Олимлар ҳашаротларнинг бир-бири билан ҳид ёрдамида гаплашишини анчадан буён тахмин қилишарди. Бироқ феромонни кашф этиш немис биокимёгари Адольф Бутенандтга насиб этди. Ўттиз йил олдин у феромон — тўрт миллиграмм оғирликдаги қимматбаҳо ёғли суюқлик ажратиб олишга эришди ва бу модданинг кимёвий давоми…
Ҳайвонлар ҳидлар тилини билган ҳолда туғиладими ёки уни вақти келиб ўрганадими? Бу масалада биологлар ўртасида якдил фикр йўқ. Тажриба кўрсатишича, масалан, оддий сичқонда феромон хотира ғоят даражада кучли, у оиланинг ўнлаб аъзолари тўғрисидаги ахборотни ёдида қаттиқ тутади. Шу ўринда қизиқарли давоми…
Олимлар дунё оддийгина ҳидлар билан эмас, балки ҳид-сигналлар билан тўлалигини аниқлаганлар. Ҳар сонияда ҳавода сон-саноқсиз даъватлар, ваъдалар, эътирозлар, огоҳлантиришлар ҳар томонга тарқалади. Айтиш лозимки, ахборот алмашишнинг кимёвий йўли — қадимийлардан бири, балки ҳатто энг қадимийсидир. Ҳозирги кунда тирик организмлар ўзига давоми…