1

Алехандро де ла Гуардианинг онаси ўлимидан сал олдин марҳум Себастьян де ла Гуардиа ўғлига Лилл кўчасидаги илвираб қолган хонадонидан бошқа ҳеч қандай мерос қолдирмаганини маълум қилди. У ҳам бир кори-ҳолига яраб туради. Лекин сотишга арзимайди, жуда арзонга кетади. Аввалгидек, уни ижарага бериш мумкин. Фойда эвазига яшаш азалдан оилавий анъана бўлиб келган. Ҳеч қандай ёмон жойи йўқ. Аммо гап бунда эмас.
Ҳамма гап холаларида. Онасининг опаларида. Алехандро де ла Гуардианинг бобоси ва бувиси инқилобнинг биринчи қалдироқлари янграгандаёқ* Мексикадан қочиб қолган эдилар. Улар ишлатилмай ётган пуллари, акциялари, қимматбаҳо зеб-зийнатларини банкларга жойлаб қўйганлари учун сапатачилар ислоҳот ўтказиб, мулкларини тортиб олганда ҳам Европада бадастур кун кечирамиз деб умид қилишганди.
– Отанг исрофгар одам эди. Биласанми, у Францияда фаровон яшаганига қарамай, ўзларини метис, келгинди сифатида кўриб, бегона ҳисоблашларидан чўчир, фақат пули борлиги ва шу пулларни бемалол харжлаётганлари учунгина одам ўрнида кўришади деб ҳадиксираб юрадиган аслзодалар тоифасидан эди.
Исрофгарчиликни бобо бошлаб берганди. У ҳашаматли зиёфатлар бериб, дабдабага тўла қувноқ баллар ўтказиш, кемаларда сайр қилиб, рус балети кечаларига бадавлат одамларни чорлаш йўли билангина европаликлар даврасига қўшилиш мумкин деган тўхтамга келди… Ва кўнгилхушликлар билан ўтган йигирма йил ичида ярим давлатини совуриб қўйди.
Қолган ярмини ота изидан борган ўғил сарфлаб битирди. Бир куни қараса, қўлида бир ҳовуч юз франклик тангалар қолибди. Алехандронинг шикастаҳол ва итоатгўй онаси синьора де ла Гуардиа эса эпчил сеҳргар ўйнатаётган соққаларни томоша қилаётгандек индамай қараб турарди.
– Тангалар ҳам тамом бўлгандан кейин бечора отанг туни билан Париж кўчаларини паришон кезиб чиқди. Эрталаб жасади топилди. Илож қанча, кучи фақат шунга етибди.
Доня Лусия Эскадон де ла Гуардиа Богарнэдаги данғиллама ҳовли ёнида, Лилл кўчасида жойлашган уйини ижарага бериб, ўзи Сен-Сюлпиз майдонидаги уч хонали чордоққа кўчиб ўтди ва пазандаликдан дарс бериб, тўққиз ёшида етим қолган ўғлини авайлаб парвариш қила бошлади. Мана энди, касаллик адойи тамом қилган, ёлғизлик ва мусибат ичида тилсиз-забонсиз яшашга маҳкум этилган бу муштипар она бир ой, нари борса икки ойлик умри қолганини англаб етиб, кўзининг оқу қораси бўлган Алехандрога охирги васиятини айтиш учун оғиз жуфтлади. Унинг оналик меҳри ва фидойилиги олдида бир умр қарздор бўлган ўғли оғир бакалаврлик имтиҳонидан аранг «қониқарли» баҳо олгандан кейин бирон мансаб орқасидан қувмасдан испан тилини мукаммал билгани туфайли Мексикага қарашли саёҳат идорасида кичик лавозимга қаноат қилиб ишлашга рози бўлган эди. Бу ўринда ҳам «Ҳеч нарса бекорга қўлга кирмайди» деб таълим берган онасининг хатти-ҳаракатлари бежиз кетмаган эди, албатта. У, гарчи янги Мексика ҳукуматига боғлиқ расмий муносабатларни ҳисобга олмаганда, улар билан ҳеч қандай алоқа ўрнатиш ёки ҳамкорлик қилишни рад этганига қарамай, муросаю мадора зарур деб ҳисоблаб келар эди.
У яна нима дер экан?
– Мехикода катта опаларим – холаларинг бор. Улар жамғармаларини Америка банкларида асраб қолишган, чамаси қимматбаҳо буюмларни ҳам яшириб улгуришган. Отангнинг ишларига доим ҳасад ва нафрат билан қараганларини биламан. Улар менга сира ёрдам беришмади, аксинча «нега бу исрофгарга тегдинг» деб кўзимни ўйиб олиш илинжида юришди.
Доня Лусия гўё сўнгги нафасини олаётгандек чуқур хўрсинди.
– Менга нимани таклиф қилмоқчисиз, ойи? Мексикага боришим ва уларнинг васиятномаларига илиниб қолишимними?
– Худди шундай. Бу дунёда уларнинг бошқа ҳеч кими йўқ. Иккаласи ҳам қари қизлар. Уларга ёқишга ҳаракат қил.
У нафаси етмай қолганидан эмас, яна нималарнидир ўйлаб жим бўлиб қолди.
– Иккита ёвуз кампир.
– Уларнинг исми нима?
– Мария Серена билан Мария Сенайда. Фақат уларнинг исмига қараб баҳо берма, ўғлим. Сенайда меҳрибонроқ, Серена* жуда ёвуз.
– Балки йиллар ўтиб ўзгариб қолишгандир?..
– Мўъжизага ишониб, бўлмайди. Кичкиналигимда мени қанчалик қийнаганлари эсимда – қўл-оёғимни боғлаб қўйиб, товонимга ёниб турган шамни босишарди, ҳожатхонага қамаб қўйишарди…
– Қариганда ўзгаришмаганмикин?..
– Букрини гўр тўғрилайди, – хўрсинди доня Лусия. Алехандро унга ҳеч қандай хафагарчиликни тан олмайдиган «замонавий» инсонларга хос мулойим кулимсираш билан жавоб қайтарди.
– Майли, кўнглини олишга ҳаракат қиламан.
– Ҳаракат қил, Алехандро. Хизмат ва ижарадан келадиган даромад билан бошинг муҳтожликдан чиқмайди…
У ўғлининг юзини силади:
– Mon perit choux*. Менсиз аҳволинг оғир бўлади.
Она сўнгги сўзларини айтаётганини сезмаган Алехандро яна жилмайди.
___________
* 1910–1917 йиллардаги Мексика инқилоби назарда тутилмоқда. Унинг раҳбарларидан бири Эмилиано Сапата (1879–1919) бўлиб, у йирик ерларни мусодара қилиш дастурини ишлаб чиққан эди.
* Серена (serena) – ювош, итоаткор (исп.).
* Mon perit choux – Болагинам (франц.).

2

У ёш ва ёқимтой эди. Одамлар шундай дейишарди. Ойналар ҳам шундай дер эдилар. Мисранг сочлари жингалак эди. Бадани қорамтир. Бурни тўғри. Кўзлари сарғиш. Оғзи тинмайди. Ияги чўзинчоқ. Бўйи – бир юз етмиш сантиметр. Оғирлиги – етмиш килограмм. Кийимлари кўп эмас, аммо дид билан сараланган. Яна қўли пианиночиларникига ўхшайди дейишади. Бармоқлари узун, аммо хасис эмас. Озми-кўпми танишлари – тасодифий учраган қизлар. Пул нималигини яхши билгани учун меҳмон чорлашни эмас, меҳмондорчиликка боришни ёқтиради. Ҳа, энди «америкалик амакивачча». Ёқимтой метисни ҳамма жойда ҳомийларча самимият билан кутиб олишарди.
Онаси доня Лусиянинг вафотидан кейин Франция билан боғлаб турган ҳеч нарса қолмади, деб ўйлади Алекс. Хизмат кўпдан бери жонига теккан, ижарага қўйилган Лилл кўчасидаги хонадон ҳақи бадастур яшашга етмайди, қизларнинг биронтаси билан жиддий муносабатга киришган эмас… Мексика, холалари, бойлик. Бундай истиқбол бирданига жозибали кўриниб кетди.
У холаларига мактуб йўллади. Шундай, шундай, доня Люсия вафот этди. Францияда энди ҳеч кими йўқ. Узоқ давом этган отамерос хижратдан кейин уйга қайтишни хоҳлайди. Бирон ишнинг этагини тутгунча уларникида яшаб турса бўладими?
Кўришганда дарҳол таниб олишлари учун бор бўйича тушган суратини конвертга солиб қўйди. Кўп ўтмай иккита хат олди. Мария Серена Эскандон ва худди шу исми шариф қайд этилган Мария Сенайда алоҳида-алоҳида мактуб йўллашган бўлса-да, иккаласи ҳам бир хил жавоб қайтаришган эди:
«Азиз жияним. Сени қабул қилишдан бахтиёрмиз».
Нега улар биргаликда битта хат ёзишмади? Нега алоҳида жўнатишди? Бу жумбоқ билан Алехандро қизиқиб ўтирмади. Нима бўлганда ҳам холалари кутиб олишади. Ғалати табиатли иккита кампир. Инжиқликларига чидашга тўғри келади.
Аэропортда ўз исми шарифи – Эскандон ёзилган узун қоғозни кўтариб турган такси ҳайдовчисига кўзи тушди.
– Бу – Сиз бўласизми? Сизни кутиб олишга буюртма беришганди.
