Serb yozuvchisi Milorad Pavich dunyoning eng ko‘p o‘qilayotgan yozuvchilaridandir. Yozuvchining “Xazar lug‘ati” roman-lug‘ati unga mislsiz shon-shuhrat keltirdi. “Choy bilan chizilgan manzara”1988), “Shamolning ichki qiyofasi” 1991), “Konstantinopoldagi so‘nggi muhabbat”, “Bashorat qo‘llanmasi” (1994) romanlari adabiyot olamida ko‘p shov-shuvlarga sabab bo‘ldi.Sirlilik, aniqlik va afsungarlik o‘rtasiga qurilgan ko‘prik, tubsizlik ustida qad rostlagan “aql va ruh binolari” o‘quvchini o‘ziga tortadi. Har bir predmet yoki voqelikni, umuman boshqa, teskari, ming-minglab bo‘laklarga bo‘lib ko‘rishga, his qilishga o‘rgatadi. Adibning nasriy asarlaridagi o‘lchamsizlik, tilining fantaziya va yumorga boyligi, qochirimli “o‘yinlar” tuyg‘ularingizga ta’sir o‘tkazmasdan qolmaydi.Milorad Pavich serb adabiyoti tarixi bo‘yicha mutaxassis. Bayron va Pushkin asarlarini serb tiliga tarjima qilgan. Parij, Vena, Frayburg, Regensburg, Belgrad kabi Yevropaning nufuzli universitetlarida dars bergan. Asarlari dunyoning 80 dan ortiq tiliga tarjima qilingan.
Ter tomchilarining ikkinchi ko‘rinishi haqida mulohaza yuritish ancha qiyin. Oilamiz, nasl-nasabimizning tub tomirlariga borib tutashuvchi yomg‘irpo‘shni uzoq izladim. Unda mening shaxsiy hayotim sirli tabassum qilayotganini his qilib turardim. Ajdodlarimning qilgan ishlaridan menda qo‘rqinch tuyg‘usi, to‘g‘rirog‘i, vahimasi ko‘proq edi. Bobomning ayanchli davomi…
Ilk o‘ram – hammamizni o‘rab turgan yomg‘irpo‘sh haqida tasodifan bilib qoldim. Avvalo, uni atrofimdan, serb imperatorining halokatiga sabab bo‘lgan, uning ramziga aylangan “Iblis ter tomchilari” qishlog‘idan izladim. Sibirda qishning 40 daraja sovug‘ida terga botgan odamni uchratgandim. U XVIII asrga oid davomi…
Har bir insonning umri davomida qayta-qayta ko‘radigan tushi bo‘ladi. Masalan, mening tengqurlarim yetuklik shahodatnomasi olishga topshirilayotgan imtihon lahzalarini tez-tez tush ko‘radilar. Men bu holga tushmaganman. Bu yoshim bilan bog‘liq bo‘lsa kerak. Meni shu kungacha bir tush ta’qib qiladi. Ota-onam 1872 davomi…
1973 yilning bahor tashrifi yaqinlashdi. Yaxshi bilamanki, ilk maysalar va gulchanglar paydo bo‘lishi bilan qirq uch yillik hayotimda o‘ttiz to‘rtinchi marta gullash mavsumidan allergiyaga duch kelaman. Bu kasallikka qarshi olib borgan urinishlarimdan shuni bildimki, kasallikning yagona davosi (albatta, vaqtincha) – davomi…
Urushning dastlabki yillarida Yugoslaviyada bir to‘p qochoqlar nemislar bosib olgan hududlardan chiqib ketishga urinishdi. Mamlakatning italiyaliklar zabt etgan qismida, hatto lagerlaridayam shimoli–sharqqa qaraganda ahvol birmuncha yaxshiligi ko‘rinib turardi.1942 yilning bahorida Albaniyaga qarab yo‘lga chiqqan qochoqlar orasida ikki nafar erkak va davomi…
Urushning dastlabki yillarida Yugoslaviyada bir to‘p qochoqlar nemislar bosib olgan hududlardan chiqib ketishga urinishdi. Mamlakatning italiyaliklar zabt etgan qismida, hatto lagerlaridayam shimoliy-sharqqa qaraganda ahvol birmuncha yaxshiligi ko‘rinib turardi.1942 yilning bahorida Albaniyaga qarab yo‘lga chiqqan qochoqlar orasida ikki nafar erkak va davomi…