Ўтган ҳафта чўл туманларидан бирига хизмат сафарига бордим. Қандай топшириқ билан борганимни ижикилаб ўтирмайман. Қизиғи йўқ. Қизиғи қош қорайганда хориб-чарчаб, оч-наҳор, тиззамгача қорга ботиб, совуқдан тишларим такиллаб, туман марказига кириб борганимда бўлди. Кўча-кўйдагилардан тунаш мумкин бўлган жойни суриштирсам, тепасига «Деҳқон бозори» деган пешлавҳа осилган дарвозадан сал наридаги икки қавватли яшил бинони кўрсатишди. Ўша томонга қанот боғлаб учдим. Бинога кираверишдаги пешайвонда каттакон лампочка изғиринда тебраниб, ён-атрофдаги қор босган дов-дарахталарнинг соясини ваҳимали ўйнатиб турганини ҳисобга олмаганда, бирорта деразада ёруғ кўринмайди.
«Қўнғироқни босинг!» деган буйруқ осилган эди эшик ёнидаги қора тугмача ёнига. Босдим. Йўлакда шуъла пайдо бўлди. Эшикни очган баҳайбат одамни кўриб, тўғриси, сесканиб кетдим. Эгнида енги калта қора футболкадан бошқа ҳеч воқаси йўқ бу зот кечаси тушига кирса, ҳар қандай одамнинг лабига учуқ тошиб кетиши аниқ.
– Ассалому алайкум, ака!- деб юбордим.
Эшик оғаси – ёши қарийб мен тенги – ўттиз беш ёшлардаги, лекин гавдаси камида икки баравар катта йигит – жавоб қилмади. Қулоғи оғирроқ, шекилли.
– Жой борми?
– Бор, – деди у. – Нечта?
– Битта.
Меҳмонхонанинг илиқ тафти юзимга урилгач, сал ўзимга келдим. Пальтомнинг тугмаларини ечиб, галстугимни бўшатдим.
– Паспорт? – Қўлини чўзди барзанги пештахтанинг ортига ўтгач. Менга қараб тишининг оқини кўрсатди. Қилтириқ бўйним, ялтирган кенг пешонам, кўзойнагим кулгисини қистади, чоғи. Экскаваторнинг чўмичидай келадиган кафтига паспортимни қўйдим.
– Қайси қаватда ётасан? – деб тўнғиллади у.
– Қайси бири яхшироқ?
– Иккинчи.- У осиғлиқ турган калитлардан бирини олиб, пештахта устига ташлади.
«Бу жонивор оғзидан чиққан ҳар бир сўз учун фақат солиқ тўлармикан ё жаримаси ҳам бормикан? – деган фикр хаёлимдан ўтди. – Йўқ, божи ҳам борга ўхшайди!»
– Бирор егулик топилмасмикан? – дедим айбдор оҳангда.- Ошқозоним роса таталаб кетди.
– Бор.
– Нима? Кольбасами, нонми?..
– Ош.
Шу топда лотареянгга фалон миллион ютуқ чиқди, деган хабарни эшитсам ҳам бунчалик суюнмасдим. Барзангини бағримга босиб, дўнг пешонасидан ўпгим келди. Лекин девни ўпган одамни ким кўрибди. Кўрмайди ҳам.
– Илтимос, бир коса беринг,- дедим.
Мулозим боши билан сал наридаги устига кленка ёпилган пастқам столга ишора қилди.
– Қаерда қўл чайса бўлади?
Энди у боши билан тескари томонни – қоронғу йўлакнинг охирини кўрсатди. Сумкамни емак столи ёнига қўйиб, ўша томонга юрдим. Сувнинг шариллагани эшитилди. Водапровод жўмраги очиқ қолган экан. Қайтиб келганимда, столда бир коса палов, уч кесим буханка, бир темир қошиқ турарди.
Аввал бир бўлак нон, кейин бир қошиқ ошни шоша-пиша оғзимга тиқдим. Тавба! Музқаймоқ ҳам тишни бунчалик қамаштирмаса керак. Аммо борига шукр қилмоқдан ўзга чора йўқ. Бу ер Тошкент ёки Самарқанд эмас, беш юлдузли меҳмонхонада ўтирганим йўқ. Шундай бўлса-да:
– Ошни сал иситишнинг иложи йўқмикан, ака? – дедим.
– «Исит» демадинг-ку? – деб тўнғиллади мулозим ва косани олиб, ёнидаги хонага кириб кетди.
Уйда, хотиним шундай беписанд муомала қилса, боши бир умр маломатдан чиқмасди. Сенга «исит» деб айтишим шартми, тўнка! Шунга ақлинг етмаса, бу ерда номаъқул бузоқнинг гўштини еб ўтирибсанми? Ҳали чой ҳам дамламаган бўлсанг керак! Кўриб турибсан-ку, совуқдан титраб кетяпман. Шамоллаб-нетиб қолсам, энангни нақд Учқурғондан кўрсатаман!..
Лекин бу ер – уй, олдимда турган зот эса аёл эмасди.
