Toshlar

Qilgan gunohlarini arz etib tavba-tazarru qilish uchun ikki xotin nuroniy bir chol huzuriga keldilar. Bulardan biri hali yosh, ikkinchisi esa qirq-qirq beshlarga kirgan o‘rta yoshli xotin edi. Yosh xotin o‘zining zo‘r gunohli ekanini bilib, shu qilgan gunohi uchun qayg‘urardi. O‘rta yoshli xotin esa o‘zini xudojo‘y xotin hisoblab ba’zi mayda-chuyda gunohlardan bo‘lak zo‘r gunoh qilmaganiga ishonardi va buning uchun o‘z holidan mamnun edi.
Chol ikki xotinning har biridan qanday umr kechirganini so‘radi. Yosh xotin ko‘zlaridan yosh to‘kib:
— Men juda zo‘r gunoh qildim, erim bilan urishdim, qattiq-qattiq so‘zlar aytib, uning ko‘nglini vayron qildim,— dedi. O‘rta yoshli xotin:
— Men xudojo‘y xotinman, ehtimol ba’zi mayda-chuyda gunoh qilgan bo‘lsam kerak, bularni eslay olmayman, ammo zo‘r gunoh qilmaganimga ishonaman, mayda gunohlarimga tavba qilsam bas,— dedi.
Chol bularning so‘zlarini diqqat bilan tinglab, yosh xotinga:
— Mana shu bog‘chaning chetida anchagina katta-katta toshlar yotibdi. Shulardan o‘zing ko‘tara oladigan bir toshni olib kel,— dedi.
Xudojo‘y o‘rta yoshli xotinga:
— Sen har qayerdan mayda toshlarni terib olib bir xaltaga solaver, xaltang to‘lgandan keyin olib kel,— deb buyurdi.
Xotinlar chol buyrug‘ini bajardilar. Yosh xotin katta bir toshni, o‘rta yoshli xotin esa bir xalta to‘la mayda toshlarni keltirdi. Chol har ikki xotinning keltirgan toshlarini ko‘zdan o‘tkazgandan so‘ng ularga:
— Endi keltirgan toshlaringizni o‘z joylariga eltib qo‘yib, keyin mening yonimga qaytib keling,— dedi va mayda toshlar keltirgan o‘rta yoshli xotinga:
— Sen har qaysi mayda toshni qayerdan olgan bo‘lsang, uni o‘z joyiga qo‘y,— deb alohida ta’kidladi.
Xotinlar toshlarini olib ketdilar. Katta tosh keltirgan yosh xotin toshini yanglishmasdan joyiga eltib qo‘yib, darrov chol yoniga qaytib keldi. O‘rta yoshli xotin esa har bir toshni qayerdan olganini bila olmay garang bo‘ldi. Chol har ikki xotinga qarata:
— Gunohlar ham shu toshlar kabi katta yoki kichik, mayda bo‘ladi. Mayda gunohlarga e’tibor bermasak, keyinchalik katta gunohlar qilishga o‘tamiz. Shuning uchun mayda gunohlarni unutmaylik,— dedi va yosh xotinga:
— Sen og‘ir toshni qayerdan olganingni esingdan chiqarmay, yana o‘z joyiga eltib qo‘yding, Shunga o‘xshash qilgan aybing, gunohingni ham unutmay qayg‘urding, vijdonan azoblanding, tavba qilding, shu bilan gunoh shumligidan qutulding,— deb qo‘shimcha qildi-da, xudojo‘y xotinga:
— Sen mayda toshlar o‘rinlarini unutganing kabi mayda gunohlaringni ham unutgansan, asta-sekin gunohlar loyiga botganingni ham sezmay qolgansan, tavba qilmay shu kungacha gunohli umr kechirgansan, ko‘rdingmi, yosh xotin qilgan gunohiga iqror bo‘lib yig‘lab tavba qildi. Xudojo‘ylik amalsiz bo‘lsa, unga e’tibor berilmaydi. Kel, katta-kichik hamma gunohlaringga tavba qil, bundan keyin hech gunoh etmaslikka ahd qil,— dedi.
Nuroniy cholning so‘zlari bu xudojo‘y xotinga qattiq ta’sir etdi. Yig‘lab hamma gunohlaridan tavba qildi. Shundan keyin har ikki xotin cholning odob, ahloq haqidagi pand-nasihatlarini tinglab, u bilan xayrlashib uylariga qaytdilar.