Бу ерда кимлар бўлмаган… Қора мойга беланган шпаллар нималарни эшитмаган… Оҳ-фарёд, ҳайқириқ, қувонч билан айтилган ҳар бир сўз ҳудди қора мой сингари ана шу йўл, ана шу кўҳна бино бағрига сингиб кетган. Йўл ҳам, бино ҳам жонсиз. Аммо у кўп давоми…
1 Зуҳрани қарғашди. Султонни лаънатлашди. Икковлари ғам ғазаб тошлари билан тошбўрон қилиндилар. Миш-миш гаплар тупроғига кўмилдилар. -Улар аввалдан дон олишиб юришар экан, қочиб кетишганмиш… -Вой ўлмасам, қочиб кетишганмиш-а… -Ҳа, қочиб кетишибди… …ким билади, балки тўғридир… -Ўлиб қўяқолсин, жувон ўлгур, боласини давоми…
Ҳайбатали офтобнинг кучсиз нурига елкасини тоблаб ўтирган кампирига парво қилмай тўғри отхонага кириб кетди. Пастки томони ер чизадиган бўлиб қолган омонат эшикнинг хунук ғижирлашини эшитган кампир “келдингизми?” дегандай отхона томон қараб қўйди. Ичкаридан отнинг пишқириши, кейин унга урилган шапатининг, сўнгра давоми…
Номуссизлик гар илашса никоҳ ипига Аёл қалби шу қадар ҳам қонсирагайки, Тополмайсиз ер юзидан бунақасини! (Еврипид. “Медея”. Асқар Қосим таржимаси) Дугонаси хушхабар айтиб, суюнчи сўради. Латифа буни эшитиб, қувониши лозим эди. Чунки, шу ҳол юз беришини истаб, Худога неча бор давоми…
Бу хунук хабарни айтиш шунчалар осонми? Бундай гапларни айтавериб, дийдаси қотиб қолганми? “Зийрак бўлиб туринглар, жони шу кеча узилади… Тонггача ё боради, ё бормайди…” Бу сўзлар “Энди ёлғиз қоламанми?” деган ваҳимани уйғотиб, юрагига ўқдек қадалди. Хотинини алдади: “касалхонани вақтинча беркитишар давоми…
Бундай воқеалар ҳозир юз бермайди. Замонлар ўзгариб кетган. Эҳтимол бунақа гапларни унутиб юбориш маъқулдир? Балки яқин ўтмишдаги воқеаларни эслайдиганлар ҳам бордир? Шундай мулоҳазалар билан юра-юра, йигирма йил аввалги курорт воқеасини баён этишга қарор қилдик. У раиснинг хонасидан чиқиб, болаларга қанд-қурс давоми…
Болангдан айланай, Иван болам, сен инсофли одам экансан. Ёнингдаги уккикўз шеригинг, хафа бўлмагину, туғилганидан бери инсоф кўчасидан ўтмаган бўлса керак. Борадиган еримни тузукроқ англамасдан туриб отнинг калласидай пул сўради-я! Мен пулдан қочганим йўқ, муомаласидан ранжидим. Кўриб турибсанки, рўпарангдаги одам қария давоми…
Осмон туни билан одамларнинг қайғу-ҳасратларини тинглай-тинглай, ўксиб-ўксиб, юлдузларини кўз ёши мисол дув тўкиб адо қилди-ю, ранги бўзара бошлади. “Қуёш чиққунига қадар бу шўрликларнинг аҳволи не кечар экан, кўриб олай”, деган мақсадда биргина юлдузини қолдирди. Йигиталининг кўзи шу юлдузда. Ёнида икки давоми…
1.Арқон узилди Баҳор… Ёноқларни майин шабада силайди. Дарахтларнинг ёш сурхлари қийғос гуллар ичида – оқ зарга ботириб олингандай… Ҳув анави дўнгликдаги майсазорга бир қўй билан эчки боғлаб қўйилибди. Эчкининг икки улоқчаси дикир-дикир сакрайди. Қўйнинг ҳам қўзичаси бор. Улоқчалар билан яйраб, давоми…
Чимилдиқ кўрмай туриб Сталин замонининг қонсираган аёвсиз қиличидан ўлим топган жабрдийдалар хотирасига атадим. Ё роббимиз Аллоҳ! Биз топган савоблардан уларнинг руҳларини баҳраманд эт. Қамоқхонанинг темир эшиги аввалига юракни эзадиган даражада ғижирлади, сўнг шиддат билан шарақлаб ёпилди. Эркиннинг назарида темир эшик давоми…