Машина уни Рибера-де-Сан-Космадаги кўҳна иморат олдига элтиб қўйди. Париждаги тартиб-интизомга ўрганган йигит Мексика пойтахтидаги алғов-далғовни кўриб, дастлаб довдираб қолди, кейин беҳузур бўлди, сўнг ҳайратга тушди. Назарида тўхташ нималигини билмайдиган Мехико ўз тезлигига маҳлиё бўлиб, чексизлик билан баҳс бойлашганга ўхшаб, бир қарич бўш жойи қолмаган тош деворлари, кулбалари, осмонўпар бинолари, тунука томлари, ифлос тор кўчалари ва бир-бирига чирмашиб кетган рекламалари билан бирга қаёққадир шошиб кетаётгандек туюлди…
Ана шу аралаш-қуралаш издиҳом ичида абадий гўзаллик рамзига ўхшаб қад кўтарган улуғвор черков биноси, қоя тошдан қурилган баҳайбат иморатлар, қулф урган боғлар кўзга ярқ этиб ташланиб қолади. Алехандро де ла Гуардиа соҳибжамол доня Лусия орқали бу шаҳар ацтеклар, қирол ўринбосарлари, янги классицизм ва модерн бинолар шаҳри эканлигини билиб олган эди…
Шунинг учун ҳам у таксидан тушгач, кўҳна уйни кўриб, ғоят қувонди. Жуда қадимий. Икки қаватли, кулранг тош равоқли, ҳам латофатли, ҳам эски, ҳам гўзал, ҳам хароб, ўйлади Алекс – баъзи жойларига аррасимон чорқиррали тош тахтачалар ўрнатилган ва ясси тунука билан зийнатланган, у Мехикода умуман Европа услубидаги икки томонлама нишаб томлар йўқлигини илғаб олди. Буни қўнаётган пайтдаёқ пайқаган эди. Япалоқ томлар, ёмғир сувлари учун қўйилган беҳисоб ёғоч челаклар тўлиб ётибди, чордоқсиз, Голливудга хос ранг-баранг майда тунукалар кўринмайди…
Иморат кулранг совуқ тошлардан кўтарилган эди. Қора темир эшикка уч босқичли зинадан чиқилади. Икки томонида панжарали деразалар. Ҳар биридан – парда ортидан кимнингдир боши кўриниб турибди. Алехандро жомадонларини олди.
– Орқа эшикдан кирсин деб тайинлашди, – эслатди ҳайдовчи.
– Нима учун?
У елкасини қисди ва жўнаб қолди.
Мария Серена ва Мария Сенайда. Кейинги пайтлардаги суратларини кўрган эмас, болаликдагиларига кўзи тушган эди. Шу боис, эшикни очган пакана, семиз кампирга қандай мурожаат қилишни билмай, бироз довдираб:
– Холажон, – деб хитоб қилди Алехандро.
– Алехандро! – қичқирди кампир. – Сени нега танимас эканман?! Онасининг худди ўзи! Қуйиб қўйгандай-а! Худо етказди! Қандай катта бахт!
Алекс унинг қип-қизил чиройли юзидан ўпиш учун энгашди. Кампир эса махфий нарса ҳақида гапираётгандек қулоғига шивирлади:
– Мен Сенайда холанг бўламан!
Сочлари пахтадек оппоқ, аммо юзи тоза ва хушбўй эди. Тўғриси, ундан ифор эмас, атир совун иси анқиб турарди. Гимназия толибалари каби оқ ғижим ёқали гулдор кўйлак кийган. Юбкаси тўпиғигача тушади. Оёғида пошнасиз оқ туфли, йиқилиб кетишдан қўрққандек аранг тик турибди. Пайпоғи ҳам гимназия толибалариникидек оппоқ.
–Кир, кирақол, болажоним, – деди у куйлаётгандек кулимсираб – Ўз уйингдасан. Йўлда толиқмадингми? Дам олгинг келяптими? Хонангни кўрсатайми? Сенга шоколад тайёрлаб қўяйми?
Кампир қўлидан даъваткорона ушлади. Улар ошхонага киришди.
– Раҳмат, холажон. Очиғини айтсам, озгина дам олгим келаяпти. Учиш оғир бўлди. Холам Мария Серена билан ҳам танишсам дегандим. Кейин сизларни кечки овқатга таклиф қилмоқчиман.
Йигитнинг чеҳрасидан меҳр ёғилиб турарди.
Мария Сенейданинг юзидаги табассум йўқолди.
– Биз уйдан ташқарига чиқмаймиз.
– А! Майли, мен ҳозир опангиз билан кўришиб келаман. Кейин…
– Биз гаплашмаймиз,– унинг юзидаги чизиқлар йиғилиб, совуқ қиёфа пайдо бўлди.
– Ундай бўлса… – Алекс олий ҳукмдорга бўйсунаётгандек қўлларини ёзди.
– Уйни бўлишиб олганмиз,– деди холаси ерга қараб. Уй кундузи менга, кечаси унга қарайди. Юр, ётоғингни кўрсатиб қўяй.
Кампирнинг юзи яна ёришди.
– Болажоним! Ўз уйингдек кўргин! Исо Масиҳ паноҳида асрасин!

3

Унга ажратилган хонанинг орқа деразаси кимсасиз, хилват шаҳар боғига қараб очилар эди, ҳозир бу ерда тўққиз-ўн икки яшар болалар футбол ўйнаб юришарди. Узоқда трамвай йўли кўринар, чўзиқ қўнғироқ овозлари эшитилиб турарди.
У янги қўнимгоҳини кўздан кечирди. Ҳеч қандай ҳашамат йўқ. Каравот ёғочдан қилинганга ўхшарди. Ухлаётган аёл ва қўриқчиликда турган жангчи қиёфасида тасвирланган Попокатепель ва Истаксикуатль вулқонларининг сурати солинган, ўн беш йил илгари чиққан эски тақвимни ҳисобга олмаганда – деворлар бўм-бўш. Ёғоч стол стулга туташтириб ишланган бўлиб, мактаб партасини эслатади. Алехандро қопқоқни кўтариб кўриб, ичида ҳеч нарса йўқлигига ишонч ҳосил қилди.
Ҳожатхонада барча зарур нарсалар – ванна, тос, сув, ойна бор эди… Пардани суриб, симларга кийим илғичлар осиб қўйилган қутичага ўхшаган бир нарсани кўрди.
Буюмларини саранжом қилишга мадори етмади, чарчоқ ғолиб чиқди.
Кечки соат олтида ҳам у қаттиқ уйқуда эди. Самолётда ухлашга ўрганмаган, бунинг устига океан оша узоқ йўлга биринчи чиқиши эди.
Икки соатдан кейин ғала-ғовурдан уйғониб кетди. Совуқ сувда ювинди, таранди, галстугини тўғрилаб, пиджагини кийди.
Холаси Мария Серена билан кўришгани йўл олди, у чамаси шу пайтларда қабул қилса керак.
Холаси қаттиқ диван ўртасида ўзини орқага ташлаб, худди тахтда ўтиргандек жиддий қиёфада қараб турарди. Унда қилт этган ҳаракат асари кўринмади, ҳарҳолда Алексга шундай туюлди, у ҳассаси учидаги мармар тутқич – бўри калласига кафтини қўйганча қотиб қолгандек эди. Кийими бошдан-оёқ қора, синглисиникига айнан ўхшаш узун қора юбкасининг этаклари пайпоғини бекитиб турибди. Кўйлагига қора тўр тикилган, кўкрагига ягона тақинчоқ – камия – қимматбаҳо чиғаноқ қадалган. Бўйни атрофида қора рўмолча.
Оппоқ юзига упа сурилмаган, қошлари «кўзим учиб тургани йўқ» дегандек қаттиқ чимирилган. Бошида қийшайиб қолган қизғимтир ясама сочида биронта ҳам оқ тук кўринмайди. Алекс кулгидан ўзини зўрға тийди ва негадир, бу аёл ҳозир ҳам нозу карашма қилса керак деб ўйлади, қаншаридаги гардишсиз «кведос» пенснесига нигоҳи тушиши билан беихтиёр раҳматли онаси кўз ўнгида жонланди. Алехандро бир пайтлар Ульм кўчасидаги Синематикада кўрган «Потёмкин броненосеци» фильмидаги ярадор хотиннинг дарз кетиб қонга бўяган пенснесини айнан кўргандек бўлди.
– Салом, холажон.
Жавоб ўрнига холаси ҳукмфармолик билан унга ўтирадиган жойини кўрсатди.
– Сенга очиқ айтиб қўяқолай, жияним, мен шунга одатланганман. Онанг номуносиб киши, яъни отанг билан ўз тақдирини боғлагандан кейин биз ундан воз кечдик. Барча бойликлар муҳайё бўлгандан кейин уни беҳуда совуриш Худога шак келтириш билан баравар. Билиб қўйгинки, онангнинг ўлимига қаттиқ қайғурдик. Бизни кўрмоқчи бўлганингдан бошимиз осмонга етди.
– Мен ҳам жуда хурсандман, Серена хола.
– Нима иш билан шуғулланмоқчисан, бу менга қоронғи…
– Иш излаб кўраман… кейин…
– Шошилма. Аввал кўникиб ол. Ёдингда бўлсин – бу сенинг уйинг.
– Раҳмат.
– Бизнинг қоидаларимизга амал қилишинг шарт. Очиғини айтаман: биз – опа-сингил чиқишолмаймиз. Бутунлай бошқа-бошқа одамлармиз. Яшаш тарзимиз ҳам ҳар хил. Буни тушунишга ҳаракат қил.
– Ташвиш тортманг.
– Иккинчи шарт. Ҳеч қачон кўча эшигидан кириб чиқмайсан. Яширин йўл бор. У сенинг хонанг ёнида, ошхонадан боққа олиб чиқади.
– Ҳа, уни кўрдим.
– Бу ёққа кириб-чиқаётганингни ҳеч ким билиб қолмаслиги керак.
– Сиз қай пайтда тушлик қиласиз? – Алекс тобора оғирлашиб бораётган суҳбатни юмшатишга уринди.
– Соат иккида тушлик қиласан. Синглим билан бирга. Кечки овқат – саккизда. Мен билан.
