Уйқуси бузилди. Кўзларини очмади, лекин негадир бемаҳалда уйғонганига таажжубланди… Шу аснода аллақандай англаб бўлмас товушлар қулоғига чалина бошлади, кимлардир уввос солиб йиғлаётгандекми-эй, кимлардир қаҳқаҳа уриб кулаётгандегу, тағин кимлардир тинмай балабону сурнай чалаётгандекми-эй!..Кўзларини очмай, баттар таажжубланди.… қизиқ, туш кўраяпманми-ё? Уйғоқ ҳолда-я!.. давоми…
— Э, бўлди-да, ота, одамни номусларга ўлдирдингиз-ку! Шу ердан кўчиб кетсам қутуламанми сиздан?!Дадаматов ахийри шундай деди. Саноқул бобо мажбур қилди. Дадаматов жаҳл устида шундай деди-ю, энди пушаймон бўлиб ўтирибди. Пушаймон бўлгани сари эса баттар аччиғи чиқмоқда.Аслида, нега шунчалик тутаққанига ўзи давоми…
Кўҳна қипчоқ даштларинн баҳор танқис гуллари билан безаган. Қонталаш рангдаги улкан қуёш баркаши чоратрофга аёвсиз тиғ уради. Унча катта бўлмаган қум тепаликлар, барханлар орасида янги чиққан тўртта ўтов қад ростлаган Ўтовларнинг атрофида тўқсон икки бовли ўзбек уруғларидан бири одатдаги кундалик давоми…
Одамнинг ўз жонини ҳам тикишга тайёр турган бирор нарсаси бўлиши керак. . .Лев Толстой Мартнинг бошлари эди. Даштларга этагини ёза бошлаган баҳор адирлар ва тоғ ёнбағирларига ўтларди. Кордан сўнг ер бетида қоладиган юпқа пардани ёриб чиққан илк бойчечаклар ҳали очилиб давоми…
“Олмай қадр қон бўлсин, бермай отаси ўстирмай онаси ўлсин!… ”Чўлпон. «Ойдин кечаларда». Нақшинкор устунларнинг тилловий товланишидан кўз қамашади. Турли хил ялтироқ тошлар билан безалган меҳроб шаклидаги печлар, хаёлий тасаввурлар жо бўлган гулчин деворлар, ақлни ўғирлайдургон қон рангли гиламлар, митти шамдонлардан давоми…
— Зулфи-и! Ҳо, Зулфияхон! Чиқақолинг, севинчли хабар кеп қолди!— Ҳозир, она, ҳозир чиқаман.Зулфиянинг товуши қўнғироқдек жаранглаб чиққан бўлсада, унинг ўзи ҳийла паришонхаёл эди. Кундошларининг ёнида сир бой бермайди, шу боис қандай бўлмасин чеҳрасидан табассум аримайди.
«Ўлдирсанг, ўзингни ўлдирдинг фақат,Ассалом алайкум, дорнинг оғочи».Рауф Парфи Хаёллар исканжасида колган аёл, дераза табақаси кучли шамолдан тарақлаб ёпилгач, ўзига келди-да, оғзини қалдирғоч палапонидай очиб йиғлаётган боласига кўзи тушди. Онги, шуури руҳ сипоҳийларига асир тушган бўлса ҳамки, боланинг, онам қани, дегандай давоми…
Улфат аканинг ўлимидан кейин Тамара хола ёлғизланиб қолди…Гарчи бефарзанд бўлсалар-да, қирқ йиллик турмушлари давомида эри билан ёмон яшашмаганди. Фарзанд бўлмаганидан кейин эр-хотин бир-бирига суяниб қоларкан-да. Бундай эр-хотинларнинг қай бири аввалроқ оламдан ўтса, бева қолганининг машъум айрилиққа кўникиши осон кечмас экан.
Ланг очиқ темир дарвозадан кириб келган уринганроқ “Нексия” ўнг тарафдаги вагон-уйдан бироз ўтиб тўхтади. Унинг орқа эшигидан юз-кўзию ҳаракатларидан чинакам амалдорлардек кўри¬нишга астойдил чиранаётганлиги сезилиб турган қирқ ёшлардаги эркак шошилмай тушди. Эшикни ёпиши биланоқ машина нари кетди.
Рустам уйдаги ўзига тегишли дарсхонани йиғиш¬тираётган эди, турли қоғозлар орасида эски бир девор-календарга кўзи тушди. Календар уйга қаердан, қандай келган? Эсламади. Плакат шаклидаги катта, қалин қоғознинг пастки қисмида бундан анча бурунги йилнинг ой ва кунлари белгиланган, юқори қисмида йўлбарс сурати давоми…