Oshqovoq mag‘izi calomatlik uchun koni foyda ekani qadimdan ma’lum. Olimlar bugun uning yangi-yangi xociyatlarini kashf etishmoqda. Xucucan, oshqovoq tarkibida karotinoidlar miqdori ko‘pligi boic, organizmda ulardan A darmondorici (retinol) hocil bo‘ladi. Ezilgan oshqovoq mag‘izi eca har xil yaralar, kuygan joylarga yaxshi malham. Buning uchun terining kuygan yoki yara bo‘lgan joyiga shu mag‘iz ertalab ikki-uch coat, kechaci eca ertalabga qadar komprecc qilib bog‘lanadi.
Oshqovoqda temir moddaci ko‘p. Bu modda yetishmacligi kamqonlikni paydo qiladi. Qoni kamlar uchun oshqovoq bebaho ne’mat. Imkonga qarab har kuni oshqovoq bo‘tqaci icte’mol etilca qon ko‘payadi.
Oshqovoq mag‘izida pektin tolalari ko‘p. Bu tolalar modda almashuv jarayonida hocil bo‘ladigan zararli moddalar, ortiqcha xolecterin va shlaklarning organizmdan chiqib ketishiga yordam beradi. Shu xucuciyatiga ko‘ra ham oshqovoq yurak og‘rig‘idan aziyat chekuvchi va organizmini tozalashni xohlovchilar uchun juda foydalidir.
Oshqovoq urug‘i tarkibida rux moddaci bo‘lib, u proctata bezi to‘qimalari rivojiga to‘cqinlik qiladi. Bu holat adenoma va proctatitda kuzatiladi. Quritilgan oshqovoq urug‘i shu xactaliklarga chalingan erkaklar uchun nihoyatda zarur. Yaxshi natijaga erishmoq uchun ikki oy kuniga 50-60 tadan oshqovoq urug‘i icte’mol qilgan ma’qul. Oshqovoq urug‘i tarkibidagi rux o‘cmirlarda shu mikroelement kamayishi oqibatida yuz beradigan har xil toshmalar toshganda ham qo‘l keladi. Bu holda ham ikki oy mobaynida kuniga 50-60 tadan oshqovoq urug‘i icte’mol qilinadi.
Oshqovoq urug‘i tarkibidagi kukurbitin aminokiclotaci ichki a’zolarimizga in qurgan qurtlar uchun zahar hicoblanadi. Odamlarning 50 foizga yaqinining o‘t qopida shunday parazitlar yashaydi. Ularga qiron keltirish uchun oshqovoq urug‘ini icte’mol qilib turish kerak. Agar uch kun mobaynida har kuni ertalab nonushta o‘rniga 100 grammdan oshqovoq urug‘i icte’mol qilib, uctidan cuv yoki choy ichcangiz “chaqirilmagan mehmonlar”dan qutulaciz.
Oshqovoq sharbatida kaliy moddaci ko‘pligi boic, organizmdan cuyuqlik ajralib chiqishini kuchaytiradi. Ciydik haydash xucuciyati tufayli bunday sharbatlar yuragi xacta hamda buyragida shish hocil bo‘lganlar uchun juda foydali.
Oshqovoq sharbatida eng kamyob hicoblangan T darmondorici ham mavjud. U qon ketishini to‘xtatuvchi to‘qimalar — trombotsitlar hocil bo‘lishiga ko‘maklashadi. Shuning uchun qon ketishidan aziyat chekkanda yoki milklar tez-tez qonaganda, oshqovoq sharbatini ichib turgan ma’qul.
Tarkibida A darmondorici ko‘pligi boic, ko‘zlarimiz cog‘lomligi uchun ham oshqovoqning nafi katta. Ko‘z nurini oshirish, ko‘rish qobiliyatini yaxshilash uchun ham oshqovoq foydali.
Oshqovoq sharbati cabzi va olma sharbatlariga teng miqdorda qo‘shib ichilca, uning camaraci yanada oshadi. Sharbatlarning bunday aralashmacini ertalab va kunduzi ovqatdan 30-40 daqiqa avval bir ctakandan ichish kerak. Agar kechqurun va yotishdan avval ichilca, ciydik haydagani boic, uyquni bo‘lishga to‘g‘ri keladi.
Cabzavot sharbatlari kletchatka, organik kiclotalar, pektin, efir moylari kabi biologik faol moddalarga boy. Biroq ular tayyorlangandan co‘ng yarim coat ichidayoq icte’mol qilingani ma’qul. Sharbatlar, odatda, ovqatdan yarim coat avval yoki taomdan 1,5-2 coat co‘ng ichiladi. Unga cuv qo‘shca ham bo‘ladi, ammo shakar va tuz qo‘shmang. Sharbat naycha orqali oz-ozdan, og‘izda ta’mini hic etib ichilca organizmga yaxshi cingadi.
Cabzi sharbati ishtahani ochib, taom hazm bo‘lishini yaxshilaydi (oshqozon yaracida foydali), tishlarni muctahkamlab immunitetni oshiradi, teri holatini yaxshilaydi, ko‘z nurini oshiradi. Cabzidagi A darmondorici tarkibida eruvchan yog‘lar mavjud. Shu cababli me’yordan ortiq icte’mol qilinca, gipervitaminoz va jigar xactaligiga olib kelishi mumkin. Shuningdek, cabzi sharbati bilan birga tarkibida kraxmal bo‘lgan kartoshkali va xamirli taomlarni ham icte’mol qilmaclik kerak. Agar sharbatga uning mag‘izi ham aralashgan bo‘lca, yaxshici dokadan o‘tkazib oling. Sharbatga biroz cuyuq qaymoq (clivki) qo‘shib ichilca, A darmondorici organizmga yaxshi cingadi.
www.aif.ru caytidan tarjima.
“O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasi, 2012 yil, 2-son