Mahmud Toirov 1952 yil 31 avgustda Toshkent viloyatining Parkent tumani, Parkent qishlog‘ida tug‘ilgan. O‘zbekiston xalq shoiri (2005). ToshDUning filologiya fakultetini tugatgan (1977). Dastlabki she’riy to‘plami — «Ayt endi, yuragim» (1991). Shundan keyin shoirning «Biz nechun uchrashdik» (1992), «Muhabbat shevasi» (1995), «Oqib ketgan armonlar» (1996), «Barmoqlar bodasi» (1998), «Hakni tanib» (1999), «Yuzto‘rtlik», «Saylanma» (2002) kabi she’riy to‘plamlari nashr etilgan. «Mehnat shuhrati» ordeni bilan taqdirlangan (2001).

OR QILGAY

To‘zg‘igan xayolin tutgan bormikin,
Kelmasligin bilib kutgan bormikin,
Baxtini bahridan o‘tgan bormikin,
Sirilgan sirlarni bilgim keladi,
Yantoqni yig‘latib yulgim keladi.

Yuragimda yig‘lab yotgan qushim bor,
Qanotlarin bog‘lab yotgan qushim bor,
Qaro tunni tovlantirar tushim bor,
Boshim uzra osmon og‘ib chiqadi,
Yostig‘imga yomg‘ir yog‘ib chiqadi.

Til bersalar, gulga tilmoch bo‘lgayman,
Yo‘l bersalar, nurga tilmoch bo‘lgayman,
Olov so‘rang, qo‘rga tilmoch bo‘lgayman,
Jonim ichra armon yashar o‘kinib,
Ko‘nglim bilan ketgim kelar to‘kilib.

Bitta satr bedor qilar tonggacha,
Bitta satr bemor qilar tonggacha,
So‘z yetmasa jondan o‘tib qongacha,
Bu shoirdan oppoq qog‘oz or qilgay,
Bu shoirni o‘z qalami xor qilgay.

O‘RGANDIM

O‘rgatgan odamning so‘zida oftob,
O‘rgangan odamning yuzida oftob.
Yashamoq — aslida so‘roqqa javob,
Ey, Siz ilk ustozim — Onam, dilbandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

Derdingiz, rayhonda dilning rangi bor,
Muhabbat ahlida gulning rangi bor,
Mehru oqibatda elning rangi bor,
Elga elandim men, sizga elandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

Degansiz, haq so‘zning tashnasi bo‘lgin,
Sadoqat sahrosin chashmasi bo‘lgin,
Yaxshilik azmida to‘kilgin, to‘lgin,
Ona, dilingizda daryo ko‘rgandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

Oftob ostonamdan ketganda bildim,
Botar manziliga yetganda bildim,
Cho‘bin otingizni tutganda bildim,
Kech dedi, hech dedim, diydor tilandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

Onani asrash bu — Vatanni asrash,
Onadek bag‘ri keng chamanni asrash,
Kerak, hey, onadek gulxanni asrash,
Sizni eslasam ham baxtga belandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

Onalar dunyoning duri azali,
Ey, siz — ko‘nglim ko‘zin so‘nmas mash’ali,
Sog‘inchim ohining bitmas g‘azali,
Ruhiy olamingiz tinchin tilandim,
Vatanni sevishni sizdan o‘rgandim.

TUPROQDAN TAShQARI

Zaminning tumori muborak izdir,
Baxtga yetaklasin bosgan qadamlar.
Tiriklik dunyoda eng shirin so‘zdir,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

Shukurni suv misol shimirib iching,
Onangizni asrang, bolangiz quching.
Oqibat bog‘iga bir nihol eking,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

Turnadek ko‘klamni yo‘qlab yashangiz,
Kurtak kulgusini ilg‘ab yashangiz,
Omonsiz, bir-birni alqab yashangiz,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

Gar ko‘ngil ko‘ngilga mehr ilinmas,
Jafo jilmaymagay, toshlar tilinmas,
Qadrsiz qatorda boring bilinmas,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

Qaytib g‘uncha bo‘lgan gulni bilmaymiz,
Boshdan Humo o‘tar kunni bilmaymiz,
Qaytmas yo‘lga chiqar kunni bilmaymiz,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

Omin deng, yaxshiga Haq nazar bersin,
Yomondan har dilga bir hazar bersin,
Mahmudga she’r otliq bir kavsar bersin,
Tuproqdan tashqari yurgan odamlar.

XALQONA

Chaqmoq chaqsa chaqibdi,
Kimlar kimga yoqibdi.
Ko‘ngil degan daryoda,
Suvlar lim-lim oqibdi.

Oftobni uzoq demang,
Siz oyni toboq demang.
Har yanganing ko‘rkini,
Uyilgan qoboq demang.

