Вафоий XVII асрнинг охири, XVIII аср бошларида Хоразмда яшаб ижод этган шоирдир. Ҳозиргача унинг девони топилгани йўқ. Мунис Хоразмий ўзининг «Фирдавсул-иқбол» асарида Вафоий ижодига юксак баҳо беради.
Муниснинг айтишича, Вафоий истеъдодли шоир бўлиш билан бирга наққош ва.яхши бинокор уста меъмор ҳам эди.
Хива шаҳридаги бир қанча гўзал бинолар унинг бевосита раҳбарлиги ва иштирокида қурилган. Шеърлар Ўзбекистон Фанлар академияси Шарқшунослик институти қўлёзмалар фондида сақланаётган 7054 инвентарь рақамли қўлёзма баёздан олинди.

МУХАММАСЛАР

МУХАММАСИ ВАФОИЙ

Бир мушт туфроқ эрур жисмим бу ғамфизода,
Сақфи ҳубоб янглиғ майхонаи ҳавода,
Солмоқ тйлар оёқдин рўзи шароб бода,
Ёраб, паноҳ бергил ман зору номурода
Ким, солди шайтон яна роҳи.шарру фасода.

Бир умр эдию эрдим фориғ бу шўру шардин,
Ёд этмас эрдим асло шамшир ила сипардин,
Худу таёқу жавшан тушмиш эди назардин,
Эмди нечук чекарман қўл тийғ ила табардин,
Бир чўқли туҳматидин бўлди низръ арода.

Габри мукаддаридур мазҳабда номусул-мон,
Ҳар бир туки тегинда йз минг ҳазор шайтон,
Бир пора халқ ичида дермиш ўзини султон,
Машҳурдур бу, оре ҳар кимга дўнса даврон,
Дермиш ўзин Сулаймон деву ҳаромзода.

Гар бўлмасанг ҳароми бу гуфтугу надандур,
Аслинтни ман билурман, отанг аланғудандур,
Туйникдин тушуб ҳам кашмири эвғадандур,
Соҳир қўлунг тегинда беҳуш ўлуб ётондур,
Инсоф қилки, мандин аслинг недур зиёда.

Оре, зиёда мандин бир неча меҳнатинг бор,
Дунёи дун отонғон юз минг фалокатинг бор,
Бир бошда, эй хабарсиз, сонсиз машаққатинг бор,
Оинаи дилингда занги кудуратинг бор,
Гирдоба ғарқ ўлубсан дарёич можарода.

Отангни гар десам нур, зулматда нур найлар,
Онангни гар десам ҳур, дўзахда ҳур найлар,
Бу дашти пурбалода жуз талху шўр найлар,
Биноларинг ёнинда бир чашми кўр найлар,
Кўр кимдур, исми Воҳид, айт, эй сафойи сода.

Ҳарчанд агар Вафодек мўри муҳаққари ман,
Айём гардишинда помоли бистариман,
Сўз хисрави ўнгинда ё анга чокариман,
Боргоҳи базми майдон нодир суханвариман,
Оллимда шангу урмиш сандек юз минг пиёда.

НАВОИЙ ҒАЗАЛИГА ВАФОИЙ МУХАММАСИ

Бўлғали сандин жудо дерманки даврон бўлмасун,
Моҳ рўйинг бўлмаса хуршиди тобон бўлмасун,
Лаъли жонбахшингдин айру оби ҳайвон бўлмасун,
Сансизин, эй умр, бир соат манго жон бўлмасун,
Сан бўлу бас, тубии фирдавси ризвон бўлмасун.

Каъбаи ислом ичинда кош хоки дар мани,
Оташи дайри муғон этгайди хокистар мани,
Бу гунаҳдин ким қилур меҳроба рўйовар мани,
Қошиға қилғоч сужуд ўлтурди ул кофар мани,
Ҳеч мўъмин ёри, ёраб, номусулмон бўлмасун.

Бу нечук бедодгардурким қилур сарсарни тез,
Хуни аҳли дилдин этти еру кўкни шуълахез,
Бир қўлида шишаи май, бир қўлида тийғи тез,
Эй кўнгул, масте чиқиб шаҳр ичра солмиш рустахез,
Бир хабар тутким, бизинг бебоки нодон бўлмасун.

Дину имонимни торож этти охир бир гўзал,
Лаъли Исо, хатти Хизру кўзлари кофир масал,
Қисмат этмишдур манго бу навъ қассоми азал,
Ишқида жоним уқубатлар била ол, эй ажал,
То онинг ошиқлиғи ҳеч кимга осон бўлмасун.

