Тарихий лавҳа Қадим туркий сўзларнинг туб луғавиймаъноларини пухта биладиган луғатшунос олимЭрнст Бегматовга бағишлайман Рабғуз (Работи Ўғиз)дан Ҳазрати Султони Орифин зиёратига отланган карвон Терскай (яъни, Тескари – ҳозирги Сўзок шаҳри)да бир кеча тунаб, Қоратовни ошиб, ниҳоят, Югнактепа яқинидаги «Шакарбулоқ» деб аталувчи давоми…
(“Қирқ йиллик гурунглар” туркумидан) Бойбичча одамга шундай тик, босиб қарар эдики, саросимада кўзингни олиб қочишдан ўзга илож тополмасдинг. Худди сирингни, нозик бир айбгинангни биладигандек! Анчайин сўз қотганида ҳам ё бирор нимани сўраб савол берганида ҳам шу. Сен эса дафъатан кичрайиб, давоми…
Илк каклик ови Тоғ қишлоқларида ҳар бир жойнинг ўз номи, атамаси бўлади. Айтайлик, мен туғилиб ўсган Накуртнинг Камаровул, Лолаҳовуз, Қизилолма, Улфатан, Бодомчали, Қўшилиш, Ёришган, Қоронғулсой, Қарисой, Кумушлисой, Тўптол, Каттақамишлоқ, Кичикқамишлоқ, Туятош, Чўчқалисой, Алқорсой, Қўчқорўлди, Булбулсой, Оқбулоқ, Беллисой, Каттақорасой, Кичикқорасой, Катакли, давоми…
Салим АШУРГА Шерқўзи шошилмай кийиниб, ясан-тусан қилиб бўлган ҳам эдики, туйқус телефон жиринглаб қолди. Ҳасан қўнғироқ қилаётган экан.— Эй, донишманд, — деди у одатдаги ҳазилкашлик билан, — уйингдан чиқдингми? Ё ўтирибсанми лаллайиб?Шерқўзи дўстининг нима демоқчи эканлигини билса-да, ўзини буткул бехабар, давоми…
Бу қизнинг кўзларидаги биргина ифода йигитларнинг минг бир кечинмаларига сабаб эди. Балки йигитлар ундан пинҳона кўз узолмай қолишларининг сабабини севги деб билишарди. Ҳамма ўз-ўзича, аммо нигоҳдаги нозик хол муқим ва якто эди.Қизнинг кўзларида мунг бор эди, унинг бор-йўқ чиройи, алпқомат давоми…
Бу китоб ноиложликдан ёзилди.Олтмишга кирганимдан кейин, бир кун ўтириб, фақат мен биладиган дунё борлиги ҳақида ўйлаб қолдим. Ахир, бу дунёни ҳамма ўзича кўради-ку! Менинг бошимдан ўтган савдоларни ҳам ҳеч ким мен каби ҳис қилмайди. Улар бир кунмас бир кун бу давоми…
Осмонда чақмоқ чақиб, момақалдироқ гумбурлади. Ҳалигина ёмғир томчилаб турган эди, бирданига нўхатдек–нўхатдек дўл ёғиб, ортидан аёвсиз ёмғир қуйиб берди. Сой тарафдан эшитилган болаларнинг қичқириғи момақалдироқнинг ваҳимасидан ҳам ошиб тушди. “Одам оқиб кетяпти, одам!”, – дея қичқиришарди улар. Қутуриб оқаётган селнинг давоми…
Барон Нико Бругин пальтосининг охирги тугмасини ўтказаркан, зинапоядан тез-тез қадам ташлаб, эшикка қараб юрди. У ўзига ярашган майин табассуми билан бошқаларнинг пулини охирги чақасигача суғуриб олиб, андишасизларча ишлатишга қодир бўлган ёш ҳамда гўзал аёлнинг олдига шошаётганди. Унга ўхшаган жамиятнинг олийнасаб давоми…
Аэропортга чиқишингга икки соатча вақт бор. Кутяпсан. Йўл анжомлари тахт, ҳеч нарса ёдингдан кўтарилгани йўқ: кўраман деган жойларингни кўрдинг, учрашмоқни ният қилган одамларинг билан учрашдинг – ҳамма ишинг битди ҳисоб; айни чоқда эса, худди муҳим бир нимани унутгандек, нимагадир улгуролмай давоми…
Бектемир ота кўзини истамайгина очиб, деразага қаради. Элас-элас тонг оқариб келарди. Ташқарига қулоқ тутди: жимжитлик. Анчагача қадам товушларими, эшиқ ғичиллашими – бирон сас-садога интиқ ётди. Кейин жудоликдан хаста кўнгилга анчадан бери мўралаётган шубҳалар бостириб кела бошлади: “Ана, айтганимдек, шаҳарлик келин давоми…