Абдулкарим Барот ўғли Махмур Коризий 1820 йил Жиззахга қарашли Кориз қишлоғида камбағал деҳқон оиласида дунёга келди. У 16 ёшларида Фарғона водийсининг марказий шаҳарларидан бирига таҳсилни давом эттириш учун боради. Бир шеърида эса йигирма беш ёшларида яна Жиззах воҳасига қайтиб келганини қайд этади. Шоир 1876 йил 56 ёшида вафот этган.
Махмур Коризийнинг ягона қўлёзма девони мавжуд бўлиб, унда шоирнинг ғазал, соқийнома, устозларига боғланган мухаммаслари, шеърий хатлари жой олган.

ҒАЗАЛЛАР

* * *

Паришон хотиримға бир ширин маҳваш хаёли бас,
Вале бу ғам туни ҳамдам бўлурға хатту холи бас.

Не деб ман лолаю гулни тамошасини айларман,
Боқиб юз кўз билан кўрмоққа ул жонон жамоли бас.

Жаҳонда ҳар киши ўз матлабиға бўлса гар восил,
Чекиб кўп ранжу меҳнат борсаму кўрсам висоли бас.

Кўринса моҳи нав олам эли боқиб дуо айлар,
Қадимни хам қилиб қилсам дуо икки ҳилоли бас.

Ҳама эл сарв ила шамшод васфин айлаюр иншо,
Манга ёзмоққа умримча анинг қадди ниҳоли бас.

Муяссар айласа ётсам анинг кўйида боримча,
Тирикликдин насибам бўлса шунча моҳу соле бас.

Жаҳонни лаззатиға майлсиз бўлсам ажаб эрмас,
Қилурға тўтии жон тўъмаи лаълида боли бас.

Қоронғу даҳр ичинда топсалар ҳар кимса бир Хизре,
Манга ул Мавлавийдек содиқу соҳиб камоле бас.

Бу Махмурни ҳалок бўлди, деманг муҳлик хумор ичра,
Мунга ҳайвон суви янглиғ майи ширин зилоли бас.

* * *

Мени хастани мунча доғ эттилар,
Вужудимни ёнғон чарор эттилар.

Фироқ эмгакидин этиб кўп забун,
Кўзим ёшин икки булоғ эттилар.

Кўнгулга солиб ишқ ўтин дам-бадам,
Муҳаббат ўтига ўчоғ эттилар.

Жунун даштида марди бадмаст этиб,
Гаҳи телбаваш, гаҳ соғ эттилар.

Нечун чекмайин дилраболар ғамин,
Рақиблар билан сайри боғ эттилар.

Чунон сайд этиб жон қушини биров
Таним қуввати зоғу қалоғ эттилар.

Этиб жилва соғарчи ҳам жоми май,
Гирифтори олтун аёқ эттилар.

Чунон ўртаб андоққи ишқинг ўти,
Кулимдин нишон йўқ сўроғ эттилар.

Маломат ўқиға нишон айлабон,
Ситам ханжарига садоғ эттилар.

Мани тешаи дасти Кўҳкандек этиб,
Фироқ ичра жойимни тоғ эттилар.

Неча Лайливаш дилраболар келиб,
Жунун хайлидин деб саноғ эттилар.

Сен, эй соқий, бир лутфе кўргузмасанг,
Бу Махмурни ҳажр ичра доғ эттилар,

* * *

Бир кун тун ўртасида учради бир маҳлиқо ёлғуз,
Дучор ўлди магар зулматда Хизри раҳнамо ёлғуз.

Ғубори дилни ёзмоқликка бир марҳам тилар эрдим,
Анинг чун келдиму, олдимға билмам ошно ёлғуз.

Халойиқ қадр айтур эрди ҳар йилда бир тунни,
Ушал айтган туни шул тунми келди дилрабо ёлғуз.

Муяссар бўлса ҳар соат қадам тупроғини тотсам,
Қилиб ўтсам кўзимга сурма доим тўтиё ёлғуз.

Дили сад пора бўлган, бағри куйган мубталодурман,
Мани оғритмагин невчунки синган (сахё) ёлғуз.

Чекиб кўп ранжу меҳнат васли боғи ичра кирган кўп,
Дегайму дўстлар ишқида куйган марҳабо ёлғуз.

