«Ziyouz viktorinasi»da berilgan savol-javoblar (501-600)

501. U og‘ir tanazzul vaqtida tug‘ilgan. Oilasini erta tark etishga to‘g‘ri kelgan. Tirik qolish uchun kontsertlar qo‘ya boshlagan. So‘ngi kontserti u uchun fojiali yakunlangan. Menga bosh qahramon va uning qotilini ayting.
Javob: Bo‘g‘irsoq va Tulki.

502. O‘zbekiston Musulmonlar Idorasining eski binosi qaysi madrasada joylashgan edi?
Javob: Baroqxon madrasasida.

503. Chernyayev Toshkent shahriga hujumni qaysi tomondan va qaysi darvozadan boshlaydi?
Javob: Janubdan, Kamolon darvozasidan.

504. Trestlarning noqonuniy operatsiyalarini o‘z kitob va maqolalarida yoritgan Teodor Drayzer, Enton Sinkler va Linkoln Steffansni AQSh prezidenti Ruzvelt nima deb ataydi?
Javob: “Axlat to‘plovchilar”.

505. Abbosiylarning eng odil halifalaridan biri Horun ar-Rashid qaysi shaharda tug‘ilgan? Bu shahar hozirda qaysi davlatga qarashli?
Javob: Ray shahri, Eron.

506. Ummaviylarning birinchi xalifasi kim? U qaysi mashhur sahobaning o‘g‘li edi?
Javob: Muoviya. Abu Sufyon roziyallohu anhuning o‘g‘li

507. Ispaniyaga xalifalikni olib kirgan ummaviy amiri kim edi?
Javob: Abdurrahmon.

508. Horun ar-Rashidning o‘g‘li, ilm-fan xomiysi bo‘lgan xalifa kim edi?
Javob: Ma’mun Abul-Abbos.

509. Bag‘dod shahri qachon va kim tomonidan barpo qilingan?
Javob: 762 yilda Abbosiy xalifa Mansur tomonidan.

510. Bag‘dod sharining dastlabki nomi nima bo‘lgan?
Javob: Madinatus-salom (Tinchlik shahri).

511. Insonning eng katta ichki a’zosi?
Javob: Jigar.

512. Abdulla Qodiriyning “Mehrobdan chayon” romanida Solih mahdumning singlisi ismi nima edi?
Javob: Na’ima.

513. Solih maxdum hush ko‘radigan “habba” so‘zining “abbreviatura”si qanday bo‘ladi? (“Mehrobdan chayon”)
Javob: Ha, barakalla.

514. “Mehrobdan chayon”da Ra’noning uch ukalarining ismi nima edi?
Javob: Mahmud, Mansur, Mas’ud.

515. Mirzo Anvar Qo‘qonning qaysi mahallasida tug‘iladi? (“Mehrobdan chayon”)
Javob: Baxmalbof.

516. Anvarning onasi ismi nima edi? (“Mehrobdan chayon”)
Javob: Anorbibi.

517. “Kitobul-mazid” (“Ilmni ziyoda qiluvchi kitob”) asari muallifi?
Javob: Burhonuddin al-Marg‘iloniy.

518. Sharqda astronomik (trigonometrik) jadvallar nima deb atalgan?
Javob: Zij.

519. Hamburglik olim X.Brandt bir moddani kashf qildi va uni “falsafa toshi” deb atadi? Bu modda qaysi?
Javob: Fosfor.

520. Algebra faniga ratsional ko‘rsatkichli daraja qaysi olimlar tomonidan kiritilgan?
Javob: Isaak Nyuton, Simon Stevin, Jon Vollis.

521. “Galogenlar” tarjimasi nima ma’noni anglatadi?
Javob: Yunonchadan, Hals – tuz, genes – tug‘ilish, ko‘payish. “Tuz hosil qiluvchilar”.

522. “Mehrobdan chayon” romanining “Iflos bir moziy” bobida asar qahramonlarining qaysi biri bolaligi haqida ma’lumot beriladi?
Javob: Mahalla imomi Abdurahmon.

523. Xudoyorxonning eng suyukli xotini kim edi? (“Mehrobdan chayon”)
Javob: Og‘acha oyim.

524. O‘zbek adabiyotidagi birinchi tarixiy roman qaysi?
Javob: “Navoiy” romani, Oybek.

525. Qovun necha soatda hazm bo‘ladi?
Javob: Qovun 18 soatda hazm bo‘ladi.

526. Qadimgi yunon dramaturgiyasining mashhur asari – “Zarjirband Prometey” muallifi kim?
Javob: Esxil (eramizdan avvalgi 525-456).

