Бир жойда ғуж бўлиб яшайдиган ва уяларини ҳам бир дарахтга қурадиган қушлар мавжуд. Аммо айрича яшашга ҳаракат қиладиган қушлар ҳам бор. Уя қурилган жой ва унинг атрофини қушлар ўз ҳудудлари деб ҳисоблайди ва уни астойдил қўриқлайди. Мисол учун, катталиги жиҳатдан давоми…
Аксарият ҳайвонлар ҳид, товуш сигналлари ёки ўз «кийимларидаги» айрича тафсилотлар орқали таниқлик белгиларига эга. Жуфтлашиш даврида мана шу «шахсий гувоҳнома» бозорга қўйилган мол сингари кўз-кўз қилинади. Жониворлар танитиш белгилари сифатида ўзларининг ўзига хос, жимжимадор ҳолатларини сафарбар этади. Зорянкалар қизилтоб кўкрагини давоми…
Ҳозир учолмайдиган қушлар минглаб йиллар бурун ўз қанотларининг илк вазифасини бажариш имкониятини йўқотган. Бунинг сабаби оддий: уларга қанот керак бўлмай қолган, чунки улар жойлашган жойга ҳеч қандай йиртқич ҳужум қилишга ботинолмаган ёки бошқалари анча йирик бўлганидан хавф туғилган чоғи қутула давоми…
Қушларнинг бир жойдан иккинчи жойга учиб кетишидан, ўйлаймизки, кўпчилик хабардор. Одамлар қушларнинг учиб кетиши ва қайтишига қараб, йилнинг қандай келишини айтиб бера оладилар. Аммо ҳеч ким уларнинг ғоят узоқ масофага сайр қилишини охиригача билолмайди. Биз буни фақат ҳароратнинг ўзгариши билан давоми…
Айрим қушлар йилни бир жойда ўтказмайди. Фасллар ўзгариши ёки овқатнинг камайиши билан улар бошқа жойга учиб кетади. Шуниси борки, биринчи ҳолда улар яна қайтиб келади, иккинчи ҳолда эса янги жойда ўрнашиб қолади. Кўчиш — ҳайвонлар гуруҳининг улар яшаётган жойдаги шароит давоми…
Одамлар от югуртириш ва чопиш бўйича мусобақалар уюштиради. Бу ўринда тезликни аниқлаш осон: чунки старт ва финиш чизиқлари мавжуд ҳамда бир қанча ҳакамлар қўлидаги секундомерига қараб туради. Хўш, қушлар парвозининг тезлигини қандай аниқлаш мумкин? Аксарият қушларнинг парвози тезлигини ифодалайдиган жуда давоми…
Буни тушуниш учун, аввало, қушларга рангнинг нега кераклигини билиб олишимиз лозим? Бунинг сабаблари ҳар хил талқин қилинди, фан эса ҳали узил-кесил хулосасини чиқарган эмас. Айрим қушларнинг пати ғайриоддий, турли тусдалиги, бошқа бирларининг бир хил рангдалиги муаммолигича қолмоқда. Баъзилари очиқ рангли, давоми…
Ҳайвонларнинг тери ёки патларини янгиси билан алмаштиришини биз туллаш деймиз. Ёввойи ҳайвонлар, рептилиялар, қушлар ҳатто айрим ҳашаротлар туллайди. Қушлар ўз ҳаётлари мобайнида турли патларнинг бутун бир тўпламини ўстиради. Вояга етиши билан патлар ёш кўринишига хос рангга эга бўлади ва қувватдан давоми…
Эволюция илми буни шундай таърифлайди: жуда кўп йиллар олдин қушлар рептилиялар оиласига мансуб булган. Аммо ўз ривожланиш жараёнида улар бу йўлдан четга чиққанлар, тангачалар патга айланган. Гап шундаки, пат модданинг бор-йўғи ўзга бир шакли бўлиб, у бошқа ҳайвонларда туёқ, шох давоми…
Қушларнинг товуш чиқариш аъзолари бизникидан сал ажралиб туради. Одамнинг товушлоғич пайчалари нафас чиқарадиган бўғзи устидаги ҳиқилдоқда жойлашган. Қушларнинг оддий мембраналари нафас олиш найчасининг қуйи қисмида жойлашган бўлиб, қуйи бўғиз деб аталади. Бу мембрана пирпираб туради. Айнан қуйи бўғизнинг шакли, мембраналарни давоми…