Guvva-guvva guv pish,
Huvva-huvva huv pish.
Yozda yog‘ni yig‘masang,
Kuz tugamay kelar qish.

Qo‘shqaldoqning qulog‘i,
Ichi to‘la jiq yog‘i.
Baqir-biqir qaynagay,
Boy yigitning bulog‘i.

Tomoshaga tosh otmang,
Quyoshdan oldin botmang.
Bozorni bozillatib,
Ko‘ngilni arzon sotmang.

Guvva-guvva guv pish,
Huvva-huvva huv pish.
Yozda yog‘ni yig‘masang,
Kuz tugamay kelar qish.

MUHABBAT OLOVI

Kurtaklar kulgusin ko‘rib nogahon,
Shabboda entikib qutlovga shoshar.
Bolari xobidan uyg‘onar shodon,
Xabarlar, quvonchlar qiru tog‘ oshar,
Bahor kelibdi.

Tiniq tuyg‘ulardan to‘lg‘onar dillar,
Umidlar yurakka zo‘r ildiz otar.
Qop-qora novdalar, oq-oppoq gullar,
Bu olam ifordan balqiblar yotar,
Bahor kelibdi.

Go‘zallik sepini yoymishdir ajib,
O‘rgan kokiliga majnuntol maftun.
Zamin tamannoda, havolar najib,
Lolalar lovullab o‘qiydi afsun,
Bahor kelibdi.

Shukurga shimirib toza havodan,
Momolar qo‘llarin ochar duoga.
Kimdir she’r o‘qiydi yordan, vafodan,
Kimdir jo‘r bo‘ladi o‘zga navoga,
Bahor kelibdi.

Har qo‘lda bahorning shodlik sharobi,
Har tilda bahorga aytilar tahsin.
Ko‘kda jilmayadi bahor oftobi,
Qizg‘aldoq muhabbat olovin yoqsin,
Bahor kelibdi.

TO‘RTLIKLAR

Vijdon yuzidagi dog‘dan asrasin,
Ko‘ngil ko‘zidagi yog‘dan asrasin.
Malomat bozori bunchalar gavjum,
Yutib yuboradi haqiqat sasin.

* * *

Kim qaramlik domiga tushdi,
Nojins kasning komiga tushdi.
Yorab, nahot jannatning mayi,
Bir nokasning jomiga tushdi.

* * *

So‘zingda nur bo‘lsa dillar ochilgay,
Ko‘zingda nur bo‘lsa, yo‘llar ochilgay.
Yaxshilik yor bo‘lsa, har ishda, Mahmud,
Ortingdan duoga qo‘llar ochilgay.

PARKENTIM

Qirlarida qirg‘iysin qanoti qayrilmagan,
Ovchisi imoniyu, oridan ayrilmagan,
Suvga cho‘p tashlash bunda qushga ham buyurilmagan,
Vatan ichra bu chaman Vatanning parchasidir,
Chotqol tog‘ tizmalari quyoshning darchasidir.

Maysalari jilmayib, jilolar to‘kar bunda,
Turnalar boshingizdan duolar to‘kar bunda,
Rayhonlarning poyiga sabolar cho‘kar bunda,
Ko‘rsangiz ko‘zingizga quvonchlar chirmashadi,
Yursangiz izingizni gullari talashadi.

Jilg‘alarin jarangi joningizga chertadi,
Buloqlari baxt tilab zam-zam suvlar tutadi,
Kunduz quyosh, oqshom oy yo‘lingizni kutadi,
Qushlarin qo‘shig‘ida tangrining kalomi bor,
Majnuntol ta’zimida kelinlar salomi bor.

Masjidlarin ko‘kiga farishtalar sig‘maydi,
Bunda kimki yig‘lasa, Xudoyimga yig‘laydi,
Bu maskanda Bobomochin, ne valiylar ulg‘aydi,
Yaratgan osmonidan orom sochib turadi,
Tongda gullar bulbulga kitob ochib turadi.

Momolarin allasi toshlarni ham balqitar,
Qirq kokilli qizlari qarog‘ingiz qalqitar,
Parkengda bir bor bo‘lgan ming bir dardni unutar,
Boburga bolish bo‘lgan atri buloq chaman bu,
Hofiz Ko‘hakiy suygan jannat jamol Vatan bu.

Kimga jonday azizmas ona bo‘lib tuqqan yer,
Onam desa Mahmudni bir so‘zidan uqqan yer,
Ko‘ksiga gul chechagin tumor qilib takqan yer,
Etti emas, yetmish ming avlodimga Vatansan,
Bag‘ringda yotar bo‘lsam sen yodimga Vatansan.

O‘TINCh

Meni osmonlarga olib chiqmangiz,
Quruq nog‘orani chalib chiqmangiz.
Mening ko‘nglim yerda, tovonim yerda,
Osmondan uyalib qolmayin yana.

