Феруз (1845 йил – Хива – 1910 йил) (1864-1910) Хива хони; шоир ва бастакор. Қўнғиротлар сулоласидан. Хива шаҳридаги Араб Муҳаммадхон мадрасасида таҳсил кўрган, давлат, ҳуқуқ илмини замонасининг машҳур мударриси, шоир ва олим Доий, Юсуфхўжа охун ва бошқалардан ўрганган. Огаҳий Муҳаммад давоми…
(?-1918 йиллар) (1910-1918) Хива хони. Қўнғиротлардан. 1910 йил отаси Муҳаммад Раҳимхон II вафотидан сўнг рус подшо ҳукуматининг ёрдами билан тахтга чиқди. 1910, 1914 йилларда Петербургда бўлди. Асфандиёрхон даврида маърифатпарвар вазир Исломхўжа ташаббуси билан Вхива ва бошқа шаҳарларда почта-телеграф, касалхона, икки давоми…
(?– 1933 йил, Кривой Рог шаҳри, Украина) (1918-1920) Хива хони, қўнғиротлардан. Ферузнинг ўғли. Укаси Асфандиёрхон суиқасд натижасида ўлдирилгач, Жунаидхон томонидан Хивага хон қилиб кўтарилган (1918 йил 3-октабр). Саид Абдуллахон жисмоний жиҳатдан заиф ва иродасиз бўлиб, Хива хонлигидаги барча ишларни амалда давоми…
Ҳеч гавҳарда Сулаймон узугидаги гавҳардай иззат-қадр йўқ эди. Шу узук туфайли шоҳнинг шуҳрати зиёда эди. Ажабки, бу гавҳар тош ярим донг эди.*Сулаймон мазкур гавҳарни узугига жойлаганда, ер юзи унга қарам бўлди. Шоҳ Сулаймон мамлакату давлатининг беҳисоб эканлигини билгач, еру осмон давоми…
Бир киши девонадан: – Бу икки олам ўйлаб кўрсанг, нимадир, – дея сўради. Девона деди: – Икки оламнинг бири юқорида, бири пастда, аммо маънода гўёки бир қатра сувдай, уни ё бор деб, ёки йўқ деб ўйла*.Энг аввал сув оламни ошкор давоми…
Бир шогирд ўз устозидан сўради: – Устоз, айтинг-чи, нега Одам жаннатдан қувилди? Устози деди: – Одам жуда олийгуҳар зот эди, у жаннатга кирганда, ҳотифдан бир баланд овоз келдики, эй, жаннат, сени юз хил банд билан боғлаган, кимки икки оламда Биздан давоми…
Бир олий мақом девона бор эди. Хизр унга қараб деди: – Эй комил мард, менга дўст бўлишни хоҳлайсанми? Девона деди: – …Сен билан менинг ишим йўқ. Негаки, сен жонингни узоқ сақлаш, яъни абадий умр кўриш учун тириклик сувини ичгансан. Мен давоми…
Бир подшонинг ойдек бир гўзал қизи бор эди. Бутун олам йигитлари унга ошиқ эдилар. У бир фитна манбаи эди, чунки ярим уйқуда бўлган хумор кўзлари мастона боқиб, дилларни мафтун этарди. Юзи кофурдай оқ, зулфлари мушк каби қоп-қора ва хушбўй эди. давоми…
Бир бадавий туясига икки қоп юклаб, ўзи ҳам устига миниб йўлга чиқибди. Йўлда паришон бир файласуфни учратибди. Файласуф ҳазил орасида бадавийдан сўрабди:— Туянинг устидаги қопларда нима бор? Бадавий:— Бирисида тўла буғдой, бирисида қум.— Нега қум тўлдирдинг? Бадавий жавоб берди:— У давоми…
Бир одамга катта мерос қолганди. Бироқ “осон келган, осон кетар”; деганларидек, тадбир билан сарфламади, қисқа пайтда бутун бошли меросни тугатди. Қўлида нима бўлса, еб битирди.Ҳеч вақоси қолмагач, Аллоҳга юкинди, ҳар оқшом кўз ёш тўкиб дуо қиларди: “Эй Раббим менга бойлик давоми…