Isidor Gurevich. Tashrif (hajviya)

U taqillatmasdan peshayvon eshigini ochdi va ostonadanoq menga qo‘lini cho‘zdi:
– Petrenko!
– Juda xursandman, – yolg‘onim sezilib qolmasligiga tirishib bazo‘r kulimsiradim.
– Ko‘ryapman, har narsa yozyapsiz.
– Yozyapman.
– Men bo‘lsa sizni kuzatyapman!.. Hi-hi… ammo ayg‘oqchilardek emas, shunday… sizning adabiyotimizdagi muvaffaqiyatlaringizni.
Men minnatdorchilikka o‘xshash bir nimalarni ming‘irladim.
– Kechirasiz, men sizning “Elimbaliq” hikoyangizni o‘qigandim.
– Yanglishyapsiz, bu Chexovning hikoyasi.
– Nahotki? Aynan sizning uslubingiz-ku!
Bu jo‘n maqtovga kulib qo‘yaqoldim.
– Xudo haqqi, xotinimga ham aytaman: Glashenkani, bilasanmi…
– Uzr, – chaqirilmagan mehmonning gapini bo‘ldim, – sizga qanday foydam tegishi mumkin?
– Xudoyim-ey… Sizningmi? Sizning har bir so‘zingizni marmarga oltin bilan yozish kerak… Agar men vazir bo‘lganimda, maktablarda hikoyalaringizni “a”sidan “ya”sigacha yoddan o‘qishga majbur qilardim. Masalan, sizning “Dikonka yaqinidagi xutorda” asaringiz…
– U meniki emas, Gogolniki.
Petrenko surbetlarcha ko‘zini qisdi:
– Eh-he, agar o‘zingiz aytmaganingizda, ishonmasdim. O‘qigan odam, buni siz yozgan deb o‘ylaydi. Ammo shu zahoti siz yozganingizda yana ham yorqinroq chiqishini his qiladi.
– Sizga minnatdorchilik bildiraman, – deya mushtimni tugdim.
– Sizning har satringizda iste’dod favvoradek otilib turibdi. Siz yana men haqimda har xil xayollarga borib yurmang. Yo‘q, men yurakdan, qalbimning tub-tubidan gapirayapman. Men necha marta o‘qiyman, xotinimga aytmoqchi bo‘laman-u, aytolmayman, yig‘i orqali kulgi, kulgi orqali ko‘z yosh aytishimga xalaqit beradi. Bir gal “Glashenka” dedim… Boshqa gapirolmadim! Kenja o‘g‘lim Petrov kuni kecha uch yoshga to‘ldi, kitobingizni qo‘limga tutqazib, “O‘qing, dad-da…” dedi. Qanday zehnli bola-ya!
– Xo‘sh! Keyin-chi?! – o‘shqirdim.
Petrenko ensasini qashib so‘radi:
– Nega sizning ochiq xatlaringiz, portretingiz sotuvda yo‘q?
– Negaki… Negaki burnimda husnbuzarim bor, – asabiylashib javob berdim, peroni siyohdonga sabrsizlik bilan urarkanman.
Petrenko ajablanib dedi:
– Xudoyim-ey, bu, axir, arzimagan gap-ku! Tunda burningizga bortimolli vazelindan surib yoting, ertalab uyg‘onsangiz, olam guliston.
– Minnatdorman.
Jimlik cho‘kdi.
– Bilasizmi, – yana gapira boshladi Petrenko, – men ishonamanki, Tolstoy xalaqit bermaganda, “Urush va tinchlik”ni siz yozardingiz? Taajjublanyapsizmi? Mutlaqo behuda. Tolstoy yozmasa ham bo‘lardi, siz undan yaxshiroq yozardingiz.
Birdan fikrim tiniqlashib, uning maqsadini angladim va so‘radim:
– Qancha?
– Ikki rubl, lekin, yaxshisi, uch. Menga sizning o‘rtog‘ingiz, u ham yozuvchi, bilasizmi har gal uch rubl beradi. Ma, deydi, faqat jo‘na, mening kayfiyatimni buzma. Mana, shu, rahmat. Men sizni haftada bir martadan ortiq bezovta qilmayman. Mayli, uchrashuv kunimizni siz belgilang. Kelishilgan omonatni olaman-u, gumdon bo‘laman. Ko‘plar meni haydamoqni eplolmay fig‘oni chiqib, oqibat chaqa berib qutuladi. Hatto uyimga berib yuboradiganlari ham bor. Men seshanbada bo‘sh bo‘laman, istasangiz…
– Ha, ha, ha, – shoshildim men.
U qo‘limni minnatdorona siqdi, uchtalikni cho‘ntakka tiqib, eshikka yo‘naldi.
– Kechirasiz, endi har kimning o‘z kasbi bor-da!!!

Rus tilidan Habib Siddiq tarjimasi
“Jahon adabiyoti”, 2016 yil, 12-son