Тўлқин Ҳайит 1957 йил 15 ноябрда Сурхондарё вилоятининг Сариосиё туманидаги Дашнобод қишлоғида туғилган. Республика рус тили ва адабиёти институтини тутатган (1981). «Мени кечир, болажон» (1991), «Дашнобод хангомалари» (1992), «Вафо маликаси» (2005), «Қора Шаҳзода» (2007) насрий асарлари ҳамда «Улуғ Амир ўгитлари» (2004), «Шоҳи Зинда» (2005) каби рисолалари нашр этилган.
Қиш куни бир тутам, кўзлаган ишни битираман, дегунча қош қораяди. Ташқари совуқ эди, оқшомги изғирин одамни жунжиктириб юборарди. Марказдан келган оддий амалдор Ҳаким Тўхтаев иссиқ хонадан ташқари чиқиши билан юзига урилган совуқдан эти увишиб, аъзои бадани дир-дир титради. Ғудраниб тамшанганча давоми…
Кенг осмонни хира булут босса, Нигорахоннинг ойдек чеҳрасига қора соя тушиб, руҳи ҳорғин тортади. Ўл-а қолсин-а, бугун ҳам шу аҳвол: эрталабдан ҳовлининг юзи ҳам хира осмондан ранг олибди, ёзнинг ўнинчи кунида-я! Нон ҳиди уфуриб турган қўлини пахса қилиб, осмонга, қўрғошинранг давоми…
1 Тонг юзида бокира қиз жилмайиши, майсада ҳавас, зилол сувнинг кумуш жамалакларида иддао. Нега? Нега Кун нуридан Бош Қўрғонга камалак ёғду тушди? Нега бизга эмас?! Дарахт шохлари ҳасадни супуриб ташлаб, нозик қўлчаларини ҳавасга узатди. “Бизга ҳам ўша ёғдудан бир қатим давоми…
Тут шохлари чирсиллаб ёниб, қуюқ қора тутун тун қўйнига сингийди, узоқ-узоқлардан гоҳо отнинг пишқириб кишнагани, гоҳо қўй-қўзиларнинг маъраши қулоққа чалинади, ёнгинангизда чирилдоқлар чириллаб, ёшлик паллаларини, ажиб туйғуларни, иссиқ ёз оқшомларини ёдга солади. Бундай пайтларда одам дегани ҳардамхаёл бўлиб, ўтган завқли давоми…
Катта-кичик арчалар орасидан қорли чўққилар кўзга ташланади. Тик келган қуёш оппоққорларни кумушдай ярқиратади. Ойнадек силлиқ музлар ёриғидан оқаётган зилол сув шилдирайди. Адир бағридаги қизил, кўк ва яшил тунука томли уйлар мўриларидан чиқаётган тутун кўкка ўрлайди.Тоғда ўқ товуши эшитилиб, акс-садо беради. давоми…
Қўшни қишлоқдаги тўйдан қайтган Очил бобо хуфтон намозидан сўнг, бошини деворга тираганича:– Кўргали ҳуснингни зору мубтало бўлдум санга, – дея хиргойи қилиб қолди.– Ҳай, чол, сизга нима бўлди? Кул-пул босиб келдингизми? Бу нима алжираш? Уялмайсизми? – деди Ҳанифа кампир қирмизи давоми…
Ҳожар она айвон чеккасидаги тахта сўрида мук тушганча гуруч тозаламоқда эди. Ичкари уйдан чикқан ўғли патила соч, ингичка мўйловли Ҳосилмат:— Яна ошми, момошка! Қўйинг, нима қиласиз… қизлар кулади, — деди жавраб.— Туғилган кунингни эшитиб, Асал дугонам билан Меҳрининг томоғи тушади, давоми…