Ҳар қандай зиёли, айниқса, ижодкор ўз она тилини, миллий адабиётини, ахлоқ-одобини, тарихи, фалсафаси, географиясини пухта билиши шарт. Бундан ташқари, дунё адабиёти ва илм-фанидан ҳам хабардор бўлиши керак. Бусиз етук мутахассис ёки ёзувчи-шоир бўлиш мумкин эмас.
Бир неча йиллар олдин бўлажак журналист ва филологлар учун ўқилиши керак бўлган китоблар рўйхатини тузган эдим. Журналнинг ҳажм-имкониятидан келиб чиқиб, ёш ёзувчиларга ана шу рўйхатнинг XX асрга доир қисмини айрим тўлдиришлар билан тавсия этаман.
Аслида, ўқиладиган китоблар жуда кўп. Антик давр, илк ўрта асрлар ва ўрта асрлар, XVIII–XIX асрлар, XX ва XXI асрларда яратилган халқ оғзаки ижоди намуналари, илм-фан, тарих, фалсафа ва адабиётга оид асарлар алоҳида рўйхатлар тузишни тақозо этади. Мумтоз адабиётимиз ёки замонавий ўзбек адабиёти бўйича ҳам китоблар саралаш мумкин.
Қуйида эътиборингизга ҳавола этилаётган рўйхат XX аср хориж адабиёти асарлари асосида шакллантирилди. Унда адабиётдаги турли оқим ва йўналишларда ижод қилган эллик нафар адиб асарлари номи келтирилган. Чунки бўлажак ёзувчи-шоир реализм, сюррализм, экзистенциализм, абсурд, модернизм, постмодернизм каби турли йўналишлардаги асарларни ўқиб-ўрганиши керак. Ўзи эса бундай йўналишларда ёзиши шарт эмас. Лекин адабиётдаги ўзгаришлар, янгиланишлардан бохабар бўлиши зарур.
Ўзбек китобхонига тавсия қилинаётган китобларнинг кўпи ўзбек тилига таржима қилинмаган, баъзи таржималардан эса менинг кўнглим тўлмаган. Шу сабабли уларни русчада ўқиганман. Ҳозир ёшларимиз чет тилларни пухта ўрганяпти. Агар асарни аслиятда, асл жозибасини ҳис қилиб ўқишса, нур устига нур. Мутолаа сабаб балки таржима истаги ҳам уйғониб қолар. Аслиятдан қилинган яхши таржималар сони кўпайса, миллий тафаккуримиз жаҳон адабиётининг янги-янги дурдоналари билан бойиб бориши шубҳасиз.
1. Кобо Абэ, “Қумдаги хотин”.
2. Мухтор Авезов, “Абай йўли”.
3. Чингиз Айтматов, “Оқ кема”.
4. Акутагава ҳикоялари.
5. Сэмюэл Беккет, “Годони кутиб…”.
6. Луис Борхес. Тимсолий новеллалар.
7. Михаил Булгаков, “Итюрак”.
8. Иван Бунин, “Арсеньевнинг ҳаёти”.
9. Рэй Брэдбери ҳикоялари.
10. Томас Вулф, “Уйга қайтолмайсиз”.
11. Жон Голсуорси, “Форсайтлар достони”.
12. Максим Горький, “Клим Самгин ҳаёти”.
13. Грэм Грин, “Ювош америкалик”.
14. Жеймс Жойс, “Улисс”.
15. Патрик Зюскинд, “Парфюмер. Бир қотиллик тарихи”.
16. Жек Лондон, “Мартин Иден”.
17. Ясунари Кавабата ҳикоялари.
18. Албер Камю, “Бегона”.
19. Элиас Канетти, “Жаҳолат”.
20. Франц Кафка, “Жараён”.
21. Кен Кизи, “Какку уяси устида парвоз”.
22. Хулио Кортасар ҳикоялари.
23. Агата Кристи, “Ўнта негр боласи”.
24. Томас Манн, “Иосиф ва акалари”.
25. Ҳейнрих Манн, “Содиқ фуқаро”.
26. Габриэл Гарсиа Маркес, “Ошкора қотиллик қиссаси”.
27. Сомерсет Моэм, “Ой ва чақа”.
28. Жорж Оруэлл, “1984”.
29. Милорад Павич, “Хазар луғати”.
30. Дос Пассос, “АҚШ”.
31. Борис Пастернак, “Доктор Живаго”.
32. Андрей Платонов, “Котлован”.
33. Марсел Пруст, “Бой берилган вақтни излаб…”.
34. Валентин Распутин, “Ёнғин”.
35. Эрих Мария Ремарк, “Ғарбий фронтда ўзгариш йўқ”.
36. Уилям Сароян ҳикоялари.
37. Жером Селинжер, “Жавдарзор адоғидаги жар устида”.
38. Антуан де Сент-Эксюзпери, “Кичкина шаҳзода”.
39. Александр Солженицин, “ГУЛАГ архипелаги”.
40. Жон Стейнбек, “Ғазаб косаси тўлиб-тошганда”.
41. Алексей Толстой, “Олтин калит ёки Буратинонинг саргузаштлари”.
42. Закий Валидий Тўғон, “Хотиралар”.
43. Рабиндранатҳ Тҳакур, “Ҳалокат”.
44. Уилям Фолкнер, “Шовқин ва ғазаб”.
45. Фрэнсис Фицжералд, “Буюк Гетсби”.
46. Михаил Шолохов, “Тинч Дон”.
47. Бернард Шоу, “Пигмалион”.
48. Лао Шэ, “Мушуклар салтанати”.
49. Мо Ян, “Мусаллас мамлакати”.
50. Эрнест Ҳемингуэй, “Чол ва денгиз”.
“Ёшлик” журнали, 2016 йил, 7-сон