– Нонушта-чи? Умуман, бу борада ташвишланмасангиз ҳам бўлади… Нонуштани ўзим тайёрлашга ўрганиб қолганман.
– Бундан ташвиш тортма, болажоним,– у бутун суҳбат давомида биринчи марта жилмайди.– Эрталаб соат олтида Панчита келиб, ҳаммаёқни супуриб-сидиради, нонушта тайёрлайди. Билиб қўй, у соқов.
«Э, худойим, менга тўртта кўз тикилиб турибдими: пенсне ойнаси холамнинг хира кўзларидан алоҳида яшайдиганга ўхшайди.
Кампир ўрнидан қўзғалди.
– Ҳозир бирга овқатланамиз. Менга ҳамма нарсани сўзлаб берасан.
Меҳмонхонадагига ўхшаб қандиллар билан ёритилган ошхонада холаси ўз тақсимчасига бир неча бўлак тўғралган чўчқа гўшти, ростбиф, товуқ тўшини солди. Алекс ўрнидан туриб, тақсимчани унга олиб берди, Мария Серена яна жилмайди:
– Бўлди, фаросатли йигит эканингни билдим… Яхшиси, ўзинг ҳақингда гапир.

4

У қотиб ухлади ва барвақт уйғонди. Ўзини тартибга келтириб, ошхонага чиқди. Панчита қаҳва қайнатиб, таом тайёрлаётган экан. Алекс салом бериб, бошини хиёл энгаштирди. Аёл жавоб қайтармади. Қотмадан келган бу ҳинду хотин тим-қора сочларини ихчам ўриб, орқасига танғиб қўйган эди. У эски товада нон қиздира бошлаганда, Алекс кулиб юборишига сал қолди. Аёл тиши йўқлиги ёки соқовлигидан уялибми – лабларини қаттиқ қимтиб олганди. Бекаси каби пакана, аммо озғин ва ингичка эди.
Алекс унга мулойим боқди. Аёл итоаткорона, аммо ғамгин нигоҳ билан жавоб қайтарди. Қўлларини ювди. Пешбандини ечди. Шол рўмоли билан кўкрагини ўради. Махфий эшикни очди. Остонадан ўтаётиб, йигитчага қайрилиб қаради. Одатда ҳеч қандай маъно сезилмайдиган юзида қандайдир хавотирлик акс этди, гўё у янги меҳмонни нимадандир огоҳлантирмоқчи бўлаётгандек эди. Чиқиб кетди. Алекс қаҳва ичди, сўнг ойнадан болалар тўп ўйнаётган боғни кузатди. Холалари ўликми-тирикми – билиб бўлмасди.
Алекс аввал боғга чиқди, сўнг уйни айланиб, Рибера-де-Сан-Косма кўчасига ўтди.
Ҳеч зоғ кўринмайди. Холалариникига ўхшаган эски иморатлар йўқ. Яқинда қурилган уйларнинг деразалари ланг очиқ, баъзиларининг ромлари қийшайган, ойналари синган, эшиклар олдида ахлат солинган қора қоплар ағанаб ётибди, қаватлар орасида тор йўлак чўзилган. У йўлакка кирди. Болохоналарда темир панжараларга кафтини тираган аёллар унга бефарқ қараб туришарди. Худди унга назар солишни ўзларига эп кўришмаётгандек. Катта кўчага чиқиб қолган Алекс йўловчи машиналар ҳаракати ва одамларнинг ғала-ғовурига дуч келди, нархи туширилган арзон моллар магазини лавҳалари, кийим-кечак, боққоллик, атир-упа, ширинликлар, ўткир пишлоқ ҳиди анқиб турган сут дўконлари қалашиб ётибди.
Ҳамма ўзи билан ўзи овора. Биров парво қилай демайди. Саломига алик оладиган одамнинг ўзи йўқ.
Тайинланганидек, уйга махфий йўл билан қайтди.
Мария Сенайда ошхонада қандайдир овқат пиширмоқда эди.
– Кўзимнинг нури! – у пешонасидан ўпди. – Бугун нима қилмоқчисан?
– Э-э-э, – талмовсиради Алекс, – ҳали шаҳарни кўрганим йўқ. Томоша қилишдан бошласаммикин?
Холасининг лабидан кулги ўчди:
– Мехико нотинч шаҳарга айланиб қолган. Кўчаларда сайр қилиб бўлмайди. Фалокат оёқ остида.
– Автобусга ўтираман. Ё такси ёллайман-да.
– Ўғирлаб кетишлари мумкин, – Мария Сенайда тахтада памилдори, пиёз, сабзини авайлаб тўғрамоқда эди.
У кулиб юборди.
– Ўғирлаб нима қилишади?
– Оломон орасида тез кўзга ташланасан. Чиройли йигитсан. Яхши кийингансан. Сени пулдор деб ўйлашади.
– Унда жинси кийиб, ич кўйлакда чиқаман.
– Қиёфанг ўзгармайди. Лочин осмонда яхши кўринади.
– Жуда ошириб юбордингиз-ку, холажон…
– Қўзичоғим… – холасининг кўзларига ёш тўлди.
– Беринг, пиёзни мен тўғрай.
– Йўқ, йўқ, мен ўзим, – у кулимсираб бош чайқади.
Соат иккигача ўз хонасида каравотда ётди, сўнг Мария Сенайда билан тушлик қилгани чиқди.
Бу гал фақат бир хил таом – қуюқ сабзавот шўрва тортилди.
– Алекс, овқатланиб бўлганингдан кейин сайрга чиқақол.
– Эрталаб чиқиб келдим… Қизиқарли ҳеч нарса йўқ… Бундан ташқари, ўзингиз огоҳлантирдингиз-ку, мени…
– Қари лақманинг гапига ишониб ўтирибсанми?
– Майли, бажонидил айланиб келаман.
– Биласанми? – унинг кўзлари тик қадалди. – Қўшнилар бу ерда ҳеч ким яшамайди, деб ўйлашади. Чунки биз ҳеч қачон кўчага чиқмаймиз-да.
– Азиз холажон, – деди Алекс маънодор қилиб. – Мен – меҳмонингизман, нимани хоҳласангиз, шуни бажараман…
– Тентаккинам, нима деяётганингни ўзинг ҳам билмайсан…
– Кечиринг мени…
– Майли, кўчага чиқ… Майли, нима… кимдир… бизлар… ҳали яшаётганимизни билишсин…
Алекс ҳайратини яширолмади.
– Ҳали яшаётганимизни дейсизми? Демак, кимлардир сизларни ўлган деб ҳисоблашар экан-да?
– Кечирасан, нотўғри айтиб қўйдим. Мен «ҳали биз тирикмиз» демоқчи эдим…
– Тушунмадим, холажон. Сизлар тирик эканлигингизни ва ҳали ўлмаганлигингизни билдириш учун кўчага чиқишим керакми?
– Шундай.
– Унда махфий йўл нимага керак? Ахир ҳеч ким мени кўрмайди-ку…
Мария Сенайда бошини эгди ва йиғлаб юборди:
– Мен чалкашиб кетдим. Серена мендан ақллироқ. Майли, у сенга тушунтириб берақолсин.
Шиддат билан ўрнидан туриб, қуёндек сакраб, чиқиб кетди.
Алекс куннинг қолган қисмини китоб ўқиб ўтказди. Кутилмаганда хизмат мажбуриятидан халос бўлиб, бошқа юртга, бошқа бир уйга келиб қолган йигит кўпдан бери орзу қилиб юрган имкониятга эришганига шукур қилиб, ўзи билан бирга олиб келган ва ҳозир уни Париж билан боғлаб турган қадрдон нарса – Алфред Мюссенинг* «Аср ўғлонининг дил иқрори”ни ўқий бошлади. Францияда яхши маълумот олган Алехандро де ла Гуардиа Мюссенинг шарофати билан Наполеондан кейинги давр муҳитига хос романтик руҳни ёқтириб қолган, лекин бу ҳақда ҳали ҳеч кимга оғиз очмаган эди.
У ҳатто кийиниш ва юриш-туришда ҳам ўша замон кишиларига тақлид қила бошлаганди.
«Одам вужудини эҳтирос эгаллаб олганда, – ўқиди у, – ақл унинг орқасидан эргашиб юради ва бўлажак хавфдан огоҳлантиради, одам ўзини қўлга ола бошлаши биланоқ бўлажак эҳтирос яна бош кўтаради: «Мен нима қиламан? Наҳотки мени ўлдиришни хоҳласанг?»
Бундай эҳтирос ғалаёнини ҳозир Францияда топиб бўлмайди. Чамаси, Мексикада ҳам. Алехандро де ла Гуардиа ёшликдан қолган одатига мувофиқ, бўлажак воқеаларни сабр-тоқат билан кутишга қарор қилди.
Ҳа, у даврнинг ҳақиқий баҳосини Мюсседан топган эди.
Айни замонда у Жорж Сименоннинг мўъжаз китобчаси – «Кичкинтой Донже ҳаёти»ни ҳам олиб келганди – бир неча китобни бирваракайига ўқишни ёқтирарди. Мюссе унга замон шиддатига қарши туришга ёрдам берса, Сименон ҳушёр яшашни ўргатарди. Ҳар икки ёзувчи Алексга отасидек бўлиб қолган.
Соат саккизда у овқатланиш учун Серена холасининг ҳузурига борди. Кекса хоним стол тўрида уни кутиб ўтирарди. Жойини эгаллаши биланоқ холаси унга буғи бурқираб турган қаҳвали финжон узатди. Кечки овқат бир бўлак бисквитдан иборат эди. Яна бошқа нарсаларни кутган ёш йигитнинг ҳайратга тушгани Мария Серена эътиборидан четда қолмади.