– Узр, – дедим. – Бир йўла озгина чой ҳам…
Чала-ярим иситилган ошнинг пишмаган гуручларини беда еган отдай куртиллатиб чайнар эканман, тунайдиган хонамдаги аҳволни кўз олдимга келтирдим. Музлаб ётган бўлса-чи?
– Хонада кондиционер борми? – деб сўрадим пештахта устидаги гугурт қутисидай телевизордан бокс мусобақасини томоша қилаётган мулозимдан.
– Бор, – деди у кўзини экрандан узмасдан.
– Ёқиб қўйилса бўлармикан?..
Хизматчи лапанглаганча тепага чиқиб кетди. Ҳўкизга ўхшамай ўл! Йўқ, ҳўкиз эмас, қўтос! Қўтоснинг боши билан бўйнини ажратиш қийин.
Чироқни ёқсам, хона кўзимга бинойидек кўринди. Кенг ёғоч кароват. Устига ваза қўйилган тумбочка, вазада – сунъий бўлса-да, сарғиш чиннигул. Телевизор. Деразада – қалин парда.
Ечиниб, ўзимни тўшакка ташладим. Тошкентдан аввал поезд, сўнг автобусу сўлоқмандай юк машиналарида етиб келгунимча роса толиққан эканман, тошдай қотиб қолибман. Этларим увишиб уйғондим. Оёғимни йиғай десам, букилмайди. Соатга қарадим: тўққиздан ўтибди. Бир ярим соатча ўтибди.
Шундай совуқда сафарга жўнатгани учун бошлиғимизнинг гўрига пишган пишмаган ғишту гуваладан беаёв қалай-қалай, бир амаллаб туриб ўтирдим. Пешонамни ушладим. Истимам йўқдай. Қаердандир совуқ шамол келгандай бўлди. Кондиционернинг тумшуғига қўлимни тутдим. Вой, нодон-ей, вой ҳўкиз-ей! Бу матоҳини ёқишга ёқибдию, иситадиган тугмачасини босишга ақли етмабди. Кондиционернинг кўзида «16» рақами милтиллаб турарди.
Пастга тушдим.
Мулозимнинг гугурт қутидай телевизорида ҳамон «девлар жанги» давом этаётган эди.
– Кондиционернинг пультини тополмадим? – дедим катта қарз сўраб чиққан одамдай ялинган оҳангда. – Иситгичини ёқмоқчи эдим…
– Иситгичи ишламайди.
– Ишламаса, нега кондиционерни ёқиб қўйдингиз? – деган гап оғзимдан қандай чиқиб кетганини билмай қолдим.
– Ўзинг «ёқ» дединг-ку, ёқдим-да! – деди у зарда билан.
– Қўшимча бирорта кўрпами, адёлми… Топилмасмикин? – дедим ноилож яна мулойимлик билан.- Хона сал салқинроқ экан.
«Музлаб кетибди», дея олмадим. Жаҳли чиқсаю кетимга бир тепиб, кўчага ҳайдаб солса, ярим тунда қаерга бораман.
У пештахтанинг тагидан кўк адёл чиқарди.
«Ўзингга шукр, марҳаматли Худойим!»
– Раҳмат!
Ҳам мулозим, ҳам ошпаз, ҳам хўжалик мудири, ҳам қоровул, ҳам соқчи… Бундай ноёб маҳлуқни қайси гўрдан топган бўлса ҳам, меҳмонхона хўжайини устаси фаранг экан. Қойил!
Қалин жундан тўқилган адёл янгигина экан. Энди кўчада қишласам ҳам совуқ ўтмайди. Бир кеча минг кеча бўптими.
Кондиционерни ўчириб, ювиниш хонасининг эшигини очдим. Юзимга муздай совуқ урилди. Энтикиб кетдим. Ланг очиқ токчадан ичкарига гуппилаб қор уриб турарди.
«Нинанинг тешигидай жойдан туядай совуқ киради», деган гапни мана шундай хонада тунаган бирор шўрлик айтган бўлса керак…
– Паспортимни берасизми?- дедим барзангига эрталаб.- Сафарим қариди.
– Эллик уч минг, – деди у ва ҳужжатимни пештахта устига ташлади.
– Эллик уч минг?! – дедим. – Тушунмадим?
Мулозим менга ялт этиб қаради. Ранги учди.
– Гастинцада ётдингми? Ётдинг. Овқат едингми? Единг!..
– Тўғри. Лекин сиз буларнинг ҳаммаси учун пул тўлайсан, деб айтмагандингиз-ку!
– Нима-а?. – У ўлжасига ташланмоқчи бўлган қоплондай секин жойидан турди. Анчадан буён жанжални соғиниб юргани ва муштлашиш учун қулай имконият туғилганидан қувониб кетгани шундоққина сезилиб турарди.- Нима дединг?!..
-Оббо! – дедим шоша-пиша.- Ҳазиллашдим, ака! Ҳазиллашдим ахир! Мана, пулингизни олинг!..

«Ҳуррият» газетаси, 2016 йил, 17 февраль.