Тилаб Маҳмудов (1936)

1936 йили туғилган. Ўрта Осиё Давлат университети филология факультети журналистика бўлимини тамомлаган. Фалсафа фанлари доктори, профессор. Ҳозирда Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомчилик ва дизайн институти тасвирий санъат тарихи ва назарияси кафедраси профессори. Сўнгги 20 йил ичида ўндан ортиқ назарий-метадалогик тадқиқотлар ва монографиялар, “Оқар дарё, оқмасмиди жимгина”, “Омонат дунё” ҳикоялар тўпламлари нашр этилган.

* * *

Тўғри сўзда далолат бор,
Эгри сўзда маломат бор.

* * *

Узун арқон – ишга ярар,
Узун тилинг – бошни ёрар.

* * *

Ширин сўз шириндир қанду асалдан,
Одамни қутқарар оғир касалдан.

* * *

Ширин жазинг бермасанг ҳам, ширин сўзинг аяма.

* * *

Ҳамма аъзо бир вазифа бажарар,
Тилим қурғур бирда асал, бирда заҳар чиқарар.

* * *

Тўғри сўзнинг тиғи бор,
Тиғ учида туғи бор.

* * *

Кўмирдир хом гўштни кабоб қилгувчи,
Қўпол сўз одамни хароб қилгувчи.

* * *

Ҳайвонлар ҳид билан бир-бирин топар,
Одамлар сўз билан бир-бирин қопар.

* * *

Ёғли гўштнинг ҳазмидан, доғли сўзнинг ҳазми оғир.

* * *

Инсонни ғафлат уйқусидан фақат ҳақ сўз уйғота олади.

* * *

Қисқа ёзиш она тили камбағаллигидан эмас, бойлигидан нишонадир;
Пала-партиш гапирмоқ ё фикр тарқоқлигини ё ақл айноқлигини билдиради.

* * *

Баҳсда бир томоннинг сукути ё нафрат, ё донишмандлик  белгисидир.

* * *

Тишинг қимирласа, олиб қутилдинг,
Тилинг қимирласа, ўққа тутилдинг.

* * *

Йўлингда қоқилсанг, мумкин туришинг,
Тилингдан қоқилсанг, оғир мушкилинг.

* * *

Пичоқ тиғи биттадир.
Тилнинг тиғи мингтадир.

* * *

Сўзда фикргина эмас, қалб ҳам акс этиб туради.

* * *

Тилни тийган тийракдир, кўп тинглаган зийракдир.

* * *

Юбилейларда айтиладиган сўзлар юракдан эмас, ўпкадан чиққан бўлади.

* * *

Яхши гапнинг ўлчови йўқ.

* * *

Тилинг билан итингни қутиришга йўл қўйма, акс ҳолда, иккаласи ҳам ўзингни нобуд қилади.

* * *

Тоғ ҳам емирилар селдан, жаладан,
Заҳар тил одамни қилгай чалажон.

* * *

Ақлинг етмас касбга қараб югурма,
Тешик жомга сув тўлдирай, деб юрма.

* * *

Билимим мисоли гугурт бўлсайди,
Одамлар кўнглида чироқ ёқсайди.

* * *

Ақли расо ўқийди, ақли расо бўлай, деб,
Ақли саёз ўқийди ўзни кўз-кўз қилай, деб.

* * *

“Ҳимоя” пайтида ким жим ўтирди,
Яширин овозда “ишин” битирди.

* * *

Илмли одамлар оғир бўлади,
Илмсиз одамлар олғир бўлади.

* * *

Меваси мўл дарахт ерга эгилар,
Билимдон одамлар элга эгилар.

* * *

Бировга ёздириб олим бўлганлар,
Охири иймонсиз бўлиб ўлганлар.

* * *

Тусмоллаб деворга мих қоқилмайди,
Тажриба орттирган ҳеч қоқилмайди.

* * *

Неки билдим – оловландим,
Неки билмам – каловландим.

* * *

Шогирд устоз танлаганда эмас, устоз шогирд танлаганда ҳақиқий олим вояга етади. Кўпинча, шогирдлар устоз обрўси, мансабини кўзда тутиб, номи чиққан устоз этагига ёпишади. Аслида, билим йўналиши ҳақиқий устоз- шогирд алоқадорлигини белгилаши керак.

* * *

Илмсизлар илмли одамларни ўз фойдасига ишлатишни билади.

* * *

Замон илмга тобеъ бўлса – эл яшнайди,
Илм замонга тобеъ бўлса – қақшайди.

* * *

Илмли одам билан бадавлат одам табиатида муштараклик бор – олимнинг илмга, бойнинг молу дунёга тўймаслигидир.

* * *

Илмга йўл бермаслик – жаҳолатга қўл беришликдир.
Олими эҳтиромсиз юртда одам эътиборсиздир.