– Бизнинг Мексикада буни «Меренда» дейишади. Енгил овқатдан кейин яхши ухлайсан. Денгиз сатҳидан икки минг метрдан баландда турганимизни унутма. Кечқурун бўкиб овқат есанг, мени кечирасан-у, кечаси билан даҳшатли тушлар кўриб чиқасан.
Алекс маъқуллаб жилмайди:
– Мамлакат одатларига амал қиламан.
Серена ниманидир кутиб ташвишланаётгандек унга қаттиқ тикилди.
– Мендан бирон нарса сўрамоқчи эмасмисан?
Алекс у нимага шама қилаётганини англаб, тусмоллади:
– Ҳа, ҳа, Сенайда хола кўча эшигидан эмас, махфий йўлакдан юриш зарурлигини яна бир марта эслатиб қўйди.
Серена бисквит бўлагини қаҳвага ботирар экан:
– Тўғри қилган,– деди.
– Яна кўчада кўриниб туришимни тайинлади.
У холасига ўхшаб бисквитни қаҳвага ботирди.
– Одамлар… сизларни… ҳали тирик деб ўйлаши учун…
Тили айланмай қолди. Доня Серена оғзидаги луқмани шошилиб ютди.
– Синглим бефаҳмлилик қилиб, гапини тўғри айтолмапти. У «тирик» эмас, «яшайди» демоқчи бўлган, яъни бу уйда ҳамон одамлар яшайди. Бор гап шу.
Алекс бўш келмади. Француз бакалаври – ақлли ва тадбирли одамлар хилидан эди.
– Унда нега махфий йўлдан юрасан деб талаб қилаяпсизлар?
Кампирнинг унга қадалиб турган нигоҳи чил-чил синиб, сочилиб кетгандек бўлди, эски пенсне ойнаси устида сузиб кетаётгандек туюлган хира кўзлари жиянига бақрайиб тикилди. «Кўзи устида яна бир нигоҳи бор, – ўйлади Алекс, – бу виждон нигоҳи, у қоронғи зимистон қаърида, бир лаҳза бўлса-да, нималар кечаётганини кўрсатишга қодир».
– Бу – топишмоқ, – жавоб берди Серена оғзидаги луқмани ютиб.
Алекс мулойим жилмайди.
– Эртакларда одатда учта топишмоқ берилади, доня Серена. Ким ечса, мукофот олади.
– Сен ҳам оласан, – жавоб берди кампир ёқимсиз жилмайиб.
«Енгил овқат»га қарамай тунда жуда ёмон ухлади.
Тўзғиб кетган хаёллари уни: «Қаерга келиб қолдим? Бу уйда нима бўлаяпти? Хатарли нарса йўқми? Одатдаги қўрқувми бу? Балки бемаъни ваҳимадир? Ёки мен сезмаган ғалати нарсалар борми?» сингари саволлар ичида ўртаниб чиқиши учун Рибера-де-Сан-Космада ўтказган бир кун етарли бўлди.
Назарида холалари икки ёнига ўтириб олиб, қулоғига тинмай шивирлашарди: «Ҳеч қандай хатар бўлмасин десанг, бирини танлайсан? Махфийликними? Ёки қўрқувними?»
Кўзи илинди дегунча доня Серенанинг оғзидан бояги «pesadilla»* сўзи қалқиб чиқарди. Бу французлардаги «cauchemar» ёки инглизлардаги «nightmare» каби ёқимсиз сўз. Сассиқкекирдак, лоҳаслик, хасталикка ўхшайди… Бадбўй нарсалар уфуриб туради.
–Уйимиздан нимани топмоқчи бўлаяпсан? Ҳужжатми, яширин бойликми, қўрқувми, сирми?..
У кўзини юмди:
– Э, нима бўлса бўлмайдими…
Худди тушида гапираётгандек:
– Танлаш – қопқонга тушиш демакдир, – деб қўшиб қўйди.
___________
* Алфред Мюссе – француз ёзувчиси.
* Ёмон туш, даҳшат (исп.)

5

Ҳинду аёл Панчита кетган заҳотиёқ ошхонада Мария Сенайда пайдо бўлди. Алекс биронтасига ҳам эътибор бермади. Деҳқончасига пиширилган қуймоқни ҳузур қилиб еди. Бу ерда ҳамма худди осмонда учаётгандек оёқ учида юришарди. У эса, қасдма-қасдига олгандек, полга ётқазилган тахтачаларни тарақлатиб юра бошлади. Нимадир қарсиллаб кетди. Юпқа тахтача бардош беролмай, ёрилиб кетган эди. Алекс ўзини айбдор ҳис қилиб, чўнқайиб ўтирди-да, ёрилган жойни улашга уринди.
– Қўзичоғим, нима қилиб қўйдинг?
Алекс қизариб кетди:
– Синдириб қўйдим…
Сенайда жилмайди:
– Болалар ҳамиша шундай. Парво қилма.
У болалар футбол ўйнаётган, чангиб кетган боғни кўрсатди:
– Қара. Улар қандай бахтиёр, беғубор…
Аммо шундай деб болаларга эмас, жиянига қаради.
– Наҳотки улар билан ўйнашни хоҳламасанг?..
– Холажон! – ошкора ҳайрат билан хитоб қилди у. – Мен катта бўлиб қолганман-ку!
– Нима, катта болалар футбол ўйнамайдими?
– Энди, нима десам экан?.. – Алекс вазмин бўлишга уринди. – Ўйнашади. Албатта, ўйнашади. Биласиз-ку, улар профессионаллар…
– Оҳ, болажоним, – хўрсинди кампир. – Наҳотки ҳеч қачон тўп орқасидан югурмаган бўлсанг?
Алекс истеҳзо билан жавоб қайтаришга оғиз жуфтлади-ю, дарров шаштидан қайтди, холасига гап уқтириб бўлмайди. Атрофингда норасталар тўлиб ётганда, болалар билан тўп ўйнаш… Аммо доня Сенайданинг беғубор нигоҳи ортиқча шубҳага изн бермасди.
– Биронта иш топишга киришмасам бўлмайди.
У оқ сочли бошини ўсмирнинг елкасига қўйди.
– Нега шошиласан, болажоним… Сабр қил. Аввал баландликка кўникиб ол.
Бу гапдан, кулиб юбораёзди. Аммо кейин эшитган гапи олдида буниси холва экан.
– Биз Серена билан шундай ёлғизмизки…
Алекс меҳри товланиб, унинг кафтини силади, аммо бошига қўл тегизишга журъат этмади.
– Хавотир олманг, Сенайда хола… Ҳаммаси яхши бўлади.
– Тўғри айтасан. Ҳамма нарсанинг вақти бор.
– Вақтида яшаб, вақтида ўлиш керак, – жилмайиб таъкидлади у.
– Вақтида севиш ҳам керак, – кампир Алекснинг сочини силар экан, хўрсиниб қўйди.
Сенайда чиқиб кетди. Остонадан ўтаётиб, ўгирилиб қаради-да, қўли билан «хайр» ишорасини қилди. Ёш болага ўхшаган ўйинқароқ кампир…
Алехандро де ла Гуардиа хаёлга толиб қолди. Кун бўйи нима иш қилади, вақтни қандай ўтказади?.. Сенайданинг «вақтида севиш керак» деган гапи уни хотиржам қилиш ўрнига баттароқ ташвишга солди. Хавотир уйғотди. У бу ерда бутунлай бегона – тан олиш керак. Холаларига ҳам, бу уйга ҳам, шаҳарга ҳам. Балки улар ҳақдир, кўчага чиқиши, об-ҳавога кўникиши, болаларга қўшилиб футбол ўйнаши керакдир?..
Аммо у доня Сенайда айтганидек, ўтган-кетганга опа-сингил Эскандонлар «ҳали тирик» эканини ёки доня Серена тўғрилаганидек, «уйда одамлар яшаётганини» кўрсатиб қўйиш учун махфий йўлакдан кўчага чиқиш билан чекланди.
Лицейда муросаю мадорага кўникиб қолгани туфайли бундай бири-бирига зид ҳолатдан ажабланмасликка қарор қилди. Холалари одамларга ўзларининг тириклигини, уй кимсасиз эмаслигини билдириб қўйишни ростакамига хоҳласа, катта эшикдан кириб-чиқиб юргани маъқул эмасми?
У кўрган, эшитганларини синаб кўришга қарор қилди. Махфий эшикни очиб, кичкинтойлар футбол ўйнаётган чанг-тўзон боққа чиқди. Уни кўриши биланоқ болалар ёпирилиб келиб, нотаниш ўсмирга қизиқсиниб қарай бошладилар. Алекс уларга жилмайиб қўйди. Бир бола тўп узатди. Алекс уни беихтиёр тепиб юборди. Бошқа бола қабул қилиб олди ва дарҳол изига қайтарди. Алекс қўлбола дарвозани кўриб, кучли зарб билан тўпни дарвозага йўналтирди.
– Гол! – болалар бир овоздан қичқиришди.
Алекс шундагина дарвозабон йўқлигини пайқади.
Ғалаба жуда осон қўлга киритилганди. Аммо мўлжалга урилган тўп уни болалар ўйинига қизиқтириб қўйди. Бундан ташқари, унинг кўнгли кўтарилгандек бўлди, ҳатто хурсанд бўлиб кетди, бу кутилмаган вазият опа-сингил Эскандонлар уйида карахт қилиб қўяй деган эрксиз ҳолатдан қутқазадигандек туюлди, аммо миясига бирдан келиб қолган фикрдан ҳайрон бўлди – гўё бу ўйин ҳаёт йўлини кўрсатаётгандек эди. Футбол ўйнаш керак. Умуман, ўйин қилиш керак.
У боши билан тўпни ураётганда кўзлари беихтиёр юқори қаватга тушди.
