“Ҳаммасига ўзим айбдорман,”деб ўйлади Ўроқ овчи. “Униси бўлмаса, бошқаси бор эди-ку?! Нега унга учдим. Қадди-қоматигами, ҳусн жамолигами ёки бошқа жойигами… Қиз зотига қирғин келмаганди-ку! Нега энди Нуқрага дуч келдим…” Қизи тушмагур ҳам ноз қилиб ўтирмади, бирданига рози бўла қолди. Аммасининг давоми…

Бу одам йўғон гавдали, сочларига оқ оралаган, ёши олтмишлар атрофида эди. Қаттиқ ҳам, паст ҳам гапирмайди. Кулиши ҳам, хафа бўлиши ҳам тез ва осон. Кишининг юзига разм солиб, кайфиятига қараб гап очади. Анча сергак ва қўрқоқ одам. Қулмат асли қозоқ давоми…

Полвоннинг мақтовга тоби йўқ. Хушомадани эшитса, худдики, сариёғ оловда эригандек ёйилиб кетади. Бироқ ҳамду санони анча олисдан, аниқроғи унинг тўртта ёки бўлмаса бешта шеърини мисол келтириб, сўнг астагина маромига етаказиб мақташ керак бўлади. Мақтайверсангиз, у ўтирган курсисида қитиқлаётган чўчқа боласидек давоми…

Ҳар бир оилада ўзлари амал қиладиган тартиб,йўл-йўриқлар бор. Бу одатни ким ўрнатган экан? Лекин кўпда бу нарсалар улар учун худди ота-боболари васият қилгандай гап. Масалан, қишлоқдаги Узоқ чўпоннинг уйида ўроқни оғилхонадан, майда –чуйда асбобларни томдан олиш ёки супургисини излаш учун давоми…

-Онам доялик қиларди. Отам ҳам дўхтир эди. Қишлоқдагилар оиламизни ҳурмат билан тилга олишарди. Айниқса, онамни кўпроқ алқайдилар, – деди Абдулла. Эҳтиёткорона гап ташлайман: -Отангизнинг ҳам ўрни ёмон бўлмагандир. Ҳар ҳолда эр киши… рўзғорнинг бошида барибир у киши турадилар… -Тўғри, отам давоми…

Сафарга чиқишга унчалик ҳам кўзим учиб тургани йўқ эди. Аслида анча вақтдан бери олис сафарга чиқмаган эдим. Манзил ва у ерда ўтадиган кунларнинг муддати ҳам кўп эди. Дастлаб Бухорода бўлдик. У ерни обдон томоша қилдик. Умрим бино бўлиб бу ерларни давоми…

Унинг мактабидан кайфияти кўтарилиб келди. Димоғи чоғ. Ким қанча оналарнинг орасида қизининг номини тутиб мақташларидан ҳузур қилиб ўтирди. “Дилрабо яхши қиз. Ҳамма дарслардан ўзлаштириши тузук.Талантини янада ривожлантириш керак. Шеър ёзади. Бундай истеъдодларни асраб-авайлаш зарур.” Синф раҳбарининг бу гаплари қулоғидан кетмасди.Санам давоми…

Уни қишлоғида исми билан кам чақиришади. У ўзидан тинчиган одам. Элга кам аралашади. Умри бино бўлиб, ҳали биров билан ёзилиб гурунг ҳам қилмаган. Давраларда елкасини қисиб, ҳеч ким мендан гина қилмасин дегандай биров унинг ҳамиятига тексаям жим ўтираверади. Устанинг феълини давоми…

Уни ота-онаси жуда кўп кутишди… Унга атаб бешик, туваку сумакдан тортиб бошқа анжомларгача ният билан олишади ҳам. Аммо у кечикаётган эди. Онаси ҳижолат бўлди. Отаси ҳам ўзини айбдордек ҳис қилди. Боболари ҳам у билан теварак-атрофдагиларнинг олдида ғурурлангиси, мақтангиси келарди… Бироқ давоми…

Ер юзида қанчалар шаҳару қишлоқлар бор. Ҳар бирининг ўз одати, анъаналари мавжудки, улар орасида тавофутни илғаш қийиш эмас. Бири бирига ўхшамаган удумларини кўриб ёки эшитиб ҳайрон қоласиз. Тафовут шаҳарлар орасида эмас, балки қишлоқлар ўртасида ва қўйингки, уларнинг одамларида ҳам сезилади. давоми…