Seniki atalar shu yer, shu zamin…A. Oripov Xullas, qishloq buziladigan bo‘ldi.Qo‘rg‘onchada almisoqdan qolgan bir bino bo‘lardi. Biladiganlarning guvohlik berishicha, qishloqda yakkaxo‘jaliklar tugatilib, «kolxoz-kolxoz» bo‘layotgan davrlar ulusning yig‘inlari tez-tez shu binoda o‘tkazib turlar ekan, keyinchalik, alg‘ov-dalg‘ovlar sal bosilib, musichalar shiftga bemalol davomi…
«Ho‘, bola boqmay baloga yo‘liqqur! Uzing tarbiya ko‘rmagansan-da, bolang ham bola emas, balo! Shilpiqliging yetmaganday, endi bolangga gap o‘rgatadigan bo‘ldingmi?.. Odamlarda insof degan savil qolmadi, onasidan tortib bolasigacha xudo urgan-a… Ho‘, ezma degan tilingga tirsakkina chiqsin! Shoshmay tur hali, shunday davomi…
Er yuzida Sho‘rariq degan qishloq bino bo‘lgandan beri bu yerlik bironta odam Jo‘ravoychalik sevinmagan bo‘lsa, ehtimol…Qishloq Qatrontog‘ etagiga yoyilgan, yonidan buralibburalib katta soy – Sho‘rariq o‘tadi. Soyning boshlanishida, huv tog‘larning ichkarisida, ancha bo‘ldi, ulkan suv ombori qurilyapti. Jo‘ravoy o‘zining o‘n davomi…
Xonangdagi sharpani sezib qolganingga ancha bo‘ldi. Uning sharpa ekaniga endi iymoning komil edi. U goh g‘uslxonada, goh kitob o‘qib o‘tirganingda, goh xayol surib yotganingda shunday yoningda paydo bo‘lar, sovuq ko‘zlarini senga tikib turganini sezib qolarding. Dastlab men shunday tuyulayapti deb, davomi…
Sen bu dunyoga xaloskor o‘lgankuni kelgan eding… U uch kundan beri tuz totmagan, tobora holsizlanar, ko‘ngli aynimoqda edi. So‘l xiyobondagi ta’qibdan so‘ng battar tinkasi qurib, yurishga ham madori qolmagan, o‘pkasi kuyib ketayotganday achishar, garchi ta’qib etuvchilarni bir soatcha oldin chalg‘itib davomi…
Hayot tashvishlari bilan turmush irmoqlarida har kuni turfa odamlarga ro‘baro‘ kelamiz. Agarda buni ming yillik ma’naviy boyligimiz «Alpomish» orqali aytsak ular orasida Qultoy ham, Ya(Yo)rtiboy ham bor. Demak, ibrat olishimiz, o‘zimizga o‘rnak bilishimiz kerak bo‘lgan odamoxun kishilar, insoniy fazilatlarni qadrlaydigan davomi…
Talabalikni oltinga qiyos etish kimdan va qachondan boshlangan buni bilmadim. Ammo shunisi aniqki, talabalik davrda yoshlar ibrat olishi mumkin bo‘lgan shaxslar bilan ruboro‘ kelar va tabiiyki, ularni zimdan ko‘zatar ekan. Kamina yaqinu yiroqda qolgan talabalik kunlarida buyon: o‘z qomatiga mos davomi…
Odatda odamlar qalbiga yaqin she’rni o‘qiydi, yod oladi va takror-takror aytib yuradi. Sizga yaqin o‘tmishimdan bir gap aytsam. Kaminaga talabalik nasib etmagan yillari erta saharda dashtda qo‘y haydardi. Bir qo‘lida cho‘pon tayog‘i, birida esa uvadasi chiqib titilib ketgan, muqovasiz mitti davomi…
Shu yurtda, shu tuproqda yashab o‘tgan ko‘pdan-ko‘p ulug‘ zotlarning hayot yo‘liga, ma’naviy merosiga ko‘z yugurtirganimizda, o‘ziga xon, o‘ziga bek shu el qalbiga quloq tutganimizda ayon bo‘ladiki, biz or-nomusini, sha’nini toju davlat bilgan zotlarning avlodimiz. Sodda va samimiy, dili tili bilan davomi…
Boshimni zo‘r ishga berib qo‘yibmen. Cho‘lpon Har gal ona qishlog‘im, ota yurtim Izilloqqa borib qaytar ekanman, ikki ko‘zim ortimda «qoladi»: …bolasiga mehribon barcha onalar kabi enam yo‘lto‘rvamni hech kimga ishonmay o‘zi hozirlaydi, albatta, cho‘lpon yulduzining shu’lasiga yopib olingan sutli non davomi…