Лаъли шаккарбор янглиғ тебратиб ширин лабин,
Қўймади мискин Вафоға илтифот этмак камин,
Оби ҳайвон шарбатин то англа бермаслар текин,
Дедиким, жон бер, доғи ўпгил оёғим туфроғин,
Ки Навоий, тезроқ ўлким пушаймон бўлмасун.

ФУЗУЛИЙ ҒАЗАЛИГА ВАФОИЙ МУХАММАСИ

Эй аҳли ҳуш, бир дам дунёи бевафода
Ташхиси неку бад чун ҳақни кўринг арода,
Ҳар сахт жонни ғамда мандин деманг зиёда,
Улсайди бандаги ғам Фарҳоди мубталода,
Бир оҳ ила верурди минг Бесутунни бода.

Чекдим басе париваш Лайлиларинг жафосин,
Ҳеч кимса менча билмас девоналиғ адосин,
Деманг менинг қошимда ҳар телба можаросин,
Версайди, оҳ, Мажнун фарёдиминг садосин,
Қушми қарор эдубдур бошиндаги явода.

Эй дил, не бўлди, гоҳи бизлар сори гузор эт,
Ғам даштида қуюндек жисмимни хоксор эт,
Хуршиддек шуоинг помоли рўзғор эт,
Сарварлик истар эрсанг афтодалиғ шиор эт,
Ким, душмадан оёға чиқмади боша бода.

Гулруҳларинг ғамидин айлаб баҳор умидим,
Доғи жигардин очмиш минг лолазор умидим,
Ииғларға то булутдек қилди барор умидим,
Ашки равонима эл жамъ ўлди, вор умидим
Ким, ўлди вора-вора жамъиятим зиёда.

Беҳуда васли жонон дил айламаз тақозо,
Оламда ҳар вужуднинг таъбинчадур таманно,
Ҳар бошда бир хаёлу, ҳар кўзда бир томошо,
Фарҳодда завқи сурат, Мажнунда сайри саҳро.
Бир роҳат ичра ҳар ким, онжақ манам балода.

Билмон нечук балодур, эй кажкулоҳ, чашминг,
Келтурди бошга юз минг рўзи сиёҳ чашминг,
Онинг бу ҳола одил икки гувоҳ чашминг,
Гаҳ ғамзанг ичмак истар қонимни, гоҳ чашминг,
Қўрқум будурки ногаҳ қонлар душар арода.

Ондин бурунки бўлғай олам фано, Фузулий,
Қўнглингни қил Вафодек бемуддао, Фузулий,
Жондин кечиб, талаб қил мулки бақо, Фузулий,
Гар кўрмамак тиларсан расми жафо, Фузулий,
Улма вафоя толиб дунёи бевафода.

ФУЗУЛИЙ ҒАЗАЛИГА ВАФОИЙ МУХАММАСИ

Дам урди субҳу пири фикри шоми тор етмазми,
Етушди манзила маҳмил бу кажрафтор етмазми,
Хазон ўлди томошаи гули гулзор етмазми,
Кўнгул етди ажал завқи рухи дилдор етмазми,
Оқарди мўйи сар савдои зулфи ёр етмазми?

Чиқарди рахтини жон саъй ила бозори меҳнатдин,
Кўнгул ҳам қилди соф ойинасин зангори меҳнатдин,
Ҳануз, эй жисм, турмассен таҳи девори меҳнатдин,
Ётурди бошинги гардун оёға бори меҳнатдин,
Хаёли ҳалқаи гесуи анбарбор етмазми?

Гулистон ичра дун тушди гузорим субҳ чоғинда,
Ухурди булбуле бу нуктани гулбун будоғинда
Ки, нақди умр зоеъ ўлди гулрухлар сўроғинда,
Етар эрди қулоға бонги риҳлат даҳр боғинда,
Не дурмишсен томошаи гули гулзор етмазми?

Дило, беҳуда ишлардин ҳадиси тавба такрор эт,
Кўтар бош саждадину тақвидин, ал чек, сан ор эт,
Хароботи муғон ичра кириб субҳангни зуннор эт,
Етар жамъ ила бори маъсият, тағйири атвор эт,
Хаёли ҳалқаи гесуйи анбарбор етмазми?

Бу кун кўрдумки тийғи ишқ қон тўкмакка мойилдур,
Кесиб қатъ этмаккаким, бошингни ўртарда ҳосилдур,
Вафоий саъй қилким одамий ҳар ишда қобилдур,
Фузулий дема етмак манзили мақсуда мушкилдур,
Дутан домони шаръи Аҳмади Мухтор етмазми?