Asqad Muxtor 1920 yil 23 dekabrda Farg‘ona shahrida tug‘ilgan. O‘zbekiston xalq yozuvchisi (1980). O‘rta Osiyo universitetining filologiya fakultetini tugatgan (1942).Dastlabki dostoni — «Bizning avlodlar» (1939). «99 miniatyura» (1962), «She’rlar» (1966), «Sirli nido» (1984) va boshqa she’riy to‘plamlar muallifi. «Bo‘ronlarda bordek halovat» (1976) qissasi hamda «Davr mening taqdirimda» (1964), «Chinor» (1969), «Amudaryo» (1986) kabi romanlari bor. «Mardlik cho‘qqisi» (1948), «Chin yurakdan» (1956), «Dunyo bolalari» (1962), «Ildizlar», «Jar yoqasidagi chaqmoq» (1984), «Kumush tola» (1988) tsingari asarlari bolalarga bag‘ishlangan. «Tong bilan uchrashuv» (1987) pesalar to‘plami nashr etilgan. Hamza nomidagi O‘zbekiston Davlat mukofoti laureati (1972). «Do‘stlik» ordeni bilan mukofotlangan (1995).1997 yil 17 aprelda Toshkent shahrida vafot etgan.
Men toshman, ko‘k tosh. Otim — Yashm. O‘n ming yillardan beri ko‘rmagan tomosham qolmadi. Birov boshiga ko‘taradi, birov sirtimga minib o‘tiradi, birov to‘riga qo‘yadi, birov — go‘riga. Yurmagan yo‘lim, ko‘rmagan elim yo‘q. Bir Yer yuzining qaysi bir nuqtasida yotsam, menga-ku davomi…
Men Abdulla Qodiriyni ko‘rganmanu ko‘rdim, deb aytolmayman. Bunga Hakim Nazir aybdor.Marg‘ilon bozorining beshik rastasi shinam choyxona bo‘lar edi. Domlam Obidjon aka bilan bitta non, bir hovuch mayiz olib, endi choy chaqirgan edik, domla:— Ana, u yoqqa qara…—deb qoldilar shivirlab,— Abdulla davomi…
Abdurahmonning buvasi bugun yana keldi. O‘sha-o‘sha oq surp yaktak, shoyi qiyiq, oppoq soqoli va yarashiq sutdek salla…Ammo, Abdurahmon «Keling buva» deya olmadi — boboning vajohati xunuk edi.– Sen nima uchun meni mujmal yaltoqi qilib qo‘yding, bolam. Sendan umidim shulmidi! Men davomi…
Qobulda bog‘i Bobur degan qadamjo bor. Uning baland to‘rida shoirning qabri saqlangan. Oyoq tomondagi qari tutni o‘sha vaqtlarda o‘tqazilgan, deb tushuntirishadi. Qadamjoni ikkinchi bor ziyorat qilganim-da yonimda menga bog‘lab qo‘yilgan soqchidan bo‘lak odam yo‘q edi. Uning oti Ma’rif, kambag‘algina askar davomi…
1956 yili edi. Yetimxonada birga o‘sgan tengdoshlarimni uchratib qoldim. yigirma yilcha ko‘rishmagan bo‘lsak-da, men u haqda ancha-muncha gapni eshitib bilar edim. O‘zim umrimda ko‘p qiyinchilik, mushkul vaziyatlarni boshimdan kechirganman. Lekin mening ko‘rgan kunimni buning ko‘rgiliklari oldida jannat desa bo‘lardi.U tarixchi davomi…
Sulton-so‘tak tayyoragohu poyezd bekatlari tevaragida kira qiladi. Mashinasini, «Jiguli» desa go‘yo ikkita bo‘lib qoladigandek, afsus ohangida «Jigul» deb ataydi. Yangiyo‘lmi — chinozlik yo‘lovchi chiqib qolsa, mo‘maydek pul undiradi-da, yarim kechada shirakayf bo‘lib uyiga qaytadi.Tez-tez zarda qilib onasinikiga ketib qoladigan bezzurriyot davomi…
U idoraning eshigiga barvaqt kelib qolgan ekan. Hali qorovul ham tol soyasidagi chorpoyaga choponini tashlab, xurrak otib yotibdi. «Hoy, Madraim, nima qilib yuribsan saharmardonda?» deydigan odam yo‘q. Suvchiniki shu-da, hamma uxlaganda ishlaydi, hamma ishlaganda uxlaydi. Quyosh nayzaga kelganda shiyponning zahroq davomi…
Qulahmatning hushyorxonadan chiqadigan kuni edi. Zulukdaygina mo‘ylov qo‘ygan yosh leytenant uni xonasiga chaqirdiyu, bunday vaqtda qiladigan «o‘tit-nasnhat»ini boshlayolmay, timiskilanib qoldi. Stolidagi qog‘ozlarni yig‘ishtirdi, tungi navbatchilar bulg‘ab ketgan kuldonni qayoqqa to‘kishni bilmay, noiloj qaytib joyiga qo‘ydi. Bu hamon g‘ashiga tegardi shekilli, davomi…
Qishlog‘imiz Shovvasoyning yassi sohili bo‘ylab cho‘zili-ib ketgan. Shunday cho‘zilganki, narigi tikka qirg‘oqqa chiqib qarasangiz, shakli xuddi kattakon yashil chumoliga o‘xshaydi: beli ingichka, boshi uzilay deb turibdi. Shuning uchun qishlog‘imizning oti ham ikkita: «boshi» ya’ni Shovvasoyning yuqori oqimidagi kichik qismi Bolokapa, davomi…