527. 22 sentyabr qanday kun?
Javob: Kuzgi tengkunlik kuni.

528. Qadimgi yunon dramaturgi Sofokl o‘zining “Shoh Edip” tragediyasini kimga atab yozadi?
Javob: Davlat arbobi, do‘sti Periklning o‘limiga bag‘ishlab yozadi.

529. Yunon afsonalaridagi “argonavt”lar nomi qayerdan olingan?
Javob: Yunon qahramoni Yason va uning birodarlari “Argo” kemasida Kavkazdagi “oltin mo‘yna”ni olib kelishga chiqishadi. Argonavtlar so‘zi kema nomidan olingan.

530. Qadimgi yunon komediyalaridan “Bulutlar”, “Arilar”, “Qurbaqalar”, “Qushlar” muallifi kim?
Javob: Aristofan (eramizdan avvalgi 450-384).

531. Qadimgi Rim adabiyotida “Oltin devor” (Erkin Vohidov)ga o‘xshab ketadigan komediya qaysi va uning muallifi kim?
Javob: “Ko‘milgan xazina”. Tit Maksiy Plaft.

532. Oktavian Avgustning safdoshi, Rimda adabiy to‘garak tashkil qilgan shaxs kim edi?
Javob: Metsenat.

533. Ovidiy asaridagi o‘zi yasagan haykalni sevib qolgan qahramon kim edi?
Javob: Pigmalion.

534. Asrimiz boshlarida “Hurriyat” gazetasini kim chiqargan?
Javob: Abdurauf Fitrat.

535. To‘rt marta “Sovet Ittifoqi Qahramoni” bo‘lgan marshall kim edi?
Javob: Marshall Jukov.

536. Qaysi jonivor uxlamaydi?
Javob: Delfin.

537. Yoqut tilidan tarjima qilganda “o‘rmon” ma’nosini anglatuvchi so‘z qaysi?
Javob: Tayga.

538. Mirzo Ulug‘bek necha yoshida taxtga chiqadi?
Javob: 15 yoshida.

539. Eng baland daraxt qaysi?
Javob: Sekvoyya. Gumbolt milliy bog‘idagi sekvoyyaning balandligi 110 metr.

540. Qadimgi yunonlar olimpiada o‘yinlari g‘oliblariga gulchambarlarni qaysi o‘simlikdan yasaganlar?
Javob: Zaytun va yovvoyi petrushka.

541. Miloddan avvalgi 7-asrning 70-yillarida Midiya, Suriya, Mesopotamiya, Falastinni istilo etib, Old Osiyoda hukmronlik qilgan xalqlarni kim deb atashardi.
Javob: Skiflar.

542. Nemischadan “qulfsoz usta” ma’nosini bildiruvchi kasb egalari kim?
Javob: Slesarlar (nemischa, “shlosser” – qulfsoz usta).

543. Suvda va quruqda yashovchi hayvonlarni yana nima deb ataladi?
Javob: Amfibiyalar.

544. Tarixdan ma’lum bo‘lgan Toshkent shahridagi 4 ta dahani sanang.
Javob: Beshyog‘och, Ko‘kcha, Sebzor, Shayxontohur.

545. Hindularning turar joyi nima deb ataladi?
Javob: Vigvam.

546. MDHdagi eng uzun kanal qaysi?
Javob: Turkmanistondagi Qoraqum kanali. Uzunligi 1400 km.

547. Eng katta o‘simlik urug‘i qaysi?
Javob: Kokos palmasi mevasi. 2,5 kilogramgacha kelishi mumkin.

548. “Sharq Arastusi” nomini olgan alloma kim?
Javob: Abu Nasr Forobiy.

549. Butun Islom olamida mashhur bo‘lgan Al-Marg‘inoniy tomonidan 1178 yilda Samarqandda yozilgan asar nomi?
Javob: “Al-Hidoya”.

550. Grekchada “binafsha” ma’nosini beruvchi modda?
Javob: Yod.

551. Abu Rayhon Beruniyning qaysi asarida argument va funktsiyaning o‘zgarish oraliqlari, funktsiyaning ishoralari va eng katta, eng kichik qiymatlarini tariflangan?
Javob: “Qonuni Ma’sudiy”.

