Абдулла Қодирийнинг «Ўтган кунлар»ида қаламга олинган даврни «тарихимизнинг энг қора, кирлик кунлари» дея таърифлагани маълуму машҳур. Ҳукмга шошган одам романда тасвирланган «кейинги хон замонлари»нинг бундай таърифланишида адибнинг «замонасозлик» қилгани ёхуд «шўро мафкураси таъсирини» кўрса, эҳтимол. Ҳолбуки, бунда на замонасозлик, на шўро мафкураси таъсири давоми…
Ижод инсоннинг тириклик мазмун-моҳиятини англаш йўлидаги уринишлари ҳосиласидир. Инсоннинг ҳаётдаги ўрни, мақоми, мақсади, муносабати каби масалалар қадимдан дунё зиёлиларини қизиқтириб келган. Ижод инсоннинг ўз «мен»ини ифода қилиш йўлида олиб борган ақлий фаолият туридир. Ижод нафс билан боғлиқ фалсафий-эстетик категория саналиб, давоми…
романнинг ижодий тарихи, ижтимоий пафосига оид мулоҳазалар Жаҳон адабиётидаги шоҳ асарларнинг дунёга келиш тарихи шундан далолат берадики, уларнинг ҳар бири, аввало, давр, ижтимоий вазият тақозоси, қолаверса, муаллифлар таржимаи ҳоли, оилавий ва ижодий муҳити, ҳаётий тажрибалари, билим даражаси, тафаккур тарзи, миқёси, маънавий давоми…
Ўқувчилик йилларимиз қишлоқ оқсоқоли Абдуллажон бува маҳалла ёшларига Абдулла Қодирийнинг “Ўткан кунлар” романидан парчалар ўқиб берарди. Бунинг эвазига биз у кишининг экин-тикинларига қарашиб турардик. Ўшанда бизни икки кундош ўртасидаги жанжал эмас, Ҳомид бошлиқ жиноятчиларнинг қилмиши, Отабекнинг бир ўзи уч кишини давоми…
Улуғ адиб Абдулла Қодирий миллатнинг зиёлиси ўлароқ, ўз даврида ижтимоий ҳаётнинг барча соҳалари ривожида фаол иштирок этгани маълум. Ёзувчи ижодий меросининг бир қисмини ижтимоий-сиёсий, маданий жабҳаларга муносабати акс этган публицистик асарлари ташкил этади. Қодирийнинг кичик асарлари орасида санойи нафиса, хусусан, давоми…
1937 йилнинг 31 декабри хонадонимизда бир умрлик ўчмас армон қолдирди. У кун дадамиз билан видолашув куни бўлади деб сира ўйламаган эдим. Дадамнинг биз билан хайрлашаётиб: «Менда ҳеч бир айб йўқ. Худо хоҳласа, тез кунда дийдор кўришамиз», деганлари ҳали-ҳануз қулоғим тагидан давоми…
Абдулла Қодирий романларининг бетакрор жозибаси, тилидаги гўзаллик, образлилик, аниқлик, тасвирийлик каби фазилатлар ҳозиргача ҳаммани ҳайратга солиб келади. Адибнинг бадиий маҳоратини, асарлари умрбоқийлигини барча бирдек эътироф этади. Зеро, бундай эпик кўламнинг юзага келиш омиллари, бетакрор поэтиканинг туб илдизи ҳамда таъсирланиш асосларини давоми…
Жумҳуриятимиз маданиятининг жонкуярларидан бири Сулаймон ота Азимовнинг ҳаётида шахсга сиғиниш даври ўзининг қора изини қолдириб ўтди. Яқинда ёш ёзувчи Шеркон Қодирий отахон билан суҳбатлашди. Ана шу суҳбатнинг мундарижасини ҳурматли журналхонлар эътиборига тақдим этаётирмиз. Шеркон Қодирий. — Сулаймон ота, Сиз ўша давоми…
Оқшомларининг бири эди. Ҳали қуёш уфққа бош қўймаган. Ҳаво дим. Асфальт йўл, осмонўпар уйлар гўё ҳаво етишмаганидан ҳансираб нафас олаётганга ўхшар, шаҳар узра қуюқ қора рутубат булутдек сузиб юрарди. Анҳор бўйлари, боғлар, фавворалар атрофи иссиқдан қочиб ором истаган кишилар билан давоми…
Адабиётшунос Санобар Тўлаганова ва тадқиқотчи Анвар Алламбергенов суҳбати Анвар Алламбергенов: Абдулла Қодирий ижоди ўзбек адабиётшунослигида энг кўп ўрганилган мавзу бўлишига қарамай сиз яна ёзувчи ижодини мавзу сифатида танладингиз? Бунга эҳтиёж бормикин… Санобар Тўлаганова: Ўзбек адабиётшунослигида Абдулла Қодирий ижоди кўб ва давоми…