Иккинчи қават деразасидан Серена ўқрайиб турарди. Бошқасидан Сенайда холаси меҳрибонлик билан боқарди. Бироз вақт ўтиб, тушлик- ка кирганда иккинчи қаватда ғалати шовқин-сурон бошланди. У нима бўлаётганини англай олмай зинапоя олдида қотиб туриб қолди. Ҳа, кампирлар ўзаро жанжал қилишар, аммо овозлари жуда узоқдан келаётгандек ёки қудуқ ичидан чиқаётгандек босиқ эшитилар эди. Эшиклар икки марта тарақлаб ёпилди, қулоғига ўкириб йиғлаган товуш чалинди. Сенайда хола бу гал овқатланишга келмаслигини Алекс англади.
Ошхонага йўл олди. Мис идиш ичида қўзиқорин шўрва бор эди. Бошқа тақсимчага одатдагидек турли яхна гўшт бўлаклари солинган. Яна бошқасида иссиқ иқлимда пишадиган сархил мевалар тоғдек уйиб қўйилган, бунақасини у умрида кўрмаган эди.
Овқатланиб бўлгач, хонасига қайтди, Мюссени ўқиди, «Дил иқрори… » таъсирида ўзи ҳам бирон нарса ёзгиси келди.
Партага ўтирди. Қути бўшлигини биларди. Қўлини тиқди ва нимадир қўйилганини сезиб, ҳайратдан донг қотди.
Қопқоқни кўтариб, расмлари бўяладиган бир қанча болалар китобчаларини кўрди. Ёнида бир уюм бўёқ қаламлар. «Мана сенга совға!» – жилмайди Алекс. Янги жумбоқ. Наҳотки у кеча партани кўздан кечирганда бу нарсаларни сезмаган бўлса? Кимдир – эҳтимол Сенайда – қалам ва китобларни қўйганга ўхшайди. Нима учун? Бу уйда ҳеч қачон болалар яшамаган-ку!
Китобчалар эса, – у варақлаб кўрди, – сана нотўғри қўйилмаган бўлса, роппа-роса ўн беш йил олдин босилган эди.
Китоб муаллифи – унинг ўзи!
Алехандро де ла Гуардиа. «Кичкина французнинг Мексикадаги саргузаштлари».
Варақлар бўм-бўш эди.
Тўғри фикр юритиш қобилияти уни тарк этаётгандай бўлди. Ўрнини ниҳоясиз қўрқув эгаллади. У ўриндиққа ётиб, кўзини ёстиқ билан бекитди. Анча вақтдан кейин тинчланди. Кечки овқатни кута бошлади. Овқат пайтида ҳамма нарса жойига тушади.
Серена хола кечки овқатга чиқмади. Алекс ўн дақиқа кутиб ўтирди… Ўн беш дақиқа ўтди. Столда тушлик қолдиқларини кўрди. Совиган шўрва. Гўшти бўлса, совуб қолгани етмагандек, ҳар жой-ҳар жойидан ғажиб ташланган эди: гўё кимдир уларни тирноқлари билан қандайдир ҳайвоннинг тўшидан юлиб олган-у, одамни жиркантирадиган ҳолда ташлаб, кетганга ўхшарди.
Уни ваҳима босди. Уй оғир сукунат ичида эди. Ёш йигитча қўрқа-писа қадам ташлаб зинага яқинлашди. Ҳали бирон марта иккинчи қаватга чиқмаган эди. Холалари таклиф қилишмади. У эса яхши тарбия кўрган…
Зинапояларни оҳиста, қатъиятсиз босиб кўтарилди.
Ва ниҳоят, иккала хона эшиклари бир-бирига қарама-қарши жойлашган тор йўлакда тўхтади.
Ҳар бир хона остонасида патнис турарди.
Таомлар совуб қолган.
– Дарвоқе, улар яхна гўшт ейишади-ку,– ўзига тасалли берди Алекс.
Аммо уни қачон ейишади? Нима учун юқорида ейишади? Таомни ҳар гал пастда мен билан бирга баҳам кўришаётган эди-ку? Панчита азонда кетган бўлса, патнисларни бу ёққа ким олиб келди? Бири иккинчисигами? Аммо уларнинг бир-бирини кўришга тоқати йўқ-ку, бундай текин хизматкорлик нимага керак бўлиб қолди?
У пастга қаради.
Мария Сенайданинг эшиги олдидаги идиш қопқоғини кўтарди. Гўшт ҳашаротларга тўла эди. Қанақа дейсизми? Ўргимчаклар, сувараклар, яна аллақандай қуртлар, чумолилар… Ҳаммаси ҳар ёққа ўзини урди.
Алекс шоша-пиша қопқоқни ёпди.
Ғалати аҳволга тушиб, иккинчи эшик олдидаги идиш қопқоғини ҳам кўтариб кўрди.
Шўрва. Томатдан қилинганми? Лавлагиданми? Карамданми? Сабрсизлик билан идишга бармоғини тиқди, сўнг оғзига солди.
Қон. Қонли шўрва.
Қичқириб юборишига сал қолди.
Бармоғини артиб тозалади.
Қичқирмаганига сабаб, айни шу дақиқада Серенанинг эшиги орқсидан ҳўнграган йиғи овоз эшитилди.
У тақиллатиш учун қўлини кўтарди. «Нима бўлди?!» деб сўрашга оғиз жуфтлади.
Аммо бирдан тўхтади. Бемаъни бир фикр бошидан лип этиб ўтди. Нега энди у унсиз ўтирган Мария Сенайданинг эшигини эмас, Мария Серенанинг ноласи эшитилиб турган эшикни тақиллатиши керак?
У бўшашиб, қўрқиб кетди. Яхши тарбиягина жонига оро кирди. Йўқ, холаларининг шахсий ҳаётига аралашишга ҳаққи йўқ. Майли, улар қари қиз, телбаваш, ҳатто ақли қосир бўлганда ҳам, барибир ўз жигарбандлари. Ва у бу ерда меҳмон.
Қандай сездирмай кўтарилган бўлса, шундай пастга тушди ва ҳеч нарсани ўйламасликка ҳаракат қилиб, ўз хонасига йўналди.
У ерда, худди меҳмонхонадаги каби, ёстиғининг тагида зарҳал қоғозли шоколад тахтаси ётарди.
Алехандро уни очиб ўтирмади. Гўё кўпдан бери қопағон ит каби занжирда ушлаб келган-у, ҳозир бемаҳал уйғонган ғазаб алангаси ичида шоколадни очиқ деразадан боғ ичига улоқтириб юборди.
Кечки соат ўн эди.
Уйқу жунбушга келган оғир ўйлардан халос қилди.

6

Эрталаб уйғониб, эски одатига кўра қўлини ёстиқ остига тиққан Алехандро де ла Гуардиа яна нимадир борлигини сезди.
Ёстиқни суриб қўйди ва пижамага кўзи тушди. Бировники. Жаҳли қўзиб, уни олиб каравот устига ташлади. Бўйи калта – пакана одамларга мўлжаллангандай. Ёки гўдакларга. Ёқасига осилган ёрлиғига кўз югуртирди: айнан ўйлаганидек – «S», small.
Уни нима қилишни билмади. Холаларининг (улардан бошқа ҳеч ким хонага кирмаган) кераксиз совғасини шоколадга ўхшаб улоқтириб юборгани яхши, мактабдан қайтишида боғдан ўтадиган кичкинтойлардан биронтасига керак бўлиб қолар?
Кейин пижамани қаердан топган бўлса, шу ерда – ёстиқ остида қолдирган маъқул деган тўхтамга келди. Бу – холаларига ёқадиган иш. Холаларига? Кечаги жанжални ҳисобга олмаганда, улар гаплашмайдилар. Бу ҳазиллар қайси биридан чиқаяпти экан? Улардан биттаси фақат тентак эмас, росмана ақлини йўқотган, деб ўйлади.
У ҳожатхонага кирди. Яхши душни қўмсаганига қарамай, нобоп ваннага тушди. Аксари идиш артишда ишлатиладиган, ҳозирги юмшоқ сочиқларга қараганда, сувни кам шимадиган бўз сочиқда артинди. Буни ҳам тушунса бўлади, опа-сингиллар бошқа замонда қолиб кетишган-ку, ахир.
Юзи ва энгагига совун сурди – ўн беш йилдан бери эрталаб соқол олишга одатланган. Ўз аксини ойнада кўриш учун бехосдан бошини кўтарди.
Ойна йўқ эди.
Олиб қўйишибди.
Деворда унинг ўрни – хира тўртбурчак из турибди. Биз унга – ёқимтой ажойиб қиёфадошимизга ҳеч қандай илоҳий тус бериб қарамаймиз. Кундалик рўзғор буюми деб ҳисоблаймиз. Алекс шоирона туйғуларга берилди ва болалигида «Синематика»да кўп марта кўрган «Орфей» кинофильмидаги ойна – Коктони эслади. Бу ойнадан худди сув ичида юргандек нариги томонга – тўғрироғи, ҳаёт бағридан ўлим қаърига ўтиб кетиш мумкин эди. Фильмда шундай тасвирланганди.
Эрталаб ошхонада Панчита кўринмади. Уни чиройли пешбанд тақиб олган сенорита Сенайда қаршилади.
– Бугун қандай ухладинг, қўзичоғим, – меҳрибонлик билан сўради у. – Яхшими?
Алехандро бошини тебратди ва унинг қўлидан қуймоқли тақсимча билан бирга долчин ва яна нималардир қўшилган қаҳвали чинни финжонни олди.
– Шоколад учун раҳмат, – деди у иложи борича вазмин оҳангда.
– Ёқдими? – иш билан банд холаси қайрилиб қарамади ҳам.
– Бўлмасам-чи! – лоқайдроқ овозда жавоб берди Алекс.
