Али Назмий (Əli Nəzmi) Ганжа яқинидаги Сароб қишлоғида туғилган. Эски мактабда таҳсил олаётганида, отаси вафот қилади ва савдогар қишлоқдоши билан 1885 йилда Бухорога келади. Дўконда ишлайди, ўқийди, рус тилини ҳам ўрганади, матбуотга қизиқади ва илк шеърларини ёзади. Бир муддат Самарқандда яшагач, 1901 йилда қишлоғига, онасининг ёнига қайтади.
1904 йилда Тифлисга боради, Ж.Мамадқулизода каби озарий маърифатпарварлар билан танишади, матбуотга қатнаша бошлайди, “Шарқий Рус” газетасида шеърлари босилади. 1907 йилда Бокуга келади, “Мулла Насриддин”, “Занбур”, “Мазали”, “Тўти” каби ҳажвий журналларда кўплаб асарларини эълон қилади. 1916 йили Ганжага қайтади.
Бир муддат мактабда дарс беради, 1926 йилдан кейинги ҳаётини матбуотга бағишлайди, асосан газета ва журналларда хизмат қилади. 1946 йил 4 январда Бокуда вафот этган.
У бир неча тахаллус билан ижод этган. Дастлабки икки куллиёти Сижимқули тахаллуси остида босилган. Али Назмийнинг Ганжа за Бокуда ўнларча китоби нашр этилган: “Шаробчи” (1908), “Сижимқулинома” (1927), “Балки шу яхши бўлди” (1930), “Уч Машҳадий” (1935), “Ҳажвиёт ўқлари” (1946), “Танланган шеърлар” (1950), “Танланган асарлар” (1959), “Шеърлар” (1963), “Мулла Насриддинчи шоирлар” (1986).

ТОПИШМОҚ

Топ, кўрай, қайси
вилоятдир ул,
Ўлжани олган ким? Бола-чақами?
Ҳар аҳли жаҳлу жаҳолатга қул,
Хони, мулласи — илон, бақами?
Номи озод юрт, ўзи истибдод,
Қайда ҳоким, бек — барчаси жаллод?
1912 йил

БЎЛАЖАКМИ

Фаҳмингча сенинг, миллатимиз шод бўлажакми?
Вайрона шу юрт, мулкимиз обод бўлажакми?

Барбоду талон ҳаққимиз, инсонлигимиздек,
Қул бўлган оти қул яна, барбод бўлажакми?

Қурбон бўлайин, менга шу жумбоқни тушунтир:
Шул эски папахлар яна ижод бўлажакми?

Доим қолажакми асоратда мусулмон?
Занжирни узиб, ул-да ё озод бўлажакми?

Бошларга бало ёмғири ҳар дам ёғажакми?
Ё кун чиқару бизга-да, имдод бўлажакми?

Ҳуррият, адолат ва мусовотни жамоли
Бул ўлкада ҳам жилваланиб, дод бўлажакми?

АДОЛАТ

Эй, дунёда ўзи йўғу оти бор,
Инсонларнинг дардларига дармон сен.
Эй, йўлингда ҳамма кўзлар интизор,
Шу ҳаётда ширин орзу-армон сен.

Мансуб бўлсин ҳар не касбу ҳар динга,
Ҳир ким учун сенсан суянч, муддао.
Ҳар ер тўлиқ ёмонлик, зулму кинга,
Қайдасан сен? Йўқсан, пучдир иддао.

Эй адолат, эй муборак калима,
Бор бўлсанг, кел! Йўқман, дема, йўқ дема…
Бор бўлсайдинг, сендир отнинг қашқаси,
Кимдир кулиб, йиғламасди бошқаси.

ҲУРРИЯТДАН КИМ ҚАНДАЙ УЛУШ ОЛДИ

Ўлкамизга кириб келди ҳуррият,
Миллатларга бўлгай энди шу қисмат:
Фин халқига – йиртиқ-ямоқ истиқлол,
Полякларга – бир қоп ваъда, пок-ҳалол!
Украинга – мухторият, сув, тупроқ,
Туркистонлик муслимларга шапалоқ.
Литваликка – истаганча ихтиёр,
Бухоролик, хиваликка – заҳри мор.
Казакларга – неъмат тўла Кубан, Дўн,
Лазгинларга, черкасларга – “Пашўл вўн!”
Латишларга – бир оз улуш бўлса, бас,
Жуҳудларга, татарларга – бўш қафас.
Хохолларга – ер бер, янги буйруқ бер,
Қримлигу қирғизга мушт-юмруқ бер.
Руминларга – юрт ва уй-жой, йўл, иқбол,
Ерли-юртли гуржиларга – ҳис-хаёл.
Грекларга – не берсанг бер, сеп сепки,
Озарбайжон туркларига – минг тепки.
Ўрусларга – мухторият, оғалик,
Арманларга – империяда дарғалик.

 Озарбайжон тилидан Тоҳир Қаҳҳор таржимаси