Сахийлик ва бахиллик ҳақида мақоллар

Асл қушнинг боласи
Олдига қўймай ош емас.

Ашлинг хатоси йўқ,
Нокаснинг — атоси.

Аҳмоқда ақл бўлмас,
Ақлли бахил бўлмас.

Бахил авлиё бўлмас,
Авлиё бахил бўлмас.

Бахил билганин буклар,
Топганин тахлар.

Бахил бойга боргунча,
Карамли тоққа бор.

Бахил борини қиймас,
Йўқ уни топоҳнас.

Бахил, бўлмайди аҳил.

Бахил бўлма, сахий бўл,
Ўсмоғингга тўғри йўл.

Бахил топса, босиб ер,
Сахий топса, барча ер.

Бахил тўймас,
Бахиллигини қўймас.

Бахил эҳсондан қочар,
Хасис меҳмондан қочар.

Бахилдан бош бўлмас,
Аҳилга сирдош бўлмас.

Бахилдан омонат ажаб,
Каримдан хиёнат ажаб.

Бахилдан тош сўрагунча,
Гадойдан ош сўра.

Бахилники доим «йўқ»,
Сахий йўқ бўлса ҳам тўқ.

Бахилнинг бағри қаттиқ.

Бахилнинг боғи кўкармас,
Кўкарса ҳам мева бермас.

Бахилнинг ерида сунбул кўкармас.

Бахилнинг кўзасидаги сувдан на фойда.

Бахилнинг мушуги бор,
Сичқон кирмас уйига.

Бахилнинг тузи татимас.

Бахилнинг туйнугидан ел кирмас,
Эшигидан — эл.

Бахилнинг шами оқса,
Кўзининг ёши оқар.

Бахилнинг қўли сиқиқ,
Қўлидан ҳам дили сиқиқ.

Бахилнинг қўлида ой бўлса,
Оламни ёритмас.

Бахилнинг ҳурмати бўлмас.

Берардан ҳам бир сўра,
Бермасдан ҳам бир сўра.

Берарманга бешов кўп,
Оларманга олтов оз.

Берағон қўлим — олағон.

Берганга бир ҳам кўп,
Олганга ўн ҳам оз.

Берганга — қўша-қўша,
Бермаганга — ўша-ўша.

Берганинг бир юмурта,
Ўлдирдинг турта-турта.

Бердининг берди оти бор,
Олдининг олди оти бор.

Бермаганни бериб уялтир.

Бермас келин келига сув қуяр.

Бермаснинг оши пишмас,
Пишса ҳам қозондан тушмас.

Беш панжангни оғзингга тиқма.

Бир кунга ҳўкиз ўлмас,
Икки кунга эгаси бермас.

Бировга берсам — эссиз ошим,
Уйда турса — сасир ошим.

Бой бўлсанг, алак кий,
Камбағал бўлсанг — ипак.

Бой бўлсанг, шолғом е,
Камбағал бўлсанг — палов.

Бой топса, босиб ер,
Ботир топса, барча ер.

Бойнинг молини бахил қизғанар.

Бор бўлиб емаганнинг ур тишига,
Йўқ бўлиб ейман, деганнинг ур ичига.

Бор бўлса, кўролмайди,
Йўқ бўлса, беролмайди.

Бўлиб еган бўртиб чиқар,
Бутун еган туртиб чиқар.

Гул — даста-даста,
Гул бермаган нокаста.

Дўноннинг тойлиги бўлмас,
Нокаснинг — бойлиги.

Ема, ичма, бўл бахил,
Бой бўлмасанг, мен кафил.

Емас ерга ўт битар,
Ичмас ерга сув битар.

Емас ерда юмуш кўп.

Ердан садо чиқса чиқар,
Бахилдан садо чиқмас.

Етимчадан бой чиқса,
Айрон бермас ичарга.

Тикувчидан бой чиқса,
Қайчи бермас бичарга.

Занг темирни кемирар,
Ҳасад — одамни.

Камбағалнинг тўйи тўкин бўлар,
Бойнинг тўйи юпун бўлар.

Кенг бўлсанг, кам бўлмайсан.

Кийган тўнинг эскирар,
Кийдирганинг эскирмас.

Кўнгли очиқнинг — йўли очиқ.

Кўнгли очиқнинг — қўли очиқ,
Қўли очиқнинг — йўли.

Кўнглинг кенг бўлса, ҳужра ҳам сарой.

Мақтасанг, сахийни мақта,
Топтасанг, бахилни топта.

Меники битсин, сеники йитсин.

Минг қўй берадиган йигитнинг
Пешанасида бир қўйнинг изи бўлади.

Ол, десанг, суюнар,
Бер, десанг, куюнар.

Ол, десанг — ҳиринг-ҳиринг,
Бер, десанг — диринг-диринг.

Оларда — кирар жоним,
Берарда — чиқар жоним.

Оларда — олмон, берарда — безгак.

