Шайх Харақоний Нишопурга келди, йўлнинг азоби уни хаста қилди. Бир гўшада жандасига ўралиб олиб, оч ҳолда бир ҳафта ётди. Биров унинг ҳолидан хабар олмасди. Ҳафта охирида Аллоҳга нола қилиб деди: – Эй Илоҳ, бир бурда нон ато эт, то еб давоми…
Султон Маҳмуд лашкари билан овга чиқди. Бир муддат у лашкаридан ажралиб четга чиқди ва атрофни кузатди. Бир ўтинчи чолни кўрдики, эшагига ўтин ортиб, ҳайдаб борарди. Бирданига ўтинлари эшакдан тушиб кетди ва чол нима килишини билмай, бошини қашлади. Маҳмуд ўтинлари ағанаб давоми…
Одам ўлдирган бир қотилни подшоҳ қатл этди. Ўша кеча уни бир сўфий тушида кўрди: у жаннатда шод-хуррам юрарди.Сўфий деди: – Ахир сен қотил, гуноҳкорсан, одамларнинг қонини тўккансан. Қандай қилиб сен бу мартабага эришдинг — жаннати аълога етишдинг? Қотил деди: – давоми…
Шоҳ Маҳмуд бир кун лашкардан ажралиб, от устида ёлғиз дарё бўйини кезиб юрарди. Узоқдан дарё қирғоғида бир ёш бола сувга қармоқ ташлаб ўтирганини кўрди. Бола ниҳоятда ғамгин ва ташвишли кўринарди. Подшоҳ болага салом бериб, ёнига келиб ўтирди. Подшоҳ болага қараб давоми…
Шайх Боязид Бистомий бир кеча шаҳардан ташқари чиқди ва дунёни одамларнинг ғала-ғовури, ғул-ғуласидан холи ҳолда кўрди. Тун ойдин эди, тўлин ой оламга шундай нур таратардики, гўё тун кундуздай ёруғ эди. Осмонни ғуж-ғуж юлдуз безаган, сокин ва ҳаловатбахш эди. Гўё ой, давоми…
Бир дарвеш бир шаҳзодага ошиқ бўлди. Кеча-кундуз шаҳзода ёдида оҳу нола чекар, аммо шаҳзодани ҳеч кўрмаган эди. Одамлар дарвешга танбеҳ бериб, насиҳат қилардилар: – Сен қаердаю подшо қаерда, агар бу ишинг подшонинг қулоғига етса, сени қаттиқ жазолайди, ўз хунингга ўзинг давоми…
Шайх Санъон Румни тарк этиб, Маккага қайтгандан кейин тарсо қизи туш кўрди. Тушида офтоб қўйнига кирган эмиш. Шунда офтоб тилга кириб, шайхнингорқасидан йўлга туш, деди. Шайх мажоз тариқасида сенинг йўлингга кирган эди, сен эса унинг кетидан борсанг, ҳақ йўлига кирасан.Сен давоми…
Барча муридлар Маккадан чиқиб, Рум сари йўлга равона бўлдилар. Хато қилганларини англаб, ҳақдаргоҳига зору нола қилиб, узр сўрардилар. Шу тахлит ҳар бири қирқкеча-кундуз мақомдан бош тортмай, дуо қилдилар, шафоат тиладилар. Яшил кийим кийиб юрган муридлар энди мотам тутиб, кўк либосларни давоми…
Шайх Санъоннинг муридлари нима қилишларини билмай ҳайрон қолдилар. Шайхнинг шайдо ва ошиқлигини, тарсо қизи учун тарсолар динига кириб, мусулмонликни тарк этганини кўриб, унинг ёнидан кетдилар, ғамгин ва дилтанг бўлиб, аттанг-афсус деб шайхдан юз ўгирдилар. Муридлар орасида шайхга яқин бир киши давоми…
Шайх Санъон ўз замонасининг пири муршиди эди. Илму ирфон, каромату кашфда ягона эди. Унинг камоли ҳақида сўз айтиш ортиқча, чунки Макканинг ўзида эллик йил шайхлик қилганди, тўрт юзта муриди бор эдики, ҳар бири тариқатда бир ёрқин сиймо эди. Аммо ўзи давоми…