Лихтенберг Георг Кристоф (1742-1799)

Немис файласуфи, табииётшунос олим, санъат билимдони Лихтенберг руҳоний оиласида 17-фарзанд бўлиб дунёга келди. Ўшанда унинг атиги 4 нафар опаси ҳаёт бўлган, холос. 9 ёшида Георг отасидан жудо бўлди.

Ўзи кетма-кет рахит хасталиги туфайли букир бўлиб қолган.

У дастлаб Дариштадт гимназиясида ўқиди. Кейин янги очилган Гёттинген университетида физика, риёзиёт ва фалакиётшуносликдан таҳсил олди.

Лихтенберг кўплаб фалсафий ҳикматлар муаллифи. Унинг қуйидаги асарлари маълум: «Физиогномика ҳақида» (1778 йил), «8» рақамли нутқ…», «Ҳикматлар».

* * *

Шуниси жуда ачинарлики, одамларнинг ёвузликни камайтиришга бўлган интилиши жуда кўп ёвузликларни келтириб чиқаради.

* * *

Ҳар куни кўкка илтижо қилиб шундай олий бахт тилайман: фақат ақлли ҳамда олижаноб одамларгина билим ва қудратда мендан ўзиб кетсинлар.

* * *

Афтидан, ҳеч кимнинг бахти тўкис эмаслигини етарлича яққол тасаввур этишнинг ўзи ҳам тўкис бахтга етишмоқнинг яқин йўлидир.

* * *

Инсоннинг ўз иродасига қарши яшаши аянчли. Истакка қарши равишда барҳаёт қолиш эса ундан ҳам даҳшатлироқдир.

* * *

Ҳамдардлик аҳамиятсиз садоқатдир.

* * *

Инсон феъл-атворини тўғрироқ тушуниш учун бошқа воситалар бўлмаганда уни ранжитадиган ҳазилдан фойдаланиш мумкин.

* * *

Кўпчилик хатолардан қочишни эмас, улардан афсусланишни эзгулик деб ҳисоблайди.

* * *

Ўзига бино қўйган одамнинг устунлиги шундаки, унинг рақиблари оз бўлади.

* * *

Қулларча хатти-ҳаракат фақат қулларнинг ўзигагина хос эмас.

* * *

Инсон ҳақида ўта мураккаб тасаввурда бўлма, балки оддийгина мулоҳаза юрит. Уни ўта яхши ёки ўта ёмон деб ҳисоблама.

* * *

Бировни қоралашдан олдин доимо уни оқлаш имкони бор-йўқлигини ўйлаш керак.

* * *

Албатта, мен: «Ҳамма нарса ўзгача бўлса яхшироқ бўлади», — дея олмайман. Аммо шуни тасдиқлайманки, ҳамма нарса яхшироқ бўлиши учун ҳаммаси ўзгача бўлмоғи жоиз.

* * *

Аҳмоқни донога айлантириш қўрғошинни олтинга айлантириш сингари мушкул ишдир.

* * *

«Олим» сўзи замирида баъзан фақат бир нарса – кўп нарсага ўргатилган, аммо ўзи ҳеч нарса уқмаган одам тўғрисидаги тушунча ётади.

* * *

Ҳамма нарсадан камида бир марта шубҳалан. Ҳатто «икки карра икки – тўрт» деган оддий ҳақиқат ҳам бундан холи бўлмаслиги мумкин.

* * *

Бахтсизлигимизнинг умумий манбаи шундаки, биз нарсаларни қандай қабул қилсак, улар ҳақиқатан ҳам шундайлигига ишонамиз.

* * *

Биз шундай оламда яшаймизки, битта аҳмоқ кўплаб аҳмоқларни, битта донишманд эса жуда оз доноларни яратади.

* * *

Шубҳа ҳушёрликка тенг бўлмоғи жоиз. Акс ҳолда у хатарли тус олади.

* * *

Одамлар кўпинча дин йўлида уруш бошлашлари, аммо диний қоидаларга камдан-кам ҳолларда амал қилишлари ҳайратланарли эмасми?

* * *

Ўзимизга маълум заифликларимиз бизга зарар етказмайди.

* * *

Одамлардан ўз истагимиз даражасида эмас, балки уларнинг имкониятлари даражасида ёрдам сўрашимиз жоиз.

* * *

Доноликка илк қадам – ҳамма нарсага ҳужум қилишдан, сўнгги қадам эса – ҳамма нарсани бошдан кечиришдан иборат.

* * *

Янги нарсани кўриш учун қандайдир янги нарса яратиш зарур.

* * *

Нима бўлганда ҳам, барибир, қабр тақдир зарбаларига қарши энг аъло қалъадир.