Bir joyda g‘uj bo‘lib yashaydigan va uyalarini ham bir daraxtga quradigan qushlar mavjud. Ammo ayricha yashashga harakat qiladigan qushlar ham bor. Uya qurilgan joy va uning atrofini qushlar o‘z hududlari deb hisoblaydi va uni astoydil qo‘riqlaydi. Misol uchun, kattaligi jihatdan davomi…
Aksariyat hayvonlar hid, tovush signallari yoki o‘z «kiyimlaridagi» ayricha tafsilotlar orqali taniqlik belgilariga ega. Juftlashish davrida mana shu «shaxsiy guvohnoma» bozorga qo‘yilgan mol singari ko‘z-ko‘z qilinadi. Jonivorlar tanitish belgilari sifatida o‘zlarining o‘ziga xos, jimjimador holatlarini safarbar etadi. Zoryankalar qiziltob ko‘kragini davomi…
Hozir ucholmaydigan qushlar minglab yillar burun o‘z qanotlarining ilk vazifasini bajarish imkoniyatini yo‘qotgan. Buning sababi oddiy: ularga qanot kerak bo‘lmay qolgan, chunki ular joylashgan joyga hech qanday yirtqich hujum qilishga botinolmagan yoki boshqalari ancha yirik bo‘lganidan xavf tug‘ilgan chog‘i qutula davomi…
Qushlarning bir joydan ikkinchi joyga uchib ketishidan, o‘ylaymizki, ko‘pchilik xabardor. Odamlar qushlarning uchib ketishi va qaytishiga qarab, yilning qanday kelishini aytib bera oladilar. Ammo hech kim ularning g‘oyat uzoq masofaga sayr qilishini oxirigacha bilolmaydi. Biz buni faqat haroratning o‘zgarishi bilan davomi…
Ayrim qushlar yilni bir joyda o‘tkazmaydi. Fasllar o‘zgarishi yoki ovqatning kamayishi bilan ular boshqa joyga uchib ketadi. Shunisi borki, birinchi holda ular yana qaytib keladi, ikkinchi holda esa yangi joyda o‘rnashib qoladi. Ko‘chish — hayvonlar guruhining ular yashayotgan joydagi sharoit davomi…
Odamlar ot yugurtirish va chopish bo‘yicha musobaqalar uyushtiradi. Bu o‘rinda tezlikni aniqlash oson: chunki start va finish chiziqlari mavjud hamda bir qancha hakamlar qo‘lidagi sekundomeriga qarab turadi. Xo‘sh, qushlar parvozining tezligini qanday aniqlash mumkin? Aksariyat qushlarning parvozi tezligini ifodalaydigan juda davomi…
Buni tushunish uchun, avvalo, qushlarga rangning nega kerakligini bilib olishimiz lozim? Buning sabablari har xil talqin qilindi, fan esa hali uzil-kesil xulosasini chiqargan emas. Ayrim qushlarning pati g‘ayrioddiy, turli tusdaligi, boshqa birlarining bir xil rangdaligi muammoligicha qolmoqda. Ba’zilari ochiq rangli, davomi…
Hayvonlarning teri yoki patlarini yangisi bilan almashtirishini biz tullash deymiz. Yovvoyi hayvonlar, reptiliyalar, qushlar hatto ayrim hasharotlar tullaydi. Qushlar o‘z hayotlari mobaynida turli patlarning butun bir to‘plamini o‘stiradi. Voyaga yetishi bilan patlar yosh ko‘rinishiga xos rangga ega bo‘ladi va quvvatdan davomi…
Evolyutsiya ilmi buni shunday ta’riflaydi: juda ko‘p yillar oldin qushlar reptiliyalar oilasiga mansub bulgan. Ammo o‘z rivojlanish jarayonida ular bu yo‘ldan chetga chiqqanlar, tangachalar patga aylangan. Gap shundaki, pat moddaning bor-yo‘g‘i o‘zga bir shakli bo‘lib, u boshqa hayvonlarda tuyoq, shox davomi…
Qushlarning tovush chiqarish a’zolari biznikidan sal ajralib turadi. Odamning tovushlog‘ich paychalari nafas chiqaradigan bo‘g‘zi ustidagi hiqildoqda joylashgan. Qushlarning oddiy membranalari nafas olish naychasining quyi qismida joylashgan bo‘lib, quyi bo‘g‘iz deb ataladi. Bu membrana pirpirab turadi. Aynan quyi bo‘g‘izning shakli, membranalarni davomi…