– Азиз жияним, – Сенайда ишини тўхтатмай туриб давом этди. – Сен ҳам билиб қўйсанг зарар қилмайди… Ёшлигимизда Серена иккаламиз бир-биримизни жуда яхши кўрардик. Ўпишардик, қучоқлашардик, эркаланардик, хушчақчақлик қилардик…
Биласанми, шундай ажойиб одат бор. Бизга мерос бўлиб қолган, доим унга амал қилардик.
– Биламан, биламан, – Алекс жонланди. – Мен XIX аср инглиз романларини ўқиганман. У даврда шундай одат расм эди. Ҳозир бу ғалати кўринади…
Алекс тутилиб қолди. Сенайданинг юзига қандайдир соя чўккандай эди.
– Кексайганда ҳаммаси бошқача бўлади. Қариганингда ҳеч ким керак бўлмайди сенга. Бегоналар қўлида қоласан. Етти ёт бегоналар. Буларнинг бари қарилик талвасаси.
Алекс беихтиёр пайдо бўлган ёқимсиз ғашлик йўқолишини кутиб турди. Ахир холаларига у хат ёзиб мурожаат қилган, холалари эса уни бажонидил қабул қилишга розилик билдирган эди.
Аммо бошқа-бошқа хат ёзишганди. Аслида бирга ёзишлари лозим эди. Доня Сенайда гапини хотиржам давом эттирди:
– Буларни билиб қўйсанг дейман, ўғлим… Нима учунлигини билмайман-у, мен Серенани яхши кўраман. У ёнимда бор экан, бошқа ҳеч ким кўзимга кўринмайди.
– Эшитганимдан хурсандман, Сенайда хола.
– Ростини айтсам… – деди у қандайдир ғалати оҳангда. – Аслида ёвузлигимиз ҳам – муҳаббатимизнинг бир бўлаги.
У қўлини пешбандига артди, бир-бирига ўхшаган бу кекса кампирга Алекснинг меҳри товланиб кетди.
– Холажон… Келинг, бирга айланиб келайлик… Кинога тушамиз. Ёки ресторанга борамиз.
– Мехико кўчаларида юриш хавфли деб сенга айтмаган эдими? – хитоб қилди у ваҳима билан. – Тажовуз қилишлари, талашлари, ўғирлаб кетишлари мумкин. Безорилар ва ҳар хил қаланғи-қасанғилар тўлиб ётибди… Диёнатли аёл эмин-эркин сайр қилолмайди…
– Мен сизни ҳимоя қиламан, – деди Алекс жувонмард меҳмонлигини исботлагиси келиб.
– Йўқ-йўқ, – оқ сочли бошини тебратди кампир. – Ҳеч ким мени ҳимоя қилолмайди. Деразадан қарагин-чи.
Алекс қаради ва полициячи қандайдир кекса дайдини тўхтатганини кўрди.
– Кўряпсанми? – шивирлади Сенайда.
– Албатта, кўраяпман. Демак, шаҳарда қўриқчилар бор.
Сенорита деразага тескари ўгирилди.
– Агар хоним ёлғиз бўлмаса, унда, ким билсин, балки…
– Сиз ҳам, синглингиз ҳам узоқ вақт узлатда қолиб, ўзингизни тириклай кўмиб қўйганингизни наҳотки сезмаётган бўлсангиз?
Холасининг катта-катта очилган кўзларида даҳшат акс этди:
– Қўзичоғим, сен нега тушунмаяпсан? Серена билан биз узлатда эмасмиз. Ана улар, кўчада юрганларнинг ҳаммаси ўлган одамлар…
– Кечирасиз, – Алекс қўлидан финжонни тушириб юбораёзди.
– Худди шундай, кичкинтойим, буни шу пайтгача нега пайқамадинг?! Кўчада орқа-олдига қараб юраётганларнинг ҳаммаси… Улар аслида йўқ одамлар. Йўқ, Алекс. Уларнинг ҳаммаси соялар. Фақат буни ўзлари билишмайди.
Ҳаммаси равшан, ўйлади Алекс, шунча вақтдан бери ёруғ дунёга чиқмаганингдан кейин чирий бошлайсан-да, ҳозир эшитганинг ҳолва, кўзингга бундан баттар сирли ҳодисалар кўриниши тайин. У суҳбатни табиий ўзанга бурмоқчи бўлди, аммо шу заҳотиёқ фойдаси йўқлигини англади, чунки бу уйдан ҳақиқат қувғин қилинган эди.
– Майли, ундай бўлса, мен бу ерда ёнингизда бўламан.
– Йўқ, вақтим бекорга кетади.
– Биз уни бирга ўтказамиз.
– Тентагим, у пайтда бутунлай бошқа вақт бўлади.
Кампир ошхонадан чиқди. Нонуштадаги суҳбатдан безовта бўлган Алекс, жодуга учраган бу уй таъсиридан тезроқ қутулиш учун кўчага чиқиб сайр қилишдан ўзга чора тополмади. Соат эрталабки ўн. Бу пайтда унга ким ҳам ҳужум қилади?
У боққа кириши билан ўлиб ётган кучукваччага кўзи тушди – бундай эгасиз, дайди, қўтир кўппакларни на ит деб, на бўрибосар деб атаб бўлмайди.
Унинг мурдаси ёнида Алекс бугун эрталаб деразадан улоқтириб юборган шоколад ўрамаси ётарди. Ўрама бўш эди. Итнинг иржайган оғзи қора кўпикка беланган.
Кўнгли айнаб, беҳузур бўлди. Вужуди қўрқувдан дағ-дағ қалтиради. Ахир шу шоколадни еб қўйиши мумкин эди-ку. Ҳозир каравотда ўлиб ётган бўларди. Ақл бовар қилмайди! Нима учун? Нега? “Холаларимнинг уйи Мехико кўчаларидан минг чандон хавфли!» – бу фикр миясида чақмоқдек чақнади.
Даҳшатни енгишга қурби етмасдан боғни айланиб ўтди. Рибера-де-Косма кўчасига чиқиб қолди. Биноларининг ғариблиги ва магазинларининг кўплигини ҳисобга олмаганда арзийдиган ҳеч нарса йўқ. Одамлар сийрак, ғивирлаб у ёқдан-бу ёққа юришади, магазинга киришади, газета сотиб олишади, оддий ресторанларда тушлик қилишади…
Ногоҳ кўз ўнгида ғалати рўё намоён бўлди.
Мустамлака меъморчилиги услубида қурилган, йўлаги кенг бино. Сўнгги барокко санъатининг намунаси. Сирли улуғворлиги билан ҳайратга соладиган бу муҳташам иморатдаги гўзаллик ва нафисликни бирданига англаб олиш қийин, у ўзига хос диққат ҳамда назокатни тақозо этади…
Алекс кираверишдаги тахтачани ўқиб, бу ерда 1955 йилдан бери Мехико университетининг фалсафа ва тил-адабиёт факультети жойлашганини билиб олди. Бинонинг ўзи «Маскаронес» номи билан машҳур эди. У зинадан уч-тўрт поғона кўтарилди ва ҳовлининг кенглиги, барча бурчакларининг бир-бирига мутаносиблигидан ҳайратга тушди. Улкан тош зина икки қаватни бирлаштириб турарди.
У ҳовли ўртасида тўхтади. Оралиқдаги бўшлиқ аста-секин кулаётган, баҳслашаётган, ғўнғирлаётган, виқор билан сўзлаётган ҳар хил товушларга тўлиб кетди, улар оҳангдорлигини йўқотмасдан тобора баландлаб, бир-бири билан қоришиб борарди, ана шу шовқин-сурон ичида Алехандро де ла Гуардиа шахсий овозини – бошқаларникига ҳеч қачон аралашиб кетмайдиган ўз овозини ажратиб олди, жонли, аммо илғаб бўлмайдиган, ўзиники эканини билиб турса ҳам, аслида ўзиники бўлмаган бу овоз уни аллақандай ўзидан ташқаридаги даҳшатли, ниҳоятда даҳшатли сирли фалокат сари етаклаб бормоқда эди…
У саройдан отилиб чиқди ва орқа-олдига қарамай, кўча бўйлаб чопиб кета бошлади. Келаётган трамвайни ҳам сезмади, трамвай уни бир лаҳзада қувиб етди ва уриб ўлдирди.
У кўзини очди. Рибера-де-Сан-Космада трамвай қатнамасди. Карахт ҳолда кўча ўртасида туриб қолган эди. Ерга қаради. Бир маҳаллар кўчага ётқазилган рельслар, ейилиб кетган, аммо минг-минглаб ўтадиган автомобиллар изларни йўқотиб юбора олмаган эди…
Совуқ тер чиқиб кетди. Ўлиб қайта тирилгандек бўлди. Соатга қаради – икки. Сенайда хола тушликка кутаяпти. У шайтондан баттар – бирдан вужудида норозилик уйғонди. Ёлғиз ўзи шаҳарда овқатланишни хоҳлаб қолди. Айни шу дамларда одамлар идоралардан, магазинлардан, мактаблардан чиқишаяпти… Ресторанлар, қаҳвахоналар, барлар, тамаддихоналар… Гавжум оломон Алексни беихтиёр катта кўчадан ёнбошга – бу шаҳарда ўзи биладиган, ягона бино – холаларининг уйи томон бурилишга мажбур қилди.
Ўлиб ётган ит ва ҳозир юз берган ҳодисадан кейин Сенайда ва Сереналар билан бир столда ўтириб овқатланиш нечоғли оғир бўлишини ҳис қилди. Чўнтагига қўл солиб, яна бир муаммога дуч келди: опа-сингил Эскандонларнинг меҳмондўстлигига маҳлиё бўлиб, Мексика пулларини қолдириб чиқибди. Шунда у боққа қайтиб кириб, сира хаёлига келмаган, ножўя, салгина аввал ҳатто ўйласа, жирканиб кетадиган ишга қўл урди. Назарида бу иш ихтиёрига бўйсунмайдиган ёвуз бир куч таъсирида, кимнингдир талаби билан бўлаётгандек эди.
