Дарвозадан кириб келган йиғирма ёшлар чамасидаги яғриндор йигит уй саҳнипинг ёнидан кесиб ўтган ариқчада қўлини ювиб, оғзини чайқади. Шимининг чўнтагидан рўмолчасини чиқариб, қўл ва оғзини артаркан, ҳеч ким кўринмайди-я, дегандай атрофга аланглади. Шу кўйи шошилмай юриб, сўрток остига қўйилган, устига давоми…
Мен сизга ачинмайман, вафосиз севгиларда,Беҳуда оқиб ўтган баҳоримнинг йиллари!Пушкин. У қўшни мактабда, ўнинчи синфда ўқиркан. Исми — Ойгул. Ўзиям худди ўша ойдек тўлин, гул каби жуда-жуда гўзал эди. Лўппи юзи ловиллаб турарди. Бодом қовоқлари хуморланиб боқгувчи кўзларини ҳар замон-ҳар замонда давоми…
Айвондан тушиб, сўрининг олдига етганда оғриқ кучайди. Ўнг қўли билан қорнини чангаллаб, чап қўлида сўрининг ёғоч кўнгурасини тутганча, ярим букчайиб нафассиз туриб қолди. Киндигининг атрофида худди ҳўл латтани сиққан каби бураб пайдо бўладиган бу оғриқ ўнга қарийб йиғирма йилдан бериб давоми…
Чол ўрнидан туриб, пайпаслаб чопонини ахтарди. Деразадан тушаётган ёруққа тутиб, ўнг-терсини тўғрилади-да, елкасига ташлади ва «ё бисмилло» дея қўзғалди.ўужанак бўлиб тган қизи 0ҳамон уйқудан уйғонмаганди. Чолнинг ҳар сафар қизига кўзи тушганида юраги эзилади — бечоранинг бахти осчилмади-да, бунинг устига дард давоми…
Бола уйнинг остонасига сўмкасини ташлаб, поябзалиии ечаётганида ҳовли томондан дадасининг овози эшитилди:— Ботир болам, сенмисан?Дадасининг кайфияти яхши шекилли, чунки яхши бўлса, уни ҳозиргидай «Ботир болам» ёхуд «Ботир бола», дея чақириш одати бор эди.— Менман, дада, — деб қўйди у овози давоми…
Ҳов наридаги кўприк устида қий— чув қилиб ўйнаётган болаларнинг овози хаёлини бўлди. Дарё узра йўл солган бу кўприк унинг болалик пайтларида ҳали қурилмаганди, одамлару от— уловлар кечувдан ўтишарди. Йилларнинг шитоблигини қарангки, қирқ йилнинг нари— берисида қурилган мана шу кўприк ҳам давоми…
Мени само тушунгайдир,Сен, эй инсон, тушунмайсан.Муҳаммад Юсуф -Ҳа, Худо йўқ! -деб юборди у қўққисдан овоз чиқариб.Сўнг қулоғига бир сукунат урилди. Ҳалигина ҳаммаёқни «висир-висир»га ўхшаш енгил шовқин қамраб турганиди-ку. Айтгандай, синфхонадайди-а. Кўз олдидаги хира парда кўтарилиб, рўпарасида ўн беш чоғли бола давоми…
«Эй-й!..» деди-да, кичкинагина хитойи телевизорининг симини электрдан узиб, беозор зарда билан ташқарига йўналди: «Ватанди куни сенларга қомай ўлсин, дардингга урайлар!..» Остонадан ҳатлаб, мева-чеваю экинларга тўла ҳовлисига беихтиёр тикилиб, туриб қолди. Сербарг мевали дарахтлар жимирлаб, ялтирайди – бу офтобнинг тафти баландлигидан давоми…
Султон бува оламдан ўтди.Қишлоқнинг устунларидан эди. Чопонининг яғрини қуёшда оқшайганди. У ўтирган жойдан ўтган уловлар тўхташга, уловдорлар эса ерга тушишга мажбур бўлардилар. қоянинг салобату сояси бор эди чолда. Бир умр далада табелчи, бригадир, ҳосилот бўлиб ишлаганди, ер тилини биларди.Бетоб эди, давоми…
Уйғонди. Шифти пастак (унга шундай туюлди), деворлари оппоқ (аслида ҳозир хира оқиш) хона кўзларига кирди. Қизиқ, ўйлади у, тонг отдими ўзи? Нега тонгни сезмаяпти? Қуёш қани? Осмон қани? Устидаги чойшабни суриб ташлади. Ҳаво ҳам ғалати. Остидаги билқиллама жой энди танасига давоми…