Биз бугун поэзиямизда кўпдан учирма бўлиб юриб, энди дадил қанот қоқаётган, баъзан йиқилиб тушса ҳам, лекин шеъриятнинг баланд чўққиларини кўзлаётган бирмунча ёшларимизни кўриб қувонгани йиғилдик.
Ким билади, бу ерда кимлар ўтирипти экан! Ҳали чиқиб ўз асарларини ўқиб берадиган ёки кейинги шунақа йиғилишларда ўқигани навбат кутиб турган ёшлар орасида ўз замонасининг Навоийси, Пушкини бўладиган одам йўқ деб ким айта олади? Агар бўлса битта-иккитамикан?
Ўша муборак кунларга етишганимизда бугунги ва шунга ўхшаган бошқа йиғилишларимизни ўз замонасининг Навоийси, Пушкини бўлиб қолган одамлар ҳам эслайди, бу ерда унинг биринчи парвозини кўрган одамлар ҳам эслайди.
Ўшандоқ муборак кунларга етишишга умидимиз катта. Умид қилиш учун ҳамма шарт-имконият мавжуд: талантимиз бор, талантни халқимиз бағрининг ҳарорати билан ундиради, ўстиради. Лекин талантни ўстириш, аввало, талант эгасининг ўзига боғлиқ.
Навоийнинг бир ҳикматли сўзи бор:
Гарчи қуёшдин парвариш олам юзига ом эрур,
Саҳрода қомғоғу тикан, бўстонда сарву гул битар.
Яъни қуёшнинг нури барчага баробар бўлса ҳам, саҳрода тикану бўстонда сарву гул битади.
Бу жуда чуқур, жуда зўр гап, дўппини ерга қўйиб, хўп ўйлаб кўрадиган гап.
Бир хилда талантга эга бўлган икки одам бир хилдаги шароитда икки олам бўлиб қолиши мумкин.
Демак, яхши шоир бўлиш учун катта талант, яхши шароитнинг ўзи кифоя қилмайди.
Бунга адабиётимиз тарихида мисол жуда кўп.
Мен адабиётга қадам қўйгандан бери адабиётга кириб чиққан одамларнинг сони бор-у, саноғи йўқ. Буларнинг бир қисми ёзиш-чизишга бўлган ҳавасини талант деб ўйлаган, шунинг учун адабиётга янглиш кирган одамлар-да.
Буларнинг яна бир қисми адабиёт қалбнинг бир чеккасини эмас, ҳаммасини талаб қилишини билмаган, талант кун сайин меҳнат билан жило бериб турилмаса занглаб, буткул яроқсиз ҳолга келиб қоладиган асбоб эканидан бехабар кишилар эди.
Буларнинг учинчи бир қисмини ғурур-манманлик кемириб, еб, сафдан чиқариб ташлади. Булар беш-ўнта ўқувчи орттирар-орттирмас кеккайиб, ўқимай қўйди, ўсишдан тўхтади, танқид қулоғига кирмайдиган бўлиб қолди.
Ўзининг кучига ортиқча ишониб ўқувчини менсимай пала-партиш нарсалар ёзиб китобхонни ўзидан бездирди. Булар орқадан келаётган ёшларнинг оёғи остида қолиб, эсдан чиқиб кетди.
Буларнинг тўртинчи бир қисмини ўз ҳаётини тартибга солмаслик, яшай билмаслик хароб қилди. Ҳаётни ташкил қилолмаслик, турмушда интизомсизлик адабиётимизга катта зарар етказди.
Бундай хурсандчилик кезларида кўнгилга унча хуш келмайдиган ўтган-кетган гаплардан гапириш яхши эмас, албатта, лекин яхши овқатга озроқ мурч сепилса, иштаҳа очилади, холос.
Адабиётимизнинг келажаги катта ўзбек адабиётини яратувчи талантли, меҳнатсевар ёшларимизга муваффақият тилайман.
1956 йил