У қўлини чўзинчоқ ахлат қутисига тиқди. Бирон егулик нарса топиш илинжида. Қути ичига энгашар экан, бошқа бир қўлга тегиб кетиб, даҳшат ичида ўзиникини тортиб олди. Бошини буриб, эрталаб полициячи олиб кетаётган кекса дайдининг нигоҳига дуч келди. Алехандро қарияга, қария эса унга тикилиб қолди. Дайди кўра олмасди. Кўр эди. Кўзи тумандек парда тўсиб қўйган оқ суюқлик ичида эриб кетганга ўхшарди.
– Итимни ўлдиришди, – деди қария. – Мени эса қамашди. Гўё мен уни ўлдирган эмишман. Нега мен ўзимнинг ёлғиз дўстимни, йўлбошловчимни ўлдирар эканман, ахир у билан кўчаларда бирга изғиб егулик топар эдик-ку. Менга раҳм қилиб айтинг-чи, нега? Итимни Мирамон деб чақиришарди.
У сўқир кўзлари билан Алекснинг юзини пайпаслагандек бўлди.
– Оғайни, бирон марта ит гўшти еб кўрганмисиз? Биласизми бунинг ёмон жойи йўқ.
Оҳиста ҳиринглади.
– Очлик – холанг эмас.
Алекс бу илвиллаб қолган қария олдида бирон сўз айтишга ожиз, эси оғиб турарди. Майли кўр қария уни соқов деб ўйлай қолсин.
– Мендан бошқа ҳеч ким бу ахлат қутисини билмайди. Бутун маҳаллада энг яхшиси. Бу ерда яшайдиганлар ҳеч нарса емайди шекилли, ҳамма нарсани келтириб ташлашади.
У опа-сингил Эскандонлар уйини адашмай кўрсатди.
– Чамаси, муқаддас руҳлар билан озиқланишса керак, – кўр қария хохолаб кулди-ю, аммо дарров тушкунликка тушди. – Энди Мирамонсиз қандай кун кўраман? – У кетаётиб, ўзича: вов, вов! – деб қўйди.
Куннинг қолган қисмини Алекс китоб ўқиб ўтказди ва Серена холаси билан овқатланишга ўзини руҳан тайёрлашга уринди. Кампир кечки таомга албатта келади, деб кимдир уни ишонтираётганга ўхшар эди. Ҳақиқатан ҳам холаси олдига одатдагидек гўштли таом қўйиб, уни кутиб ўтирарди.
Алекс у билан мулойим саломлашди, омон қолишнинг ягона йўли шу: гўё фавқулодда ҳеч нарса бўлмагандек ўзини тутиш ва бир-бирини ниҳоятда ёмон кўрадиган опа-сингилларни тумандек чулғаб олган сирли дунёсига кириб қолмаслик…
– Дастурхонга марҳамат, Алехандро, – Серена ўта назокат билан таклиф қилди. – Кечаси сени безовта қилганимиз учун узр.
У хўрсинди.
– Сен тўғри тушунгин, узоқ йиллардан бери бирга яшаб келган ва ҳеч кимга қўшилмаган кекса аёлларда баъзан озгина телбаликлар бўлиб туради…
– Озгина? – қайта сўради жияни муғамбирлик қилиб.
– Буларнинг ҳаммаси жуда ғалати, болагинам… Панчитадан бошқа, биласанки, у ҳам соқов – бизникида ҳеч ким бўлмайди. Бу эса ҳар хил ғийбат ва миш-мишларни туғдиради. Мен синглимга: «Вақти-вақти билан кўчага чиқиб турайлик», – деб айтдим. У бўлса: «Йўқ, уйни ёлғиз қолдириб бўлмайди. Биронтамиз ҳар доим уйда бўлишимиз керак», – дейди.
У бир оз кавшаниб турди. Ютинди. Салфетка билан лабларини артди. Алехандро кутиб туриб, у гўшт олган жойга қўл узатди, фақат шу йўл билан заҳарланишдан сақланиш мумкин.
– Кейин навбатма-навбат чиқайлик деб таклиф қилдим унга,– кампир гапини тўхтатмади. – У чиқади, мен қоламан, кейин тескариси. Биласанми, у қандай жавоб қайтарди?
Алехандро бош чайқади.
– Агар якка-якка чиқсак, одамлар бошқаси ўлган деб ўйлашади, деди.
– Аммо бирга бўлмаса ҳам, кўчага чиқсангиз, одамлар ундай дейишмас эди.
– Йўқ. Фақат биримизни кўрса, у шеригини ўлдирган деб ўйлашади.
– Бекор гап! Бундай бўлиши мумкин эмас! Нима учун? Нега?
– Меросни эгаллаш учун.
Кутилмаган, айни замонда жуда табиий айтилган бу сўзларга Алекс ишонмаган бўлса-да, ўйинни тўхтатгиси келмади.
– Мерос шунчалик каттами?
– Унинг ҳисоб-китобига етиб бўлмайди.
– Ҳа-а, – чўзилди жияни.
– Кўча эшикдан кирма деб нега огоҳлантирганимизни биласанми?
– Ўйлаб тополмаяпман.
– Бизнинг ўлик ёки тириклигимизни ҳеч ким билмаслиги керак. Меҳмон эса…
– Тушунмадим. Нималар деяпсиз? – Алекс чидаб туролмади.
– Сабр қил. Ортиқча қизиқиш, болагинам, фалокат келтиради.
– Яхши-яхши. Жим туриб эшитаман.
Телбалик билан ғурур қўшилиб кетди шекилли, Серена жиянига тик қараса-да, юмшоқ гапирди:
– У ёқда, шаҳарда бизни соялар деб ҳисоблашади. Уйда меҳмон бўлса, бунга ким ишонади дейсан?
Алехандро холасини ранжитмаслик учун кулгисини яширишга уринди. Бироз истеҳзо аралаш:
– Ҳар бир уйда эгасига қиёфадош шарпа бўлади, деб эшитган эдим, – деди.
– Худди шундай. Аммо у қиммат туради, яхшиси буни суриштирмаган маъқул.
Холасининг кўкрагидан титроқ кулги отилиб чиққандек бўлди. У қўлини силтади. Беўхшовлик қилиб қадаҳни туртиб юборди. Қизил шароб дастурхонга тўкилди. Оқ сурп доғ бўлмади.
Холаси Алехандрога илтижо қилаётгандек қаради.
– Марҳамат қил… Менга ишон… Ёвузлигимиз – аслида муҳаббатимизнинг бир бўлаги…
– Сенайда холанг билан ҳар замонда тортишиб қолганимизга қарамай, бир-биримизни яхши кўрамиз демоқчимисиз?
– Йўқ-йўқ! – деди у биров бўғаётгандек бошини орқага ташлаб. – Сенга бўлган муҳаббатимиз ҳақида гапираяпман.
– Сизга бир нарса бўлдими, холажон? Оғриб қолмадингизми?
Дўхтир чақирайми?
Кампирнинг кўзлари совуқ ярақлади.
– Дўхтир дейсанми? Эсингни еб қўйдингми? Қани, хонангга жўна! Тез бўл! Сен жазоланасан! Кечки овқатдан қуруқ қоласан.
– Холажон… – Алекс жилмайишга уринди.
– Холанг нимаси?! – ўшқирди у. – Мен онанг бўламан!
Йигит шартта: «Онам Лусия яқиндагина Парижда вафот этди, руҳини безовта қилманг, илтимос», демоқчи бўлди, аммо ўзини босди. Фойдаси йўқ. Кўнгли алағда ҳолда хонасига қайтар экан, қадаҳ тагида қолган кўз зўрға илғайдиган шароб юқини, унинг ҳиди ва рангини хўрсиниш билан эслади.
Доня Серенанинг миясига бояги фикр қаердан келиб қолди? Қандай қилиб у – қари қиз ва тумса кампир – Алехандро де ла Гуардианинг онаси бўламан деб даъво қилаяпти? Наҳотки, у йигирма етти йил олдин Парижда туғилганини Рибера-де-Сан-Косма кўчасидаги уйида қамалиб, бисқиб ётган опа-сингил Эскандонлар билишмаса?!
XIX аср романлари учун зўр мавзу. У, Алехандро, Серена туғиб, яширинча Парижга – онам деб юрган энг азиз кишиси – Лусия Эскандон де ла Гуардига жўнатилган ташландиқ бола. Уни қайсидир етимхона ёки черков эшиги ёнига, қор устига ташлаб кетишган… Зиддиятларга, фитналарга тўла тугунлар, бой сюжет имкониятлари мана-ман деган ёзувчининг ҳам ақлини шошириб қўяди… Лицейдалигида мажбурий ўқиладиган асарлар рўйхатида Дидронинг «Жак-фаталист» номли ажойиб китобчаси ҳам бор эди. Асар қаҳрамонлари – Жак ва хўжайини чорраҳада ғалати жумбоққа дуч келадилар. Энди улар ё ажралиб юришлари ёки бирга кетишлари, ё монастирга бориб назоратчи билан улфатчилик қилишлари ёки меҳмонхонада тунаш каби имкониятлардан бирини танлашлари ва ҳикоя сўзлашлари лозим эди…
Мана энди ўзи шундай аҳволга тушиб ўтирибди. У холаларидан узр сўраб, бу ердан тезроқ чиқиб кетиши, меҳмонхонадан жой олиши, «йўл чек»ларини мексика песоларига алмаштириши, Риберо-де-Сан-Космадаги бу уйни ҳам, ярим телба хонадон эгаларини ҳам бир умрга унутиши лозим.