552. Mirzo Ulug‘bekning “Zij” asari so‘zboshisida “farzandi arjumand” deya tilga olingan olim kim?
Javob: Ali Qushchi (Alouddin Ali ibn Muhammad Qushchi).

553. Metallar orasida eng qadimiysi qaysi?
Javob: Oltin.

554. Yunon afsonalariga ko‘ra, Sfinks Shoh Edipga bir murakkab topishmoq aytadi. Topishmoqning javobidan darg‘azab bo‘lgan mag‘lub Sfinks o‘zini qoyadan tashlab nobud bo‘ladi. Bu qaysi topishmoq edi va uning javobi nima?
Javob: Topishmoq: “Ertalab to‘rt, tushda ikki va kechqurun uch oyoqda. Bu kim?” Javobi: Inson – emaklaydigan go‘dak, kamolga yetgan odam, xassali chol.

555. Algebra faniga natural logorifmlar va o‘nli logorifmlar qaysi olimlar tomonidan kiritilgan?
Javob: D.Neper va G.Briggs.

556. Ximiyada “bo‘linmas” ma’nosini beruvchi atama (so‘z)?
Javob: Yunon tilidan atom – bo‘linmas degan ma’noni bildiradi.

557. “Tarkibning doimiyligi” haqidagi dastlabki tushunchalarni bayon etilgan asar va uning muallifi?
Javob: “Tarkibning doimiyligi” haqidagi dastlabki tushunchalarni Abu Ali ibn Sino o‘zining “Tib qonunlari” asarida bayon etilgan.

558. Biror dinga e’tiqod qiluvchi xalqlar orasida boshqa bir dinni targ‘ib etuvchilar qanday ataladi?
Javob: Missioner.

559. Bir element atomlaridan turli oddiy moddalar hosil bo‘lishi qanday hodisa deyiladi?
Javob: Bir element atomlaridan turli oddiy moddalar hosil bo‘lishi hodisasi – Allotropiya deyiladi.

560. 1966 yildagi Toshkent zilzilasi qaysi kuni (oy, kun) bo‘lib o‘tgan va unda Rixter shkalasi bo‘yicha qancha ball qayd etilgan?
Javob: 26 aprel, 8 ball bo‘lgan.

561. O‘zbekiston Milliy Universitetiga qachon asos solingan?
Javob: 1920 yili.

562. O‘lkamiz tabiati haqida ilk ma’lumotlarni qoldirgan uchta qadimgi yunon mutafakkirini sanang.
Javob: Strabon, Ptolomet, Gerodot.

563. Qoraqalpog‘iston Respublikasi poytaxti qachon va nima sababdan Nukus shahriga ko‘chirildi?
Javob: 1932 yili Amudaryo suvi toshishi natijasida.

564. Qaysi qush asalarilarning kushandasi hisoblanadi?
Javob: Chug‘urchuq.

565. Gegemonlik nima?
Javob: Gegemonlik – Hukmron bo‘lishga intilish.

566. Aniq tarkibga ega bo‘lmagan gomogen (bir xil) uyushma nima deyiladi?
Javob: Eritma.

567. Yer yuzasining kichik qismini tasvirlovchi yirik masshtabli (1:200000 va kattaroq) xaritalar qanday xaritalar deb ataladi?
Javob: Yer yuzasining kichik qismini tasvirlovchi yirik masshtabli (1:200000 va kattaroq) xaritalar – topografik xaritalar deb ataladi.

568. Sirdaryoning eng katta va sersuv irmog‘i qaysi?
Javob: Chirchiq.

569. O‘zbekistonning qaysi shahrida xalqaro kenglik stantsiyasi joylashgan?
Javob: Kitob.

570. Samarqand jadidlarining eng muhim nashri bo‘lgan “Samarqand” gazetasini kim tashkil etgan edi?
Javob: Mahmudxo‘ja Behbudiy.

571. “Jafokash shoir Behbudiyning nomini musulmon Sharqi hurmat bilan tilga oladi, chunki u 20 yil mobaynida o‘zining ongi va insoniy qadru qimmatini bilgan barcha mavjudotni erkin hayot, nur va ma’rifat uchun kurashga chorlab keldi”. Ushbu fikr muallifi kim?
Javob: Sadriddin Ayniy.

572. “Surayyo”, “Abulfayz”, “Indamas” taxalluslari bilan ijod qilgan shoir kim?
Javob: Abdulla Avloniy.