* * *

Илми бўлмай туриб улуғ саналган одам қордан ясалган қасрга ўхшайди: унинг шуҳрати қор умридай қисқа бўлади.

* * *

Илмсизнинг бировга ақл ўргатиши, кўрнинг табиат рангларидан ваъз ўқишига ўхшайди.

* * *

Илм шундай юкки, у қанчалик кўпайса, уни кўтариб юрган одамнинг қадам ташлаши шунчалик енгиллашиб боради.

* * *

Умр бўйи бир мавзуни чайнаган олим янтоқдан бўлак ўт емайдиган туяга ўхшайди.

* * *

Илмда бахиллик олимлар аҳиллигининг кушандасидир.

* * *

Олимлари хор мамлакатнинг истиқболи бўлмайди.

* * *

Қанча кўп ўқиганим сари билим дарёсига шўнғиб, ундан сузиб чиқиш мушкуллигидан шунчалик азобланаман.

* * *

Файласуфлар руҳонийлар билан дунёвийлар орасида минг йиллардан буён совчилик қилиб келадилар.

* * *

Файласуфлар борлиқ ҳақида қанчалик чуқур хаёлга толсалар, шунчалик борлиқда ўзларини йўқотадилар.

* * *

Одамзод билим эгаллашда ишни ҳайратдан бошлаб, ғайратга етиб келган.

* * *

Илмли – илдам, илмсиз имиллагандир.

* * *

Илмли элнинг қўйнида дон бўлади.
Илмсиз элнинг кўнглига қон тўлади.

* * *

Одамлар ҳаётини кўкда қуёш, ерда олимлар ёритади.

* * *

Адабий ижодга ихлосманд ўз фаолиятини таржимадан бошлагани маъқул: луғатлар титкилайди, сўз бойлиги ошади, яхши асар ёзиш йўл-йўриқлари бўйича тасаввури кенгаяди, диди шаклланади. Мабодо, мустақил ижод қилолмаган тақдирда ҳам, яхши танқидчи бўлиши мумкин.

* * *

Театр саҳнаси – инсон ҳаётининг тасвирий макети.

* * *

Ҳар кимнинг ўз табиатига монанд фантазияси бўлади.

* * *

Виждон билан асар ёзсанг, фикринг сени келажакка узатар,
Нима ёзсанг ҳақни ёзгин, тўрт кўз бўлиб ҳамма сени кузатар.

* * *

Ўз даврида мукофотлар олганлар,
Вақти келиб унутилиб қолгайлар.

* * *

Қўғирчоқлар асли ўйинчоқ эрур,
Маддоҳларнинг даъвати пўчоқ эрур.

* * *

Дарахтлар гулларини аямасдан тўкади, ҳосил учун яроғини олиб қолади. Дарахтчалик фаросати бўлмаган айрим адиблар барча яхши-ёмон сатрларидан “Танланган асарлар” битади. Қатор-қатор китоб ёзиб, сўнгра улардан танлагандан кўра, ўз вақтида танлаб ёзса бўлмасмикан?!
* * *

Ҳамма одамларда кўз бор, қулоқ бор. Аммо рассом ва бастакорнинг кўзи ва қулоғи бошқалар қараб, қулоқ тутиб, лекин кўрмаган ва эшитмаган ранг ва оҳангларни идрок этади.

* * *

Кўп ёзишни эмас, хўп ёзишни машқ қилмоқ керак.

* * *

Дунёга икки юз, уч юзлаб романлар битган ёзувчилар бор, аммо Абдулла Қодирий иккита романи билан улардан устун туради.

* * *

Ҳаётий асарнинг умри боқийдир.

* * *

Таъма сиёҳи билан қоғоз қоралаган мунаққид ўзига макалатурадан кўйлак тиккан бўлади.

* * *

Мен тирик замондошларимдан эмас, илгари ўтиб кетган устозлар нигоҳи, келажак авлод танқидини ўйлаб қўлимга қалам оламан.

* * *

Баъзи ижодкорларнинг асарини ўқинг-у, ўзларидан йироқ бўлинг.

* * *

Авваллари буюк адибларнинг шоҳ асарлари “Танланган асарлар” шаклида нашр этиларди. Ҳозир адибларнинг ҳамма қораламалари тўпланиб “Танланган асарлар” тарзида нашр этилиши қоғоз нархининг кўтарилиб, китоб қадрининг пасайиб кетишига сабаб эмасмикин?

* * *

Баъзи олти юз бетлик китобдан икки қатор халқ мақоли афзалдир.

* * *

Уруғ ерда унганидай, талант муҳитга боғлиқ бўлади.

* * *

Қўймижоз шоирнинг ёзган шеърлари
“Қўй”ларга маъқул-у, ёқмас шерларга.

* * *

Яхши шоир ўқиган шеъри билан эмас, ўқилган шеърлари билан эътибор қозонади.

* * *

Кўп ёзиш эмас, хўп ёзиш талант белгиси.