagach, pravoslaviya mustaqil yo‘nalish sifatida butunlay ajralib chiqdi. Avval boshdanoq pravoslaviyaning yagona markazi bo‘lmagan, chunki Vizantiyadagi cherkov hokimiyati imperiyaning eng katta davomi…
O‘rta asrlarda nasroniy missionerlar oxir-oqibatda Yevropaning eng olis chekkalarigacha yetib borishadi. Hamda yevropaliklarni nasroniylikka kiritish bo‘yicha bir necha yuz yillar davom etgan ishni poyoniga yetkazishadi. Zero, oddiy xalq nimaga e’tiqod qilganini aniq aytish qiyin. Aftidan, o‘sha zamonlarda hozirgiga qaraganda ko‘proq davomi…
Bibliya tarkibiga kiruvchi to‘rt Yevangliye (Injil) bo‘yicha Iisus Xristning boshlangich vaqti — xushxabardan tortib chormixga tortib o‘ldirilgunicha hamda tirilib, arshi a’loga ko‘tarilguniga qadar bo‘lgan deyarli butun «tarjimai holi»ni tiklashimiz mumkin. Bu rivoyat ko‘plab apokrifik asarlar bilan to‘ldiriladi. Musulmon olamida Iso davomi…
5 asrda Konstantinopol Bolqon yarim oroli va Yaqin Sharqda yastanib yotgan katta imperiyaning poytaxti bo‘lgandi. Hatto Rim gullab-yashnagan davrda ham bu o‘lkada Rim emas, yunon madaniyati ta’siri sezilib turardi. Rim imperiyasi zavol topganidan so‘ng yuz yil yoki shunga yaqin vaqt davomi…
455 yili, xunnlar ketganidan bor-yo‘g‘i uch yildan keyin Afrikadan vandallar suzib kelishgan. Ular Rimning Shimoliy Afrikadagi barcha mulklarini bosib olishgandi, endi esa Italiyaga hujum qilib, Rimni egallashadi. Aholiga rahm qilishgan bo‘lsa-da, butun shaharni talashadi. Hatto hozir ham be’mani vayronagarchiliklar to‘g‘risida davomi…
Xunnlar Yevropada paydo bo‘lgan. Ular Osiyodan kelib, Dunay daryosining o‘rta oqimi bo‘ylab joylashishgan. Ularning rahnamosi Attila bo‘lib, uning nomi hozirga qadar yirtqichlarcha shafqatsizlik ramzi hisoblanadi. 451 yilda Attila o‘z to‘dasini Galliya tomon boshlab boradi. Biroq Mauriakaga yetganda ularning yo‘lini g‘aroyib davomi…
Chet mamlakatlardagi har qanday din ham rimliklarga yoqavermas edi. Masalan, ular Britaniya va Galliyada mavjud bo‘lgan, odamlarni qurbonlik qiladigan druidlar dinini ta’qib etishardi. Rim bir necha bor urush olib borgan Yahudodan nasroniylik imperiyaga yashirin kirib kela boshladi. Ma’murlar nasroniylarni ta’qib davomi…
Eramizdan avvalgi 59 yilda Yuliy Sezar konsul qilib tayinlanadi. Rim respublikasidagi bu eng yuqori lavozimdan so‘ng u Shimoliy Italiya va Galliya viloyatlariga noib etib yuboriladi. Kasbi-kori jangchi bo‘lgan Sezar Galliya, Germaniya va Britaniyadagi kelt xalqlari yerlarini bosib olishni ko‘ngliga tugib davomi…
Rimliklar, xudolarimiz inson qiyofasiga kiradi va ularning har birining o‘z faoliyat sohasi bor, deb ishonishardi. Venera go‘zallik va muhabbat ma’budasi edi. Yuliy Sezar o‘zini troyalik Anxiz va Veneraning o‘g‘li qahramon Eney avlodidan deb hisoblar, shu bois uning sharafiga Rimda ibodatxona davomi…
Lotinlar Rim shahrida va uning atrofida yashashgan. «Rim» so‘zi (lotincha «Roma») etrusklarga oid. Shaharning ilk tarixi o‘sha davr Italiyasining tarixi murakkab bo‘lganidan guvohlik beradi. Rimda podsholar — dastlab sabinlardan bo‘lganlari, so‘ng lotinlardan bo‘lganlari, keyin yana sabinlardan bo‘lganlari hukmronlik qilishgan. So‘ng, davomi…