573. Qadimda qaysi shahar “g‘oyat katta zebu-ziynat ustaxonasi” deb atalgan?
Javob: Konstantinopol (Istanbul).

574. Feodal faqirlik nima?
Javob: Mamlakatlarning kichik-kichik davlatlarga bo‘linib ketishi.

575. 962 yilda tashkil topgan asoschisi Otton I bo‘lgan Germaniya imperiyasi nima deb atalgan?
Javob: Buyuk Rim imperiyasi yoki Muqaddas Rim imperiyasi deb ataladi. Otton I 962 yilda Rimni bosib olgach, bu imperiya vujudga keladi.

576. O‘zbekistonning tekislik qismi 3 ta tabiiy-geografik o‘lkaga bo‘linadi. Ular qaysilar?
Javob: Ustyurt, Quyi Amudaryo, Qizilqum.

577. Buyuk Karl imperiyasi qachon tashkil topgan?
Javob: Buyuk Karl imperiyasi 768-814 yillarda hukm surgan. Buyuk laqabi esa unga 53 ta jangda qatnashgani uchun berilgan.

578. Respublikamiz hududidagi eng dahshatli zilzila qachon va qayerda bo‘lgan.
Javob: 1902 yili, Andijonda.

579. Kamikadzelar dastlab qaysi urushda qatnashganlar?
Javob: Leyte qultig‘ida bo‘lgan urushda qatnashganlar.

580. Hind okeanini birinchi bo‘lib kesib o‘tgan sayyoh kim?
Javob: Vasko da Gama.

581. Afrika savannalarida yashovchi va yuqumli uyqu kasalligini tarqatuvchi pashsha qaysi?
Javob: Setse.

582. Amazonka daryosida yashovchi yirtqich baliq?
Javob: Piranya.

583. Kofe nomi qayerdan kelib chiqqan?
Javob: Habashistonning Kaffa viloyati nomidan. Eramizning 9-asrida Efiopiya hududlarida ilk bor tilga olingan kofe 14-asrda qul savdogarlari orqali Arabiston hududlariga keladi.

584. Yangi Zelandiyaning tub-joy aholisi kimlar?
Javob: Maorilar.

585. Amerikani kashf etgan vikinglar asli qayerlik?
Javob: Skandinaviyalik.

586. “And” (And tog‘i) so‘zi qaysi tildan kelib chiqqan va ma’nosi nima?
Javob: Inklar tilida “mis” degan ma’noni bildiradi.

587. Qaysi daryoda chuchuk suv delfinlari uchraydi?
Javob: Amazonka.

588. Yer yuzidagi eng katta kemiruvchi hayvon qaysi?
Javob: Kapibara.

589. Janubiy Amerikada yashovchi, butun umrini daraxtga osilib o‘tkazuvchi hayvon qaysi?
Javob: Yalqov.

590. Janubiy Amerikada yashovchi tuyaqush?
Javob: Nandu.

591. “Suvlar otasi” ta’rifi qaysi daryoga tegishli?
Javob: Missisipi daryosi, hindular tilida shu ma’noni beradi.

592. Amudaryodan shimolda joylashgan yerlarni arablar nima deb atashgan?
Javob: Movarounnahr.

593. Kanada davlat bayrog‘ida qaysi daraxtning bargi tasvirlangan?
Javob: Zarang.

594. Jasadini Issiqko‘l bo‘yiga, Tyanshan tizmalariga dafn qilishlarini vasiyat qilgan olim va sayyoh kim?
Javob: Prejevalskiy.

595. “Yashil o‘tloqlar mamlakati” deb qaysi davlatni ataydilar?
Javob: Buyuk Britaniya.

596. AQShning 1 $ lik qog‘oz pulida birinchi 13ta birlashgan shtatlarni anglatuvchi nechta belgi bor?
Javob: 13ta kamon o‘qlari, 13ta barg, piramidaning qavati.

597. Kudungarlik nima?
Javob: Matolarga oxor berish.

598. Pokiston davlati nomining etimologik-lug‘aviy ma’nosi nima?
Javob: Pokiston so‘zining forscha ma’nosi pak – pokiza so‘zidan olingan bo‘lib pokiza o‘lka ma’nosini anglatadi.

599. “Shaytanat”dagi Asadbekning yoshligida o‘lib ketgan ukasining ismi nima edi?
Javob: Samandar.

600. Asadbekning xizmatkorlaridan “Bo‘tqa”ning asl ismi nima edi? (“Shaytanat”)
Javob: Kenja.