Оларда ҳисоби — тўққиз,
Берарда саноғи — ўттиз.

Олимсоғинг бўлса-бўлсин,
Беримсоғинг бўлмасин.

Олишда: Бисмилло,
Беришда: Астағфурилло.

Олишда: Ҳой-ҳой,
Беришда: Вой-вой.

Ол-олчининг дўсти кўп,
Бер-берчининг дўсти йўқ.

Ошхонанг кенг — гўрхонанг кенг.
Оққан ариқдан сув оқар.

Патирдан қил чиқмас,
Бахилдан пул чиқмас.

Пишиқ бўлиб нетарсан,
Содда етар бошингга.

Сахий билан бахил бир булоқдан сув ичмас.

Сахий билан бахилни эшагининг тўқими билдирар.

Сахий бўлмаса, бахил ҳаром ўлар.

Сахий топса, ўртада,
Бахил топса, халтада.

Сахий хор бўлмас,
Бахил беҳиштга кирмас.

Сахийнинг ишига бахилнинг тиши қамашар.

Сахийнинг ўнг қўли берар,
Чап қўҳ билмас.

Сахийнинг хайрига бахилнинг боши оғрир.

Соғай десанг, сути йўқ,
Қирқай десанг, жуни йўқ.

Сув ичирмасга сут ичир.

Сувсиз ерда тол бўлмас,
Қовоқарида бол бўлмас.

Сукутда ҳикмат кўп,
Булутда — ҳиммат.

Сўраб бергунча, уриб бер.

Тангрининг молини шайтон қизғанар.

Тантига танбеҳ йўқ.

Тақлидчига толе ёр,
Ҳасадчига — ҳалокат.

Тегирмонда туғилган сичқоннинг феъли кенг.

Тикадиган бека бўлсин,
Киядиган чўри бўлсин.

Тоғ белгиси тош билан,
Бой белгиси ош билан.

Туғмас хотинга игна ҳам давлат.

Уйинг тор бўлса ҳам,
Кўнглинг кенг бўлсин.

Хайр қилсанг, бутун қил.

Хайр ҳам — хайр,
Далолат ҳам — хайр.

Хайрли қўл қайрилмас.

Хасис тўй қилса, баковул бўлма.

Хасис ҳаёсиз бўлар,
Ери гиё(ҳ)сиз бўлар.

Хасисдан дон тилагунча,
Гадойдан нон тила.

Хасисдан тухум олсанг, сариғи чиқмас.

Хасиснинг пулидан юлдуз яқин.

Хашак ўти хонани куйдирар,
Ҳасад ўти танани куйдирар.

Черчидан подшо бўлса,
Инъоми игна бўлар.

Чумсохга чўмич тегса, чўмичда қоқар.

Чўлоқнинг сайри йўқ,
Хасиснинг — хайри.

Шабнамга қудуқ тўлмас,
Дунёга бахил тўймас.

Эшак бўлсин, хайрли бўлсин.

Яхши топса, элга ёяр,
Ёмон топса, гўрга ёяр.

Яхшининг кўнгҳ — тоғ,
Бахилнинг кўнгли — доғ.

Яшириб еганнинг қорни тўймас.
Ўзи емас, итга бермас.

Ўзига бахиллик қилган,
Ўзгага сахийлик қилмас.

Ўрдак берган ғоз олар.

Қайнананики — ўртада,
Келинники — халтада.

Қаллобнинг болидан
Сахийнинг заҳри яхши.

Қамиш сувга тўймас,
Хасис — пулга.

Қарноғи йўқ уйида,
Одами йўқ тўйида.

Қизғанганинг қизил итга ем бўлар.

Қизғанчиқ бузоқ эмган улоқни кўролмас.

Қиммати оз — ҳиммати оз.

Қора сув чанқоқ қондирмас,
Бахил киши қўноқ қўндирмас.

Қуш — қаноти билан,
Эр — ҳиммати билан.

Қўй берган киши ипидан қочмас,
Қиз берган киши — сепидан.

Қўлим очиқ — юзим очиқ.

Қўлингдан бермасанг, йўлингдан бер,
Йўлингдан бермасанг, сўзингдан бер.

Қўчқор бўлар қўзининг
Пешонаси дўнг бўлар.

Оға бўлар йигитнинг
Пешонаси кенг бўлар.

Ҳар ким ҳимматига яраша топар.

Ҳарис бўлган ҳақир бўлар.

Ҳарис қариса ҳам, ҳарислиги қаримас.

Ҳасад кўчатини эккан,
Бало мевасини ер.

Ҳасад ўтини дарё ўчиролмас.

Ҳасад қилма, ҳавас қил.

Ҳиммат — эрдан, арвоҳ — гўрдан.

Ҳиммати йўқнинг ҳурмати йўқ.

Ҳимматли кўкка кўтарилар,
Ҳимматсиз еига кўмилар.

Ҳимматли ҳимматидан топар.