… Меҳмонхона ёнидан ўтаётганда опа-сингилларнинг ўзаро ғўнғир-ғўнғири эшитилди. Ҳайрон қолиб, бир оз иккиланиб тургач, қулоқ сола бошлади.
– …Худога шукур қилишимиз керак, Серенита. Лусия ўлими олдидан сен билан мени ўйлаб, ёқимтой болакайни бизга юборибди, у кексайган чоғимизда овунчоғимиз, меҳрибон йўлдошимиз бўлади… Ундан воз кечмагин.
– Қанчалик донолик қилган-а! Марҳумалар билан бирга бўлсин деб марҳумни юборганини қара.
– Шошилма, опажоним. У ҳали буни билмайди.
– Лусия ҳам билган эмас. Кўп йил бўлди кўришмаганимизга.
– Ҳозир у, шубҳасиз, биздан рози…
– У ёқда арши аълода…
– Ҳозир юқоридан бизга қараб тургандир…
– Бу тентакча бўлса, ҳалиям ўлганини билмайди.
– Қўй, буни эслатма… Трамвай ғилдираклари остидаги бемаъни ўлим… Уйдан икки қадам нарида…
– Қандай даҳшат! Ҳали ғўр бола! Ўн бир ёшда.
– Ўзингни тут, йиғлама. У биз билан бирга ором олади.
– У ким биландир ўйнаши ҳам керак-ку.
– Ўзинг биласан-ку, бу ёғи бизга боғлиқ.
– Агар сен билан мен тотув яшасак…
– Бу шарпани тортиб олади деб ўйлайсанми?
– Сендан ҳамма нарсани кутиш мумкин, кўзларингда ҳасад бор.
– Мени кўзларимда ҳасад борми? Ким шундай деса…
– Сеникида! Сеникида! Ҳамма нарсадан маҳрум бўлгансан – севги, эр, оналик бахти – улар менга насиб этди, сен эса биронтасини ҳам кўрмадинг, ярамас ҳасадгўй!
– Бас қил, аҳмоқ!
– Ўзинг бас қил! Қайси гуноҳларим учун мени Парвардигор сенга дучор қилди?! Неча йилдан бери шу ярамас аравани судраб келаман, сени гуноҳларингни енгиллаштирай деб ҳамма нарсамни қурбон қилдим, ҳамма нарсадан воз кечдим!
Сенайда ҳўнграб йиғлади.
– Бағринг тош сенинг, Серена. Ёлғизликда ўтаётган умримизга қувонч бағишласин деб тақдир бу болажонни йўллагани учун миннатдор бўлишинг керак.
– Қани у, ўзи йўқ-ку, ахир! У мавжуд эмас! – алам билан ўшқирди Серена. – У бизники эмас!
«Мени йўқ дейишяптими? – ичида унсиз хитоб қилди Алехандро де ла Гуардиа. – Мен мавжуд эмасман» – бу сўзлар уни дастлаб ўта аламли, сўнг бутунлай самимий жилмайишга мажбур қилди. У хохолаб юбораёзди.
– Мен йўқман! Мен мавжуд эмасман! – хонасига қайтар экан, шундай деб кулар эди.
Орқасига қарамади, шу туфайли сенорита Эскандонлар уни кузатаётганини сезмай қолди. Сенайда Серенага суяниб олган, Серена мармар тутқичи бўри каллали ҳассасига таянган эди. Иккаласи ҳам гапларини жияни эшитганидан мамнун, кулимсираб қараб туришарди…

7

Алехандро эртагаёқ бу ердан жўнаб кетаман деган қатъият билан хонага кириб борди. У олис парвоздан толиққан, бу ер ҳар жиҳатдан қулай, пули ҳам кўп эмас эди, аммо иложи борича тезроқ бу ердан кетмаса бўлмайди.
Кирди-ю, чироқни ёқди.
Каравотга кичкина пижама тахлаб қўйилганди.
Шу жойда, каравотда, шунингдек, стол устида ўйинчоқлар тоғдек уйиб ташланганди. Духоба айиқчалар, ичига сомон тиқилган йўлбарслар, қўғирчоқлар, вагонлари ва паровози бор темир йўл, жажжи пойга автомобиллари, қизил мундир кийиб, милтиқ кўтарган, қалайдан қуйилган бутун бошли инглиз аскарлари армияси, ғилдиракли конькилар, ер шари, чиллак доналари – ҳаммаси ўғил болаларнинг овунчоқлари. Қизлар ўйнайдиган ҳеч нарса йўқ.
У ҳожатхона эшигини очди. Ваннанинг бўғзигача сув тўлғазиб қўйилган, сув устида резина ўрдакча сузиб юрар, елим сув париси қалқиб турар эди. Сув парисидан таралаётган куй Алехандронинг вужудини чулғаб, ерга михлаб қўйгандек, мафтуну лол айлаб, зўр бериб ўзига чорлаётгандек бўлди. Куй гўё денгиз пучмоқларидан чиқар, бу эски тоғора океаннинг шўртанг мусаффо қатраларини бағрига жойлаб олган-у, кундузги толиқишлардан қутқариб, ҳордиқ ва тетик руҳ бағишлашга ваъда қилаётгандек туюлди – у ана шунга муҳтож эди, ақлу ҳушини жойига қўйиб, бу хонадонни чулғаб ётган барча телба-тескариликлардан тезроқ қутулиб кетиш учун озгина бўлса-да ҳордиқ олишни ниҳоятда хоҳламоқда эди.
У шошилмай ечинди ва сув ичига тушди. Кўзларини юмиб, бир парча кир совунни баданига суртиб чиқди.
Сўнг шиддат билан ваннага ўтирди.
Қаншарини ювар экан, нимадир етишмаётганини сезди. Сочлари тўкилиб кетган эди. Пешанасига совун суркади. У ҳам чақалоқларникига ўхшаб силлиқ бўлиб қолган эди.
Алехандро даҳшатга тушиб, ваннадан сакраб чиқмоқчи бўлди, тепасида Сенайда билан Серена кулимсираб қараб туришарди.
– Чўмилиб олдингми?
– Кел, артиб қўямиз.
Алехандро беихтиёр қаддини ростлади, агар бошини кўкимтир – кулранг сув ичига тиқса, қайта туриб кетолмаслигидан қўрқди. У уят жойини кафтлари билан тўсди, холалари уни чойшабга ўраб, баданини авайлаб артишар ва мулойим хитоб қилишар эди:
– Болажоним…
– Кўзимнинг нури…
– Хазинам…
– Қўғирчоғим…
– Мунчалар ширин бўлмасанг…
– Шумтака, шумтака…
– Кўчадан ўтаётганда кўзингга қараб юр деб неча марталаб тайинладик-а…
– Оҳ, бу трамвайлар, трамвайлар…
Улар Алехандрони хонадан етаклаб чиқдилар, узун йўлаклар, даҳлизлардан ўтиб, ертўла эшиги олдига олиб келдилар. Алекс ақлини йўқотиб бораётганини сезди, аммо ғира-шира бўлса-да, холалари ўзаро низоларини йиғиштириб, бирлашиб олишганини, уни эркалатмай қўйишганини англади.
Энди улар хавфли кимсаларга айланишган эдилар.
Ертўлага тушиладиган эшикни очдилар.
Ана шунда огоҳлантиришларнинг маъносини тушунди.
– Кўча эшигидан фойдаланма.
– Тирик эканимизни ҳеч ким билмасин.
Йўқ! У бу ерда бўлганини ҳеч ким билмаслиги керак. Бу уйда икки-уч кун тургани махфий сирлигича қолиши керак! – Бу фикр бошида чақмоқдек чақнади.
Пастга тушдилар. Моғор ҳиди нафасни бўғадиган даражада. Ўтган асрдан қолган жомадонлар устма-уст тахланган, ёғоч яшиклар сочилиб ётибди. Маъюс хира шуъла тушиб турибди. Нега чироқни ёқишмайди? Нега уни тор, аммо ахлат ва кўмир уюмларидан тозаланган бурчакка олиб боришмоқда?
– Нега қочдинг? – сўради Сенайда.
– Кўча хавфли деб кимга айтилган эди? – сўроққа тутди Серена.
– Қандай қилиб трамвай тагига йиқилиб тушдинг?
– Ва ҳалок бўлдинг?
– Энди сен дам оласан, – Сенайда оқ шоҳига ўралган очиқ тобутни кўрсатди.
– Энди сен бизнинг болажонимиз бўласан, – шивирлади Серена.
– Бизники? – журъат этди Алехандро. – Қайси бирингизники?
–Оҳ, – хўрсинди Серена. – Буни ҳеч ким, ҳеч қачон билмайди.
– Майли, яхши, етади, – ғўлдиради Алехандро. – Ўринсиз ҳазил бўлди. Тепага чиқайлик. Эртага кетаман. Хотиржам бўлинглар.
– Эртага? Нима учун? Уйимиз сенга ёқмаяптими? – чеҳраси очилиб жилмайди Сенайда.
– Эртага? – бақирди Серена акс садо қайтараётгандек, сўнг иккинчи тобутни кўрсатди. – Йўқ, Алехандро, эртага эмас. Ҳар доим. Болажонимиз ёлғиз зерикиб қолди.
– Қани, Алехандро, каравотга ёт, мана у – ёнгинангда турибди.
– Бу жой ниҳоятда қулай. Ипак билан ўраб қўйилган.
– Ётақол, Алекс. Ўраниб ол, кичкинтойим. Абадий ухла. Энди доим ўғилчамиз ёнида бўласан. Мана шундай.
– Оҳ, Алекс, нега шоколадни емадинг-а?.. Ҳаммасидан осонгина қутулган бўлар эдинг-ку.
Ёруғлик аста-секин сўнди.

Русчадан Ортиқбой Абдуллаев таржимаси
“Жаҳон адабиёти” журнали, 2008 йил, 1-сон