Мирзо Муҳаммад Ҳайдар Дуғлот — Марказий Осиёнинг XVI асрдаги атоқли муаррихи, адиби ва давлат арбоби бўлиб, машҳур “Тарихи Рашидий” асарининг муаллифи сифатида тарих саҳифаларидан мустаҳкам ўрин олган. Адабиётда кўпинча Мирзо Ҳайдар исми билан аталади. Унинг ота аждодлари XIV—XVI асрларда Мўғулистонда давоми…
Балки сиз сувга яшириниб турган тимсоҳни ва ундан ваҳимага тушиб, тумтарақай бўлиб қочаётган одамларни киноларда кўрган бўлсангиз керак. Тимсоҳлар, ҳақиқатан ҳам ёнидан ўтаётган одамлар учун шу қадар хавфлими? Нима десангиз денг-у, лекин бу ҳақиқат: тимсоҳлар кўзойнакли илонни истисно этганимизда, бошқа давоми…
Ер юзида катта-кичик тимсоҳларнинг 20 дан ошиқ тури яшайди. Уларнинг энг каттаси гавиалдир, уларнинг айримларининг бўйи етти метрдан ошади. У ҳам тимсоҳларнинг қадимий турларидан саналади. Гавиалларнинг аждодларини динозаврлар деб ҳисоблашади. Улар бундан 200 миллион йил олдин Ҳиндистон дарёларида яшаган ва давоми…
Тимсоҳлар сувда судралиб юрувчиларга мансуб ва ташдан қараганингизда калтакесаклардан фарқ қилмайди. Уларнинг гуруҳи Ерда қадим замонлардан буён яшаб келади. Ернинг бутун тропик минтақасида тимсоҳларнинг 24 тури ҳаёт кечиради. Уларнинг макони — секин оқар дарёлар ва қуёш тафтида исийдиган сув ҳавзаларидир. давоми…
XVI—XVII асрлар сайёҳларининг ҳикояларига қараганда, бундай тошбақалар Мадагаскарда жуда кўп учраган. Улар 2000—3000 тадан бўлиб, пода бўлиб юрган. Ҳиндистонга йўл олган кемалар тошбақалардан ғамлаб олиш учун албатта, мана шу оролга тўхтаб ўтган, бу баҳайбат жониворларни босиб тутиб, Европа бозорларига олиб давоми…
Узоқ Шарқда, Вьетнамда ва Тайвань оролида трионикс деган тошбақалар яшайди. Бу юнончадан таржима қилинса, «уч тирноқ» деган маънони англатади. Чўзинчоқ хом блинга ўхшаган трионикс тошбақаси учта ўткир тирноқли пардали панжаларини аста-аста қўйиб, ҳавзалар тубида бамайлихотир судралиб юраверади. Бу тошбақаларни «юмшоқ давоми…
Денгиз тошбақалари бир жойда муқим яшамайди. Ҳар мавсум қирғоққа чиқиб, тухум қўйишдан олдин урғочи денгиз тошбақалари албатта иссиқ жойини ташлаб, боши оққан томонга сузиб кетади. Гоҳо фақат ўзларига таниш бўлган оролларни излаб минглаб километр масофа босади. Уларнинг саёҳати, албатта, мақсадсиз давоми…
Ҳам ерда, ҳам сувда яшаган тошбақаларнинг энг йириги архелондир, афсуски у бугунга қадар етиб келмаган. У мезозой даврида яшаган, узунлиги 3,05 метр бўлган. Бурунги замонлардаги тошбақа гўшти шинавандалари архелон тошбақасининг бошига етган. Мавжуд тошбақаларнинг энг йириги терили денгиз тошбақасидир. Унинг давоми…
Денгиз тошбақалари ҳаётининг асосий қисмини сувда ўтказади. Шунинг учун ҳам уларнинг тана тузилиши сув офатларига мослашган. Агар тошбақаларнинг чаққон ва чиройли сузишини кузатсангиз, уларни ҳеч қачон беўхшов ва имирсираган деб ўйламайсиз. Одамлар эса уларга худди шундай лақаб тақишган. Тошбақалар йўналишини давоми…
Денгиз, чучук сув ва қуруқликда яшайдиган тошбақаларнинг ҳаммаси ташқи зирҳ билан қопланган, тангачасимон териси ва дағал, қотиб кетган бурни бўлади. Уларнинг ҳаммаси ўпкаси билан нафас олади ва икки: ташқи ва ички қисмдан иборат зирҳга эга. Мана шу оралиқда тошбақа боши давоми…