Abu Ali Ibn Sino madrasada o‘qib yurgan vaqtida saboqdosh do‘stlariga: — Men tug‘ildimu olamni parcha-parcha holda ko‘rdim, — debdi. O‘rtoqlari ajablanib, Abu Alining onasidan “Shu rostmi?” deb so‘rashibdi. Sitora bonu to‘g‘risini aytibdi: — Men chaqaloqni hovliga olib chiqqanimda boshi uzra davomi…
Ibn Sino podshohlar ta’qibidan qochib yurgan vaqtlarida o‘zini tanitmaslik uchun, “Men musiqachi, bastakorman”, deb bir karvonga qo‘shilib oldi. U yo‘lda, ot ustida ham yozadigan asarlari haqida o‘ylab borardi. Ammo, karvon ahli, ko‘pchiligi savdogarlar gap talashib, qiy-chuv qilib, alloma o‘ylashiga halaqit davomi…
Abu Ali bir kuni podshoh huzuriga kirsa, hazrati oliylari durbinda uzoqni kuzatayotgan ekan. Ibn Sino so‘rabdi:— Podshohimga nima uchun durbin kerak bo‘lib qoldi?Podshoh unga tushuntirdi:— Bu durbin orqali ikki farsang uzoqlikda kimlar kelayotganini ko‘rish mumkin. (Ikki farsang — 12 kilometr davomi…
Bir olim o‘zi yozgan kitobni Abu Ali Ibn Sinoga (maqtanish uchun) ko‘rsatdi. Abu Ali kitobni boshidan oxirigacha varaqlab ko‘rib chiqdi va egasiga qaytardi.O‘sha kuni olim o‘z kitobini podshohga (Buxoro amri Nuh ibn Mansurga) sovg‘a qildi. Amir so‘radi:— Bu kitobni kim davomi…
Tog‘lar ortida faqat ko‘zi ojizlar yashaydigan bir qishloq bor ekan. Bir podshoh shavkatli lashkari bilan o‘tib ketayotib, qishloq yaqinida vaqtincha qo‘nib, chodirlarini tiklabdi. Podshohning qo‘shinida ko‘p janglarda dushmanlarni qiyratgan bir jangovar fil ham bor ekan. Filning ovozasini eshitgan ko‘zi ojizlar davomi…
Uch musulmon Rum urushiga borib, tez orada dushmanga asir tushib qolibdilar. Rum qaysari vakillari orqali ularga shart qo‘yibdi: “Agar islom dinidan yuz o‘girib, masihiylikka o‘tsangiz, omon qolasizlar, aks holda sizlarni qatl etamiz”, debdi. Asir jangchilar bu taklif va farmonni eshitib, davomi…
Bir odam aytar edi: Ishqning ko‘zi ko‘rdir, oshiq jinni, majnundir, aql-hushi o‘ziga kelsa ishqidan ayriladi. U fikrini quyidagi hikoyat bilan dalillar edi. Bir oshiqhar kuni ma’shuqasini ko‘rish uchun Dajla daryosini suzib o‘tar ekan. Ammo, u bir kun ma’shuqasining yuzida bir davomi…
* Tug‘ilgan kuning esdan chiqsa chiqsinu, biroq nima uchun tug‘ilganing esdan chiqmasin. * Sassiq daraxtga qo‘nib, chah-chahlab sayrayotgan bulbulni kim ko‘ribdi? * Hayvonlar ham insoniy munosabatga muhtoj.
Abdulloh ibn al-Marvaziy (milodiy 739-798 y) nafaqat mashhur muhaddis, balki iymon-e’tiqodi, axloq-odobi, hojatbarorligi bilan ham nom qozongan benazir alloma edi. U Marv shahrida tavallud topadi. Sharqning ko‘zga ko‘ringan ilmiy-diniy markazlari — Bog‘dod, Basra, Makka, Madina, Balx, Buxoro, Samarqand, Qarshi shaharlarida davomi…
Yo‘ldagi odamni (yozuvchini) shakllanib bo‘lgan, ya’ni manziliga yetgan deyish mumkinmi, ayting? Hayot uni yo‘nib, toblantirib, chiniqtirib borishi tabiiy hol. Biroq yo‘nilaverib, sip-silliq bo‘lib qolmoqdan saqlanish lozim. Unday odamning qalamidan chiqqan narsalar ham o‘ziga o‘xshab sip-silliq bo‘ladiki, adabiyotga buning sira darkori davomi…