Қирқ кундирки, Бухоро қор кутар, лекин бу оппоқ сеҳру-жодудан ҳамон дарак йўқ эди. Қизилқумнинг бепоён кенгликлари, Аму соҳиллари висолга ташна ошиқнинг бўсага интиқ лабидек бўлиб, биринчи қорни кутарди.Нилий тоқу гумбазларнинг минг йиллик харсанглари самога кўз тиккан, лекин илк муҳаббатга монанд давоми…
Амударё маст туяга ўхшаб пишқирганича, қирғоқларига асабий бош урар, соҳилдан ўпирилиб тушаётган тоғдек тупроқ уюмларини бир зумда ямлаб ютарди.Тикка келган саратон қуёши аёвсиз қиздирар, бўтана тўлқинлар елкасида илдизи билан қўпорилган дов-дарахтлар оқиб келар, бу аёвсиз тўфон узра зор қақшаётган қирғовуллар давоми…
“…Шайх у гўзалнинг жамолини кўриш умидида ёр кўчасидаги итлар орасига қўшилди…” “Мантиқ ут-тайр” Ҳаммасига муҳаррирнинг инжиқлиги сабаб бўлди. Аслида ташқи овозлар-у шовирларсиз ҳам радиопеса тузуккина чиққанди. Унга актёрлар билан ойлаб сайқал берган, бастакор атайлаб песа учун мусиқа ёзган, мен ва давоми…
…Кетсин мендан оҳу войим, Обод бўлсин мазгил жойим, Дуо қилган, қиблагойим, Отам Қултой, хуш қол энди… “Алпомиш” достонидан Алпомиш сўзи Юзи аралаш тушган қамчидан сўнг орқасидан тепки еди — кўпкариларда ўзларига йўл очиш учун олдини тўсган отларнинг биқинига тепиб ўрганган давоми…
Тош қотиб ухлаб ётгандим, аллакимнинг турткиси ва ҳаяжонли овозидан чўчиб уйғондим. Кўзлари бесаранжом боқаётган онам устимга энгашиб турарди.– Тур, сени сўраб келишди. Турақол, – деди онам шошилиб, нимадандир қаттиқ безовталанган ҳолда.– Ким… Ким сўраб кепти эрталабдан? – эринчоқлик билан бошимни давоми…
Шамолдай елиб юрган кичик ўғил ногаҳон юз берган автоҳалокат туфайли яримжон, майиб бўлиб қолиши Бувгул холани қаттиқ ларзага солди. «Энди нима бўлади? Болам бир умр ёлғиз ўтадими?» — деган ўйлар хонумонини куйдирарди, албатта, аммо ўғлининг чивиндай жони қил устида турган давоми…
Жўрамнинг исми Тошкентбой.Балки пойтахт шарафига қўйилгани сабаблидир, бир эшитган одамнинг ёдидан чиқмасди бу исм. Устига-устак, жўрамнинг туғилган куни ҳам эсдан кўтарилмайдиган саналардан эди: 29 феврал. Йили, адашмасам, 1964 эди.Кўплар бундай от олишининг сабабини сўраб қолишарди, албатта. Жавоб эса жуда жўн давоми…
Ўзбековуллик Райимберди чўлоқнинг кенжа ўғли Ғозиқул ўқишни битирганидан сўнг шаҳарда қолиб кетди.Ваҳоланки, Ўзбековулда ота-онанинг охир-оқибат кенжа ўғил билан яшаши расм бўлганди.Райимберди чолнинг ҳам кўнглида шундай ният бор эди. Шу боис ота катта ўғилларининг ҳар бири алоҳида уй-жой қуриб олишига қўлидан давоми…
Қишлоқнинг олд йигити ҳисобанган Музаффар ҳаётда бахт тополмади. Буни ҳар ким ўзича изоҳлар, бироқ аксарият ҳамқишлоқлар уни Сайёранинг қарғиши тутган дейишарди. Лекин бу гапларга сира ишонмасдим. Сабаби мен улар билан бир кўчада ўсган, иккаласининг табиатини яхши билардим.Ўртабўй, қорамағиз Сайёра тасаввуримиздаги давоми…
Ёз охирлаб, август оёқ узатди. Куз шамоллари эса бошлади. Тонг ҳавоси салқин тортди…Камина меҳнат таътилига чиқдим. Аввалдан ўйлаб қўйган режани амалга оширишга фурсат етди. Хоразмга кетаман!…Вокзал менда ҳамиша айрича тавсурот уйғотади. Гавжум залнинг тирбанд ўриндиқларидаги йўловчиларни кутиш дақиқаларига туташган кўринмас давоми…