Зебуннисо (1639-1702)

Оташзабон шоира Зебуннисо (زیب‌النسا مخفی) 1639 йилда Ҳиндистоннинг Деҳли шаҳрида дунёга келган.У улуғ ўзбек шоири ва давлат арбоби Бобур мирзонинг чевараси Абузафар Муҳиддин Аврангзебнинг қизидир.
Зебуннисо болалигида ўз даврининг таниқли олимларидан бўлмиш Муҳаммад Ашраф Исфаҳонийдан адабиёт,санъат,мусиқа ва бошқа дунёвий билимлардан сабоқ олди. Кейинчалик шеъриятга ҳавас қўйган Зебуннисо форс ва араб тилларининг сарф-наҳвини мукаммак эгаллади ва ўша давр анъанасига кўра шеърларини форс ва араб тилида ёза бошлади.

ПИР ШУД ЗEБУННИСО

Дур бод аз тан саре к-оройиши доре нашуд,
Вишканд дасте,ки хам бар гардане ёре нашуд.

Дар қиёмат сар чи сон берун кунад аз жайби хок,
Синайи он кас,ки доғи лола рухсоре нашуд.

Дар назар шоҳид надори дийда аз олам бипўш,
Кўр беҳ чашме,ки лаззатгири дидоре нашуд.

Сад баҳор охир шуду ҳар гул ба фарқе жо гирифт,
Ғунчайи доғи дили мо зеби дасторе нашуд.

Ҳайф бар аммомаи зоҳид ба чандин печутоб,
Риштаи тасбеҳ гашту тори зуннор нашуд.

Ҳар матоеро харидорест дар бозорҳо,
Пир шуд Зебуннисо,ўро харидоре нашуд.

ҒАРИБ ЗEБУННИСО

Тандин ажралсин у бош, гар лойиқи дор ўлмаса,
Синсин ул қўл, ёр бўйнида агар у бор ўлмаса.

Ул киши қандай кўтаргай тонгла маҳшар бошини,
Гар унинг кўксида доғи лоларухсор ўлмаса.

Бу жаҳондин кўзни юм, кўз олдида ёр ўлмагач,
Кўр бўлмоқ яхшидир, ул кўзи хуммор ўлмаса.

Юз баҳор охир бўлиб, ҳар чеккадан жой олди гул,
Ҳайфдир бизнинг гулимиз зеби дастоп ўлмаса.

Ҳайф зоҳид салласига-ким, бу печутоб ила,
Тасбеҳига ип бўлиб, зуннор учун тор ўлмаса.

Ҳар матога бор харидор ҳусннинг бозорида,
Не учун Зебуннисо қарриб, хародор ўлмаса?

Д.Муҳаммадқулов таржимаси

ЧАШМИ СУРМАСО ИНЖОСТ

Биёки зулфи кажу чашми сурмасо инжост,
Нигоҳи гарму адоҳойи дилрабо инжост.

Карашма – теғу, мижа – ханжару нигаҳ – алмос,
Шаҳодат ар талаби Дашти Карбало инжост.

Агар биҳишт диҳандат фиреби кас на хури,
Қадам зи майкада берун манеҳ, ки жо инжост.

Ба табфи Каъба кужо мерави, диле дарёб,
Ки халқ беҳуда жон мекананд, жо инжост.

Зи пой то сари у ҳар кужо ки менигарам,
Карашма домаин дил мекашад ки: жо инжост.

Китобхонайи олам варақ-варақ жустам,
Хати ту дидаму гуфтам, ки: “Муддао инжост!”

Закоти ҳусн агар медиҳи баройи худо,
Биёки Зебуннисо ҳамчу ман гадо инжост.

КЎЗИ ҚАРО БУ ЕРДАДИР

Зулфи ҳалқа-ҳалқау кўзи қаро бу ердадир,
Боқиши шафқатли-ю, нозик адо бу ердадир.

Киприги – ханжар, карашма – тиғу кўз ташлаш яшин,
Гар шаҳид бўлмоқчи эрсанг, Карбало бу ердадир.

Берса ҳам жаннатни,алданма кишилар сўзига,
Бир қадам майхонадан жилмаки, жо бу ердадир.

Каъбага бормоқ на ҳожатдур,агар дил овласанг,
Беҳуда йўллар кезар бу халқу, жо бу ердадир.

Ҳуснига бошдин-оёқ боққанда ҳар бир нуқтадин,
Дилни тортиб ҳар карашма, дерки: жо бу ердадир.

Изладим бир-бир жаҳонда ҳар неча бўлса китоб,
Кўрдиму хаттингни дедим: “Муддао бу ердадир!”

Истасанг ҳуснинг закотини берарга мустаҳиқ,
Келки, бу Зебуннисо янглиғ гадо бу ердадир.

М.Муинзода таржимаси

НОМИ МАН ЗEБУННИСОСТ

Гарчи ман Лайли асосам дил чу Мажнун дар ҳавост,
Сар ба саҳро мезанам, лекин ҳаё занжири пост.

Булбул аз шогирдиям шуд ҳамнишини гул ба боғ,
Дар муҳаббат комилам, парвона ҳам шогирди мост.

Дар ниҳон хунам, ба зоҳир гарчи ранги ғозаам,
Ранги ман дар ман ниҳон чун ранги сурх андар ҳиност.

Баски бори ғам берун андохтам бар рўзғор,
Жома нилий кард инак бин, ки пушти дутост.

Духтари шоҳам валекин рў ба фақр овардаам,
Зебу зийнат бас ҳаминам: номи ман Зебунисост.

ИСМИМ ЗEБУННИСО

Лайли зитидан эсам-да, дилда мажнунча ҳаво,
Тоғу тош кезгум келур, лекин йўлим тўсгай ҳаё.

Мендан ўрганди-ю бўлди гулга булбул ҳамнишин,
Менгадур парвона ҳам шогирду, ишқимдур расо.

Зоҳиримдур ғозаранг, аммо ниҳоним қон эрур,
Ўз ичига сақлагандек қип-қизил рангни ҳино.

Баски қўйдим мен фалакнинг елкасига ғам юкин,
Кийди мотам тўнини-ю, бўлди қадди ҳам дуто.

Шоҳ қизи бўлсам-да, қилдим фақр йўлин ихтиёр,
Бас менга бу зебу зийнатким, исмим Зебуннисо.

М.Муинзода таржимаси