Инглиз романтик шоири, адабий танқидчи, файласуф, Англияда Романтик ҳаракатлар асосчиси ва “Кўл мактаби” вакили Сэмюэл Тэйлор Колриж (Samuel Taylor Coleridge) 1772 йил 21 октябрда Англиянинг Девон, Оттерн-Сент-Мэри номли шаҳарчасида таваллуд топди.
Колриж инглиз шеъриятида ўз ёзиш услуби билан салмоқли ўрин тутади. Унинг шеърлари ўз даврининг нуфузли ижодкорларига бевосита ва чуқур таъсир кўрсатган. Унинг замондошлари шоирни ўз асарлари устида бошқа ижодкорларга қараганда янада пухтароқ ишлайдиган моҳир уста сифатида тан олишган эди. Колриж ўзининг “Қари денгизчи” (“The Rime of the Ancient Mariner, 1798”), “Кристабел” (“Christabel, 1816”) ва “Қубла Хон” (“Kubla Khan, 1816”) каби назмий асарлари билан шуҳрат топди.
“ҚУБЛА ХОН” ЁХУД “ТУШДАГИ КЕЧМИШЛАР”
Буюк Чақанду элинда Ҳубилой,
Барпо этмиш муҳташам сарой.
Алп тоғлари ётар ястаниб тенгсиз,
Дарё кўпиради, тошар тинимсиз.
Бағрига олар сўнг уйқучи денгиз.
Ўн милга ёйилмиш табаррук жойлар,
Гир ўраб минор-у девор атрофин;
Боғларда жилдирар илон из сойлар,
Исириқ гуллари таратган бўйлар.
Бетакрор, лек ғамгин қадимий ўрмон,
Ўсимлик дунёсин қучар безабон.
Ям-яшил адирлар, садр оралаб,
Сокинлик, ҳа, ғариб сокинлик чўккан.
О, ғаройиб диёр! Гўё жодуланиб сен,
Рангпар ой остида мунгли турарсен,
Аёл шайтон-жазманига наъра торган тун.
Ўлкада энди ҳеч тўполон тинмас,
Гўёки ер қаъри оғир ҳансирар.
Шавқатсиз азоблар кўланкасида
Қудратли фаввора отилар шу он,
Узилар умрнинг темир занжири.
Тош тошга урилиб, янчилар ҳамон,
Муқаддас сув жўшқин тошиб, ўйнаб сўнг,
Тўсатдан ҳавога йўллар харсангтош.
Беш милни кезади сарсон-саргардон
Водий-у ўрмонни ёриб ҳур дарё,
Сўнг ғорлар юртига етади гўё,
Суронли, лек жонсиз океанга тушиб.
Қубла тинглар, олислардан келар ваҳий,
Башоратда бошланажак уруш ваҳший!
Муҳташам, лаззатбағш сарой сояси –
Жилвакор тўлқинлар юзида сузар;
Куйлаб ҳаёт алласини табиат дояси,
Олис тепаликлар, ғорларни кезар.
Тенгсиз мўжиза бу азим иншоот,
Муз ичра қуёши порлар тоабад!
Нафис оҳангларга чулғанган куйлар,
Тушимда тингладим бир бора ногоҳ:
Ул ҳабаш гўзали ашула сўйлар,
Қўлида асбобни чертиб гоҳи-гоҳ.
Абора тоғининг баётин куйлаб,
Тушимга киради қўшиқчи қизлар.
Мунис оҳангидан, анинг созидан,
Танам жонланади, руҳим бўй чўзар.
Буткул тамом қилар, мени ер қилар,
Бу хушрўй малаклар айлаб ноз-у роз.
Оҳ, наҳот енгилдим, мен ҳоли абгор!
Баралла янграйди жарангдор наво,
Мен қургум саройни осмонўпар хўп,
Ўша музли ғорни! Қалъа баҳаво!
Токи барча кўрсин, кўра олсин кўп!
Қаранг! Буни қаранг! – дея жар солиб.
О, унинг кўзлари нақадар чақноқ!
О, мушкул қилмоқлик бу ҳолга тоқат!
Ваҳима ичинда кўзларни юмиб,
Асал шудрингида тўйиниб фақат,
Симирар жаннатнинг сувин тоабад.
Инглиз тилидан Гулноз Мамарасулова таржимаси