Dimitr Xristov Metodiyev (Dimit’r Xristov Metodiyev, taxallusi – Sotir; 11 sentyabr 1922, Belovo, Bolgariya — 19 iyun 1995, Sofiya) — adib va shoir, tarjimon. “Dimitrovsk odamlari”, “Vaqt va o‘zim haqimda”, “Buyuk ko‘chish”, “Tiniq kuz mahali”, “Totli ifor ila” kabi asarlar muallifi. Uning she’rlarida mantiqiy mushohadalarning go‘zal ifodasi yetakchilik qiladi.

NEFERTITI

Nefertiti, ko‘rdim, suluvsan g‘oyat,
Beg‘ubor sevgimga qilmagin gumon.
Yo‘qotganim izlab topdim nihoyat,
Senga yetgunimcha o‘tdi ko‘p zamon.
Turfa mish-mishlarga ishonma aslo,
Xudoni ham qilar odamzot g‘iybat.
Bu dunyoda senga yetgunimcha to
Qancha kulfat chekdim, qancha uqubat.

Ering rashk tufayli qizg‘anib yomon,
Seni yot ko‘zlardan asradi pinhon.
Ustingdan hukmini o‘tkazgan zamon
O‘zi uchrashtirdi bizni nogahon.
Buyurdi: aks etsin marmarda to‘kis
Beqiyos chiroying, surating sohir.
U mening sevgimni etgan edi his
Usta haykaltarosh qo‘llari mohir.

Hamnafas yashamoq uchun sen bilan
Qon kechib, bek bo‘ldim, goho bo‘ldim qul.
Ega bo‘lmoq uchun senga qonunan
Xudolar qahridan qo‘rqmay bosdim yo‘l.
Seni ma’budlardan rashk etmoq nafsiz,
Ey, ona zaminda yaralgan xilqat,
Seni rashk qilaman bizni izma-iz
Quvib kelayotgan ul Vaqtdan faqat.

GO‘DAKLIK HIDI

Qor bo‘ralab tindi. Ko‘m-ko‘k samovot.
Ko‘z ilg‘amas olis kengliklar oppoq.
Zo‘rg‘a aravani tortar horg‘in ot,
Ergashadi uning izidan toychoq.
Goho yollarini silkib chopar sho‘x,
Goho pishqiradi biyadan o‘zib.

Axir, necha marta so‘rash mumkin, xo‘sh:
She’r, senda qanaqa hikmat bor o‘zi?

Ot-arava. Dala. Borliq oppoq qor.
Tebratar daraxtlar shoxin izg‘irin.
Toychoq o‘ynab chopar biram maftunkor –
O‘zining soyasin quvlaydi qulun.

Toychoq… Toychoq…
Shoshma shu yerda bir oz.
Bu holatni kuzat birpas olib tin.
Shunda his etasan sut hidini boz,
His etasan ajib go‘daklik hidin.

DUNYoNING KAShF ETILIShI

Yurishni o‘rganar mitti o‘g‘ilcham.
O‘zi mustaqil!
Qoqilib, yiqilib tep-tekis yerda –
Faqat yiqilganda yig‘laydi cho‘chib.
Men darrov oyoqqa turg‘izib uni
koyiyman jo‘rttaga qovog‘im uyib:
“Mana! Nima qilding? Ajab bo‘libdi!”
Albatta, otaman, yupataman so‘ng.
U esa tek turmas, tinib-tinchimas,
yana yura boshlar
qo‘llarini yozib – langardek.

Yurishni o‘rgandi mitti o‘g‘ilcham.
Bo‘ylari ham ancha o‘sdi, azamat!
O‘zi ocha olar hamma eshikni.
Butun uy ichimiz qo‘rquvga solib,
barcha xonalarda yugurar qo‘rqmay.
Chinni likopchaga chang solar birdan:
Tamom! – parcha-parcha bo‘lar likopcha.
Plastinkalarni sindirar o‘ynab.
Shukr, kitoblarni sindira olmas,
Biroq u tek turmas, tinib-tinchimas,
Kitoblar ham pora-pora, yirtilar!

Dunyoni o‘rganar mitti o‘g‘ilcham.
Radio murvatin burar ayamay –
so‘ng quti ichiga berkinib olgan hayvonlarning
chiyillagan, pishillagan va xirillagan
tovushlaridan qo‘rqib qochadi.
Yuzlari bo‘zarib ketar, berkinar,
burchakdan boqadi bo‘ynini cho‘zib.
Lek ovozin o‘chirsak darrov
paydo bo‘lar yana quti yonida
o‘n marta, ko‘p marta, yigirma marta…
qulog‘ini burayveradi toki
bu o‘jar radio – to‘rtburchak quti
odamdek so‘zlashni o‘rganmaguncha.
So‘ng ular do‘st bo‘lib qolishar.
Pechka bilan esa unaqa emas;
U bilan umuman do‘st bo‘lib bo‘lmas –
yoniga chaqirib harorat bilan,
barmog‘ini tishlab oldi achitib.
Pechka kabilarni yoqtirmas o‘g‘lim!

G‘iyqillab shubhali ochilar eshik.
Oyog‘ining uchida turib,
nimagadir qo‘l cho‘zar o‘g‘lim.
Ne qilg‘iliq qilarkan, deb tashvishlanamiz.
Uni urishamiz barcha jo‘r bo‘lib:
“Og‘zingga gugurtni solma! Tok bor, simni ushlama!
Qo‘lingni tort! To‘xta! Tezda pastga tush!
Tepaga chiqma!”
Qo‘liga uramiz – “Qars!”
Qiziquvchan emas, botir qo‘llariga
shapaloq tushiramiz!

Go‘dak qiqirlab kular – qo‘llarini uzatar yana.
Go‘dak chinqirib yig‘lar – qo‘llarini uzatar yana.
Yulqinib qochadi quchog‘imizdan –
Mumkin bo‘lgan tarafga emas,
Mumkin bo‘lmagan tarafga yugurar,
Onasi taqiqlagan joyga intilar.
Otasi taqiqlagan joyga intilar,
mumkin bo‘lmagan tarafga chopar,
Intiladi qayer noma’lum,
Intiladi qayer bo‘lsaki “Qiziq!”

Birgina momosi – birgina onam
unga erk beradi,
erinmay izidan yuradi
xonadan-xonaga, bir joydan boshqa joyga.
Momosi unga qarab so‘zlar,
xuddi katta kishilarga gapirgandek
bir nimalar der.
Menga esa yosh bolaga so‘zlagandek tushuntiradi:
“Bolajonim, mana shunday o‘sadi,
xuddi shunday o‘sadi odam…”

Rus tilidan Rustam Musurmon tarjimalari

KUZ

Olam uyqu hamda to‘zg‘inlikka band,
Erga, odamlarga berib o‘zini,
Sokin va ulug‘vor — go‘yo donishmand,
So‘nib borayotir yorqin kuz kuni.

Yig‘lama hadik-la, qo‘ygil g‘ussani,
Ha, kunlarni bargday sovurdi fursat.
Lekin terakzorning sarg‘ish gulxani
Yashil dala uzra yonmoqda bu vaqt.

***

Abadiymas mening qo‘shig‘im,
Lek o‘zimga qilar kifoya.
Men noma’lum askarman — umri
Ulug‘ jangda topgan nihoya.

Bir kun kimdir motam gullarin
Ta’zim bilan qo‘yadi yerga —
Boqib yuksak supada turgan,
Tanilmagan jasur shoirga.

Rus tilidan Gulnoz Mo‘minova tarjimalari