Menga amal emas, oshiq dard bering,
She’rning sharobidan chimdim gard bering,
Erda maysa bilan yashagim kelar,
Rayhondan uyalib qolmayin yana.

Erda onam yashar, bolam yashaydi,
Otam qabrin quchgan nolam yashaydi.
Onadan qarzini uzgan bormikin,
Vijdondan uyalib qolmayin yana.

Qonimda oshiqlar isyon qiladi,
Jonimda qo‘shiqlar giryon qiladi.
Shayton ishvasida jannat ko‘rsatmang,
Rahmondan uyalib qolmayin yana.

Onam dedim, Momo Yerga yukindim,
Ko‘z yosh bo‘ldim, yana unga to‘kildim.
Hovuchim to‘ldirib bug‘doy berdi u,
Somondan uyalib qolmayin yana.

Men yerdan kuzatgan jonim, oftobim,
Men yerdan termulgan oyim, mohtobim.
Osmoningiz o‘zingizga buyursin,
Iymondan uyalib qolmayin yana.
Meni osmonlarga olib chiqmangiz,
Chiqsangiz siz yerdan nolib chiqmangiz.
Xudoning oldida, yerning oldida,
Insondan uyalib qolmaylik yana.

OQQAN DARYo OQAVERADI

Sen yo‘limni to‘sma, ey g‘anim,
Yantoq bo‘lib o‘sma, ey g‘anim,
Sokin daryo bu ko‘nglim manim,
Ishqim gulxan yoqaveradi,
Oqqan daryo oqaveradi.

Men qoqilsam yer ko‘targaydir,
Erka bo‘lsam el ko‘targaydir,
Ojiz avval qo‘l ko‘targaydir,
Chayon zoti chaqaveradi,
Oqqan daryo oqaveradi.

Sen ham bir bor yulduz bo‘lib ko‘r,
Tun bo‘lmagin, kunduz bo‘lib ko‘r,
Bir maysaga ildiz bo‘lib ko‘r,
Ko‘klam chechak taqaveradi,
Oqqan daryo oqaveradi.

Haq so‘z jonim jarangi meni,
She’rim dilimning rangi meni,
To‘kur hasadning zangi seni,
Havas chaqmoq chaqaveradi,
Oqqan daryo oqaveradi.

Sen kulmasang kulmaydi dunyo,
Men yig‘lasam yig‘laydi dunyo,
Bo‘yin bizga bo‘ylaydi dunyo,
Yaxshi elga yoqaveradi,
Oqqan daryo oqaveradi.

SIZGA BARIBIRMI?

Azizim, bafimni tig‘laydi sog‘inch,
Men kimga to‘kilay limmo-lim to‘lsam.
Jonimda charx urar ushalmas ilinj,
Sizga baribirmi, yig‘lasam, kulsam.

Hovuchim hapqirar quvonch yosh to‘ksa,
Ne qilay qarshimda anduh tiz cho‘ksa,
Alam qilar ekan do‘stdan o‘q tegsa,
Sizga baribirmi, yig‘lasam, kulsam.

Bo‘yladim, bo‘yladim dorga yetmadim,
Qatorda kerilgan norga yetmadim,
O‘z ko‘nglimdan bo‘lak zorga yetmadim,
Sizga baribirmi, yig‘lasam, kulsam.

Toshlarni chiritib bo‘lmas ekan-ku,
Oy dog‘in aritib bo‘lmas ekan-ku,
Quyoshni qaritib bo‘lmas ekan-ku,
Sizga baribirmi, yig‘lasam, kulsam.

Omonat dunyoga g‘animat mehmon,
Men chindan so‘rasam egilgay osmon,
Oy o‘tar, yil o‘tar, ey do‘sti nodon,
Sizga baribirmi, yig‘lasam, kulsam.

SO‘RAMA

Men toshlarning tiliman,
Men ko‘ngilni guliman,
Bu dunyoning giliman,
Mendan meni so‘rama.

Tillosi yo‘q boy nadur,
Egilmasa yoy nadur,
Suv oqmasa soy nadur,
Mendan meni so‘rama.

Oftobga ergashmasang,
Er bilan yig‘lashmasang,
Tig‘ bilan tillashmasang,
Mendan meni so‘rama.

Sen yetmagan yo‘ldaman,
Suv kirmagan cho‘ldaman,
Bir maysaman, do‘ldaman,
Mendan meni so‘rama.

Kundan tunni so‘rama,
Qo‘rdan kulni  so‘rama,
Mendan dunyo so‘rayver,
Mendan meni so‘rama.

Har daryoning boshi bor,
Har ko‘zning o‘z yoshi bor,
Men tabibman, ham bemor,
Mendan meni so‘rama.