Бу куйган жоними ҳижрон балоси кўп забун этдн,
На бўлғай олсангиз илгимни, э аҳли пано, ёлғуз.

Бу Махмурга жунун орзу бўлубдир деб гумон этманг,
Мунга тун ўртасинда учрамиш бир маҳлиқо ёяғуз.

* * *

Сенинг ишқингда, эй дилбар, юрак-бағрим тўла қонмен
Очилмай ғунчаваш ҳам андалибдек кони афғон мен.

Нишоним бенишон бўлди куюб ахгар бўлиб қолди,
Жунун даштида бир муҳлик қуюн янглиғ паришон мен.

Вужудим пойбўси маҳжабинларнинг аросида
Тушиб хоки мазаллатға бошим ҳам гуйи чавгонмен.

Бу умрим нақдини олди бирон йўл қайрилиб боқмай,
Иложим топмайин ойинадек ҳар ерда ҳайронмен.

Сабо еткур паёмимни, ҳалокат вақтига еттим,
Ки шояд ёдига тушсам нечун ишқида ўлгонмен…

Мени ишқ ичра андоғ бир пари Мажнунчароқ этди,
Анинг куйида қолдим бехабар хори мауғайлонмен.

Жигар-бағрим эзилди дилраболар суҳбатин истаб,
Тушиб айру ҳамадин толиби бир шаккаристонмен.

Биёбони жудоликда қолиб ёлғиз, қуловузсиз,
Тополмай маҳрами дил телбалардек турфа сарсонмен.

Бу Махмур айтса кўп афсоналар айб айламанг нечун,
Муҳаббат гулшанида сайраюб юрган ғазалхон мен.

* * *

Тириклик ичра бўлғайму ўшал зебони бир кўрмоқ,
Кўринмай кўнглими олғон гули раънони бир кўрмоқ.

Неча ою неча кунлар чекиб ҳижрон балосини,
Муяссар этса бўлғайму ўшал барнони бир кўрмоқ.

Манга шулдур ҳавас кўрсам, юзунгни, эй пари пайкар,
Ҳамага орзу ул жаннатул маъвони бир кўрмоқ.

Дамодам, юз йўла, ҳар кўз очанда кўрмоқ истарман,
Санга жоно, керакса ошиқи шайдони бир кўрмоқ.

Келиб, сийнамни чок айлаб, кўринглар дарду доғимни,
На ҳожат сизга, эй халқ, Вомиқу Узрони бир кўрмоқ.

Бугун ғам даштида бағрим эриб хунобалар юттим,
Бўлиб Мажнун тушуб дилга ўшал Лайлони бир кўрмоқ.

Билинг, э толиби ҳақ, барча тоат афзалидур бул,
Келиб дунёга ҳар ким орифу донони бир кўрмоқ.

Кел, эй соқий, бериб.тур дам-бадам шаҳди муҳаббатдин,
Нечун, мумкин эмас, боли Ҳумо, Анқони бир кўрмоқ.

Эзилиб хун бўлиб оқди, тараҳҳуМ қил, адо бўлмай,
Сенга бўлса ҳавас бу Махмури расвони бир кўрмоқ.

СОҚИЙНОМАЛАР

Кел, эй соқий, карам қил соғари май,
Ҳалок бўлдим бу махфилда май ичмай.
Ичиб ман ҳам қазай тоғи вужудим,
Йўқолсин нашъа бирлан бору будум.
Олиб теша қўлимга маст кирсам,
Ки тоғни қазмағин додини берсам.
Мени ҳам шаҳид қил, э ёри қобил,
Ки бир шиша ҳалоҳилни юборгил.
Ичиб қилсам вужуд тоғини барҳам,
Очиб жўйи муҳаббатни оғушсам.
Манга жўйи муҳаббат келса эрди,
Ки андин боғи дил сабз ўлса эрди.
Очилса неча ранг гул боғи дилдин,
Оқиб кўп чашма чиқса тоғи дилдин.
Оқилғон чашмадин ҳам эл бариси,
Ичиб шод ўлса ёши ҳам қариси.
Жаҳон боғини бул сарсабз қилса,
Ранго-ранг неча ранг сабза кўкарса.
Муни кўрғон халойиқ шод бўлса,
Кудуратдин ҳама озод бўлса.
Не бўлғай кўрсам эрди боғи ишқин,
Агарчи қазмасам ҳам тоғи ишқин.
Ичиб жоми паё-пайни бўлуб маст,
Десам зрди неча сўзларни пайваст.
Очиб майхонаи ишқинг эшикин,
Ки андин бир суроҳи май юборгил.
Бу Махмур кўп хуморий, эртадин-кеч,
Менга бир боқмадинг бўлди на деб ҳеч.

