Мен йигирма тўққиз йилдан бери деярли ҳар йили бир марта бир ойлик муддат билан ўзбек шеваларини ўрганиш бўйича илмий экспедицияда бўлиб қайтаман. Тошкент, Сирдарё, Жиззах, Самарқанд, Бухоро, Қашқадарё, Сурхондарё областларида (уларнинг баъзиларида бир неча марта) бўлдим. Бу жойлардаги ўзбек шеваларини давоми…
Бир пайтлар («Козера»ми, «Козара»ми аниқ эсимда йўқ) бир фильм бўларди. Ёшлар гоҳ даладан, гоҳ мактабдан қочиб, катталардан яширин ҳолда шу фильмни кўриб келишар, кейин бурчак-бурчакларда, ҳингир-ҳингирлар бошланарди. Болалар фашист солдатининг қилган ишидан нафратланиш ўрнига унинг буғдойзорда ёш рус қизини қандай давоми…
Сир эмаски, ўрта мактабларда: «Биринчи ўзбек генерали Собир Раҳимов эди!» деб уқдирилади. Лекин Октябрь инқилобидан анча илгари ҳам ўзбеклар орасида талайгина «биринчи» генераллар бўлганлиги тўғрисида лом-мим дейилмайди. Эҳтимол, дарсликларда тарихий ҳақиқатни бузиб кўрсатган ўртоқлар: «йўқ, биз биринчи ўзбек совет генерали давоми…
Болалар, ўсмирлар, катталар ўртасида бўлаётган номаъқулчиликларни эшитиб, гувоҳи бўлиб, нега шундай гуллаб-яшнаган даврда бемаза ишлар кўпаймоқда деб ўйлаб қолдим. Бу савол билан ўзимга ҳам, бошқаларга ҳам қайта-қайта мурожаат этдим, баҳоли қудрат мулоҳаза юритдим. Мен кўпинча ишимга алоқадор «совершенно секретно» деган давоми…
Шижоатсиз ҳалоллик — ўлик сармоядир. Абдулла Қаҳҳор Собиқ курсдош дўстим ҳозир ёшлар газетасида хизмат қиляпти. У билан кўп суҳбатлашамиз. Яқинда гап айланиб, комсомолга қандай қилиб кирганимизга бориб тақалди. Мен ўша кунни жуда яхши эслайман. Бутун синф пионер-вожатий ёрдамида бир ой давоми…
Яқинда шоир дўстлардан бири ўзини нуфузли деб биладиган газеталаримиздан бирига туркум шеърларини тақдим қилибди. Бир пайт шоирнинг “касаллик варақасини” ўқиб чиққан муҳаррирнинг қовоғи уюлиб: “Шеърларинги анча тушкун. Сиз ватан ҳақида шеър ёзиб келинг”, – дебди… Хўш, шунга нима қилибди дерсиз? давоми…
Мақолани бошлаяпман-у, таассуфдаман. Бу мавзу Сервантеснинг қўлига тушмади-да. Тушганида “Дон Кихот”нинг иккинчи томи тайёр, деяверинг эди. чунки, сюжет тап-тайёр. Фақат Сервантес керак. Лекин Сервантеснинг раҳматли бўлганига беш аср бўляпти-да. Эсингиздадир, Дон Кихот шамол тегирмонлари билан роса “жанг” қилади. Ўшанда хаёл давоми…
Қадимги шарқ қўлёзмаларида “жилд” ва “сайланган”, “танланган” (яъни мунтахаб ёки интихоб) кўринишида атамалар учрайди. Бироқ улар бугунгиларидан фарқ қилади. Жилд ибораси кўп ҳолларда йирик асарларнинг бир неча таркибий қисмлардан ташкил топганини ифодалаш учун “жилди аввал”, “жилди дуввум”… шаклида ишлатилган. Айни давоми…
Алломалар инсоният ҳаётида сўзнинг буюк куч эканлигини кўп бора таъкидлашган. Зеро, дунё тарихи, жаҳон халқларининг ўзаро алоқасидан тортиб, оддий оилавий муносбатларгача сўз воситасида равнақ топади. Ана шу мантиқдан келиб чиқиб, бугунги кунда оммавий ахборот воситалари, даврий нашрлар ўрнини камситмаган ҳолда, давоми…
Ўзбек адабий тилининг шаклланиши ва тарихий тараққиётида XI — XV асрлар ёзма ёдгорликлари муҳим аҳамият касб этади. Бу даврга оид қўлёзмаларни излаб топишда, қаерда сақланишини аниқлашда, тадқиқ қилиб, нашр этишда дунёга машҳур ўнлаб олимларнинг хизматлари, айниқса, Европа, Туркия, Россия, Ўзбекистон, давоми…