Аксарият қушларга биз хайрихоҳлик билан қараймиз ва уларни дўстларимиз, деб биламиз. Гап қарға ҳақида кетганда, дарров кайфиятимиз хомуш тортади. Маълумки, фермерлар кўрганда қўрқади ва яқин йўлатмайди, деган уй билан уларга қарши қўрғич ўрнатадилар. Гарчи қарғаларнинг ахлатчи сифатида сал-пал фойдаси тегса-да, давоми…
Гўнгқарғалар учиб келиши ҳамоно сокин дарахтзорлар чуғур-чуғур ва пир-пирлар оғушида қолади. Дастлабки кунлар улар қувонч ҳиссига тўлиб, гала-гала ва яккам-дуккам бўлиб далалар узра учади, ҳатто парвоз чоғи бир-бирлари билан тўқнашиб, жанжаллашадилар, дарахтларга келиб қўнгач, бошини пастга эгиб, думларини кериб ва давоми…
Қалдирғочлар хатти-ҳаракатини узоқроқ кузатиб турсангиз, улар фақат ҳаётдан қувонишни биладигандай туюлади. Улар кун бўйи шодонлик билан ҳавони тилиб, қуёш саробида бир-бирининг ортидан қувиб, эртадан кечгача учгани учган. Қалдирғочлар масрур ва қуёшдан завқ олаётгандай туюлади. Тўғри, қалдирғочлар ҳақиқатан ҳам қуёшдан қувонади, давоми…
Куз келиши билан қушларнинг уяларини тарк этиб, гала-гала бўлиб, узоқ ўлкаларга қишловга учиб кетишини кўпчилик билади. Баҳорда, ерлар энди-энди эрий бошлаб, дарахтларда куртаклар ниш ота бошлаши билан қушлар ҳам қайтиб келади. Бошқа қушлар галаси билан бирга узундумли қутб крачкаси ҳам давоми…
Жарқалдирғочлар жанубга нафақат эрта учиб кетади, балки кеч учиб келади ҳам. Жарқалдирғочлар учиб келиши ҳамоно ишга киришади. Уяни тезроқ қуриб олишлари, тухум қўйиб, нафақат очиш, балки полапонлари ўзлари билан жанубга учиб кета оладиган қилиб ўстиришлари керак. Бунинг учун эса вақт давоми…
Чуғурчуқлар эрта баҳорда, март ойининг охирларида учиб келади. Улар гала-гала бўлиб, бир неча кун майдонларда изғиб учганча ўзларига таниш жойни қидиради. Кейин жим қолишиб, жуфт-жуфт бўлиб, новдаларга қўнишади: уй-жой қилиб, полапонлар очиш вақти келади. Чуғурчуқлар кўпинча ўзининг ўтган йили яшаган давоми…
Кўпгина халқлар эртакларида «қуш сути» деган ибора ишлатилади. Жаннат қушлари ўз полапонларини мана шу ажойиб таом билан овқатлантиради. Ундан татиб кўрган одам ҳар қандай қуролга ва касалга чапдаст бўлади. Кўп вақтлар буни тириклик суви ёки учар гилам каби хом гап, давоми…
Бўронқуш хийлагина ғалати қуш. Унинг инглизча номи («petrel») бўлиб, сув ичида юра оладиган авлиё Пётр номидан олинган, чунки бу қушлар ҳам сувда юра олади! Уларнинг ҳам пардали панжаси бор (парда оёқли энг кичик қуш)лиги бизга маълум, уларни сув юзида нима давоми…
Олимлар найбурунлар гуруҳига кирувчи альбатрослар, бўронқушларни тирик планёрлар деб аташади. Қушлар бу номни бекорга олишмаган: уларнинг бурун каваги мугуз найларга уланган. Уларнинг гуруҳига 120 га яқин қушлар киради. Очиқ океаннинг миллион йиллардан буён ўзлаштирилиши билан найбурунларда ажойиб фазилатлар, биринчи галда давоми…
Туяқушнинг қайси томонига эътибор берманг, барибир унинг қизиқ жиҳатларини топаверасиз. Туяқуш энг катта қуш, аммо учишни билмайди. Майда қанотларидан тез чопаётган пайти ўз мувозанатини сақлашда фойдаланади. Бу қушнинг боши ва бўйни патлардан холи. Туяқушнинг узун оёқлари иккита бармоқ билан тугайди. давоми…