* * *

Кел, эй соқий, майи гулфом келтир,
Баҳор айёми рангин жом келтир.
Ичиб бир неча сўзларни дейин маст.
Суниб тур косаи зарринни пайваст.
Ичиб май кирдилар сўз гулшаниға,
Тушуб бир неча ишқинг гулханиға.
Териб баъзи гули маънини ҳадсиз,.
Куюб кул бўлдилар баъзи жигаррез.
Гули маъни териб бўлди Низомий,
Бириси Хусрав ўлди, бири Жомий.
Навоийдек чаманнинг булбулин кўр,
Келиб бул турки маъни лаззатин сўр.
Бири Мажнун масал саҳронаварддур,
Бири теша қўлинда кўҳгарддур.
Бири ахгар бўлиб куймоқ шиори,
Бири кўз қони тўкмоқ корубори.
Бирини қилди кул бир дилбароси,
Бирин қон йиғлатиб бир ошноси.
Бири лаъли майи бирлан этиб маст,
Бирини шаҳди Ширин айлади паст.
Бирин хокистар айлаб оташи ишқ,
Бирин ғарқоби хун этмоқ иши ишқ.
Бериб бириға ишқинг доридан жой,
Аиалҳақ айттуруб дор узра ҳой-ҳой.
Бири чарх урди бозор ичра билмай,
Бири беҳуд ўтиб кетди дам урмай.
Бирини сўзлатиб минбар бошинда,
Бири майлик қадаҳ гулҳақ қошинда.
Бириға ранжи сўзу дарду меҳнат,
Бири шоду, бири тортарда кулфат.
Солиб ҳар қайсини бир шеваиға,
Намудор айлаюб олам элиға.
Бирин Лайли қўлидин этти Мажнун,
Бирин Ширинидин айлаб дигаргун.
Бирин кўр, ичди Лайли илгиднн май,
Сунуб Ширин бириға ичди, ҳай-ҳай.
Тотуб ҳар қатрасин мен ҳам алардек,
Қирай сўз бёшасига шери шердек.
Вагарна кулдин айла бистаримни,
Ўчурсин боди ишқ хтшстаримни.
Очиб ишқинг дару дарвозасини,
Ичур ҳар лаҳза шаҳдинг тозасини.
Дилимға сўзу, дарду шўр берғил,
Ўлимға домани мансур берғил.
Бугун аҳли хираддин айлагил дур,
Муҳаббатнинг майидин айла пуршўр,
Дейин бозори ишқ ичра аналҳақ,
Мени ҳам сўйсаларди кош ноҳақ.
Карам қил гарчи бир келган гадоман,
Бу ғурбат шоми-ла бир бенавоман.
Ҳалок этма неча андиша бирлан,
Бериб Ширин майин ур теша бирлан.
Бериб Лайли майин Мажнуншиор эт,
Қўйиб саҳрои ғамда хор-зор эт.
Бериб ул иккисиға дилрабосин,
Этиб ул икки мафтунни гадоси.
Вагарна бу икки фарзона эрди,
Қачон бу иккиси девона эрди?
Агар ҳар кимсаиға дилбаридин,
Тотурса шаккарин Ширин майидин,
Қачон бўлмас бало даштида Мажнун,
Ки тоғи ғамни қилмас остун-устун.
Қачон бўлмас киши Баҳроми Гўри,
Дилоромидин ул топса ҳузури.
Қачон Вомиқча бўлмас ҳар дилафкор,
Анинг Узроси бир боқса баякбор.
Қачон ҳар бенавоға боқса ёри,
Турурму этмайин юз жон нисори.
Қачон чекмас киши дилсўз оҳи,
Анга боқса париваш гоҳ-гоҳи.
Қачон бул Махмури дилхаста маҳзун,
Ичиб май бўлмади саргашта мажнун.