Тонг. Сигир-бузоқларнинг жағи очилиб, мени тинмай ўз тилида чақираётгандек. “Демак, бугун ухлаб қолибман” дедим ўзимга. Ёзги таътил бўлгани учунми эрталаб ухлаб қолиш, сигирларни кун ёйилганда боқиш ҳам айб эмасдек туюлади. Таътилнинг тўқсон куни тўққиллаб ўтгани сайин эса уй ишлари, ўйинлар давоми…
Чингиз Айтматовнинг “Асрга татигулик кун” асаридаги манқурт ҳақидаги ривоят эсингиздами? Ўзининг кимлигини унутган, аждодлари тарихидан бехабар йигит ўзини излаб келган онасини ўлдиради. Бу ривоят замирида “Ўз халқи ўтмишини унутган, юрагида аждодлар ёди ўчган одам маънавий таназзулга, маънавий ўлимга маҳкумдир”, деган давоми…
Ҳамкасбим Шодиқул муаллимнинг шифохонадан келганини эшитиб, аҳвол сўрагани бордим. Дастурхон атрофида мезбон менга чой узатаркан деди: – Биласизми, ошна, шифохонада бир онахон билан танишиб қолдим, ўзиям роса ғалати феъли бор экан. Бунақа аёлни ҳали учратмаган эдим. Келинг, шуни бир бошидан давоми…
Мана, Ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон ССР Олий кенгаши Халқ депутатларининг биринчи анжумани ҳам тарихга айланиб қолди. Анжуман кунлари халқ вакилларининг фаолиятини кузатиб ўтирганлар ўзларининг холис ҳукмларини чиқарган бўлса ажаб эмас. Улар узоқ йиллардан буён кейинга суриб келинган масалалар босиқлик билан, давоми…
Уоррен Берроу машинасини бир ёнга оғиб қолган эски темир дарвозали ҳовли ёнида кескин тўхтатди ва ҳовли ичкарисига чопиб кириб: “Генри!.. Ким бор?” — дея бир-икки бор овоз берди. Жавоб бўлмагач, хобхона эшигини очиб, ичкарини кўздан кечирди. Ҳеч ким йўқ. Уоррен давоми…
Бир таскин илинжида оқаётган кунлар оқимидан маъно излайсан. Ҳаёт “силай-силай” ўзининг рафторига солаётган юрагингни кафтингга олиб томоша қилганда савол сизиб чиқади: хаёлларимни тўзғин, руҳимни сарсон кўйга чалинтирган илдиз қаерда?… “Офтоб чиқди оламга, югуриб бордим холамга” деб чопқиллаган болалигим кўздан ғойиб давоми…
Маълумки, капалакларнинг ҳаёти бир неча даврга бўлинади. Аввал тухум, кейин қурт, ун дан кейин ғумбак (қиш бўйи ухлайди) ва охири ғумбакдан капалак пайдо бўлади. Капалаклар фақат бир даврда жуда кўп овқат ейди. Бу — қуртлик пайтига тўғри келади. Капалакларнинг айрим давоми…
Асли илгари ҳам пилдираб юрарди. Энди болалар ўйинчоғи – пирилдоқдай пириллай кетди. Бир жойда кетини босиб ўтира олмай қолди. Ишини чала ташлаб, тамаки тутатгани чиқиб келаверади. Мижозлари оғзини ланг очиб, жағлари оғриб, интизор кутади уни. Яна денг, бари катта одамлар давоми…
Иттифоқимизга бирлашган миллатларнинг ҳаммаси тенг ҳуқуққа эга. Бироқ шахсга сиғиниш ва турғунлик даврида ленинча миллий сиёсатимиз принциплари бузилди. Уруш йиллари Қрим татарлари, Волга бўйи немислари, қалмоқ, Кавказ туркий халқларига нисбатан зўравонлик ишлатилди. «Дўстлик», «байналмилал» деган тушунчалар ҳам кўпинча бир ёқлама давоми…
Шомга яқин туман қуюқлашди. Иброҳим шаҳар четидаги ойнаванд дўконининг бир бурчагида оёқларини чалиштирганча ташқарига асабий термулиб, тутундек тарқалаётган туманнинг аста-секин йўл четидаги дов-дарахт учларини, паст-баланд биноларнинг томларини қандай қоплаб олаётганини кузатиб ўтирарди. Пештахта устида ётган қўл телефони тинимсиз жиринглар, Иброҳим давоми…